معرفی رشته‌ی مهندسی برق + گرایش‌ها

رشته‌ی مهندسی برق، از محبوب‌ترین و پرمتقاضی‌ترین رشته‌های مهندسی است و هر ساله تعداد زیادی از دانش‌آموزان رشته‌ی ریاضی – فیزیک برای قبولی در این رشته با هم به رقابت می‌پردازند. از شاخه‌های مختلف این رشته می‌توان به مدیریت انتقال و توزیع انرژی شبکه برق‌رسانی، کنترل سیستم‌های مکانیکی، پردازش سیگنال و تبدیل سیگنال‌ها به سیگنال‌های دیگر اشاره نمود. عموم دانش‌آموزان می‌دانند که  رشته‌ی مهندسی برق با درس ریاضیات و برخی مباحث فیزیک مخصوصاً فیزیک پایه‌ی یازدهم ارتباط تنگاتنگی دارد؛ اما این اطلاعات کافی نیست. از آن جا که دانش‌آموزان باید آگاهی کاملی بر این رشته‌ی پرتقاضا داشته باشند، ما در ادامه‌ی این متن رشته‌ی برق را با جزئیات لازم معرفی خواهیم کرد.

ویژگی‌های یک مهندس برق خوب

همان طور که می‌دانید، رشته‌ی برق، رشته‌ی دشواری شمرده می‌شود؛ چرا که نیازمند توانایی محاسبات قوی است و همچنین مباحث گسترده‌ی فیزیک در آن آموزش داده می‌شود. به همین خاطر، این رشته نیازمند تلاش و کوشش مضاعف به همراه علاقمندی است. علاقمندی به به مباحث فیزیک و ریاضی، توانایی درک مفاهیم فیزیک، هوش محاسباتی، تلاش و پشتکار، برخورداری از ذهن خلاق و تحلیل‌گر از مواردی هستند که باعث موفقیت یک مهندس برق می‌شوند.

معرفی شاخه ها و گرایش‌های رشته‌ی مهندسی برق در مقطع کارشناسی

رشته‌ی مهندسی برق در مقطع کارشناسی چهار گرایش الکترونیک، قدرت، کنترل و مخابرات دارد؛ اما در سال‌های اخیر، علاوه بر این چهار گرایش، دو گرایش‌ بیوالکتریک و سیستم‌های دیجیتال نیز در دانشگاه‌هایی مثل دانشگاه تهران ارائه می‌شود. دانشجویان رشته‌ی برق عموماً پس از گذرندان پنج ترم می‌توانند گرایش خود را انتخاب کنند. شرح شش گرایش رشته‌ی برق در مقطع کارشناسی به صورت زیر است:

• گرایش  الکترونیک: مهندسان گرایش الکترونیک به طور کلی به طراحی و ساخت مدارها و ابزارهای الکترونیکی می‌پردازند. دانشجویان این گرایش یاد می‌گیرند که چگونه مدارهایی را با توجه به شرایط مد نظر و مسائل موجود مثل توان مصرفی مورد نیاز، بیشترین جریان عبوری از مدار و … طراحی کنند. دانشجویان همچنین با ساخت ادواتی چون خازن، مقاومت، دیود و … آشنا می‌شوند و کاربرد آن‌ها را فرا می‌گیرند.
• گرایش قدرت: در این گرایش به سیستم‌های انتقال و توزیع برق پرداخته می‌شود. گرایش قدرت چگونگی فرآیند تولید، انتقال، توزیع و مصرف انرژی الکتریکی را بررسی می‌کند و دانشجویان در این گرایش یاد می‌گیرند که چطور و با در نظر گرفتن چه شرایطی این فرآیند شکل می‌گیرد.
• گرایش کنترل: در گرایش کنترل، دانشجویان یاد می‌گیرند که چگونه سیستم‌های الکتریکی را کنترل نمایند. مهندسین می‌توانند به کمک این گرایش در بهینه‌سازی سیستم‌های پویا و طراحی سیستم‌های خودکار جهت انجام فرآیندهای تولید نقش مؤثری را ایفا نمایند. در این گرایش محاسبات ریاضی فراوانی وجود دارد و دانشجویان تا حدودی از ماهیت اصلی برق دور خواهند شد.
• گرایش مخابرات: گرایش مخابرات سیستم‌های مخابراتی را بررسی می‌کند و در حوزه‌ی ارسال و دریافت اطلاعات فعالیت می‌کند. در گرایش مخابرات دانشجویان با نحوه‌ی انتقال و پردازش اطلاعات در سیستم‌های مختلف آشنا می‌شوند و ارسال و دریافت بهینه‌ی اطلاعاتی چون اصوات، تصاویر و … بین دو یا چند کاربر را فرا می‌گیرند. این گرایش از چهار زمینه‌ی اصلیِ فرستنده، مرحله‌ی میانی، گیرنده و گسترش شبکه تشکیل می‌شود.
• گرایش بیوالکتریک: همان طور که پیش‌تر گفتیم، گرایش بیوالکتریک یا مهندسی پزشکی گرایشی است که به تازگی به رشته‌ی برق اضافه شده است و در تمامی دانشگاه‌های کشور امکان تحصیل در این گرایش وجود ندارد. در این گرایش دانشجویان یاد می‌گیرند که چگونه با استفاده از دانش فنی و مهندسی و مفاهیم علم زیست تجهیزات پزشکی را طراحی و کنند و همچنین با عملکرد آن‌ها آشنا می‌شوند.
• گرایش سیستم‌های دیجیتال: در این گرایش، دانشجویان با استفاده از نرم‌افزارهای مختلف و برنامه‌نویسی، سیستم‌های دیجیتالی را طراحی می‌کنند تا در جهت کنترل مدارای الکترونیکی از آن‌ها بهره ببرند. دروس گرایش سیستم‌های دیجیتال ارتباط زیادی با دروس رشته‌ی مهندسی کامپیوتر دارد. به همین جهت دانشجویان می‌بایست برای ورود به این گرایش علاقمندی و توانایی لازم در برنامه‌نویسی و کار با نرم‌افزارهای مختلف را داشته باشند.

معرفی دروس رشته‌ی مهندسی برق در مقطع کارشناسی

دروس رشته‌ی مهندسی برق در مقطع کارشناسی شامل دروس عمومی، دروس پایه، دروس اصلی، دروس تخصصی الزامی و دروس تخصصی اختیاری می‌شود. دروس عمومی این رشته همانند سایر رشته‌ها شامل دروس معارف، فارسی، زیان خارجه، تربیت بدنی ۱، تربیت بدنی ۲ و دانش خانواده و جمعیت می‌شود. دروس پایه دروسی هستند که در اکثر رشته‌های مهندسی به دانشجویان ارائه می‌شوند و پایه و پیش‌نیازِ دروس تخصصی هستند. شرح این دروس در جدول زیر قابل مشاهده است:

دروس اصلی دروسی هستند که گذراندنشان برای تمامی گرایش‌های رشته‌ی مهندسی برق اجباری است. جدول ریز نیز این دروس را نشان می‌دهند:

 از ترم ششم که دانشجویان رشته‌ی برق گرایش خود را انتخاب می‌کنند، باید دروس تخصصی مربوط به گرایش خود را بگذرانند.  دروس تخصصی برق به دو دسته‌ی الزامی و اختیاری تقسیم می‌شوند و بسته به صلاح‌دید و امکانات دانشگاه‌ها متفاوتند. برای آگاهی از  مهم‌ترین دروس تخصصی هر گرایش از رشته‌ی برق می‌توانید به جدول زیر رجوع فرمایید:

معرفی گرایش‌های رشته‌ی مهندسی برق در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری

گرایش‌های رشته‌ی مهندسی برق در مقطع کارشناسی ارشد به صورت تخصصی‌تر به جوانب مختلف گرایش‌های مقطع کارشناسی می‌پردازد. این گرایش‌ها در جدول زیر نشان داده شده است:

رشته‌ی مهندسی برق در مقطع دکتری به صورت کاملاً تخصصی به بررسی یکی از گرایش‌های رشته‌ی برق می‌پردازد و دانشجویان در این مقطع به پژوهش نظری یا عملی یا هر دو در رابطه با آن گرایش می‌پردازند. مقطع دکتری در رشته‌ی مهندسی برق شامل چهار گرایش مهندسی برق الکترونیک، مهندسی برق قدرت، مهندسی برق کنترل و مهندسی برق مخابرات است.

معرفی بهترین دانشگاه‌های کشور برای رشته‌ی مهندسی برق

رشته‌ی مهندسی برق رشته‌ی شناخته شده و با سابقه‌ای در ایران است و به همین خاطر، در اکثر دانشگاه‌های کشور این رشته ارائه می‌شود. از بهترین دانشگاه‌های رشته‌ی مهندسی برق در ایران می‌توان به دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه خواجه نصیر، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه فردوسی مشهد و … اشاره کرد.

امکان ادامه‌ی تحصیل در خارج از کشور برای رشته‌ی مهندسی برق

این رشته نه فقط در ایران بلکه در کل جهان محبوب است. فرصت ادامه‌ی تحصیل در خارج از کشور برای این رشته برای بسیاری از کشورها مهیا است اما باید توجه داشته باشید که برای موفقیت در کسب پذیرش از دانشگاه‌های خارج از کشور، ریز نمرات و معدل دانشجویان و همچنین نمره‌ی آزمون زبان آن‌ها باید مطابق با دانشگاه و کشور مقصد از یک مقدار مشخصی بهتر باشد. به هر حال کسب پذیرش از دانشگاه‌های خارج از کشور نیز رقابت خاص خود را دارد و دانشجویان باید بتوانند در مدت زمان تحصیل خود با تلاش و پشت‌کار یک رزومه‌ی کارآمد و قوی از منظر آکادمیک برای خود بسازند.

بازار کار رشته‌ی مهندسی برق به چه صورتی است و چه فرصت‌های شغلی در ناتظار دانشجویان این رشته است؟

رشته‌ی مهندسی برق رشته‌ی گسترده‌ای است که در صنعت کاربرد‌های بسیاری دارد و فارغ‌التحصیلان رشته‌ی برق با توجه به گرایشی که انتخاب کرده‌اند، با فرصت‌های شغلی متفاوتی رو به رو خواهند شد. به عنوان مثال مهندسان برق گرایش کنترل می‌توانند در زمینه‌های کنترل سیستم‌ها، دانش‌آموختگان گرایش قدرت در زمینه‌ی انتقال، توضیع و مصرف انرژی الکتریکی در مراکزی مثل نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها، مهندسان گرایش مخابرات در مراکز ارتباطی، مخابراتی و یا رمزنگاری و فارغ‌التحصیلان گرایش الکترونیک در زمینه‌های طراحی مدارهای الکترونیکی فعالیت کنند. گرایش سیستم‌های دیجیتال نیز در زمینه‌های طراحی مدار به واسطه‌ی کامپیوتر کاربرد دارد و دانش‌آموختگان این گرایش با استفاده از نرم‌افزارهای مختلف و علم برنامه‌نویسی در این حوزه فعالیت می‌کنند. گرایش بیوالکتریک یا همان مهندسی پزشکی در حوزه‌ی طراحی تجهیزات پزشکی با ثبت و پردازش سیگنال‌های حیاتی کاربرد دارد.

با توجه به رشد صنایع و تأسیس کارخانه‌ها و مراکز مختلف در کشور و اهمیت یافتن انرژی، بازار کار این رشته نیز به همین نسبت رشد کرده است اما به دلیل متقاضیان و فارغ‌التحصیلان زیاد رشته‌ی مهندسی برق در ایران، در این رشته رقابت زیادی وجود دارد. قابل ذکر است که اگر مهندسان برق مهارت‌های رشته‌ی خود را به خوبی فرا گرفته باشند و به این رشته علاقمند باشند می‌توانند در شغل و سمت مورد علاقه‌ی خود با شرایطی خوب به کار مشغول شده و به مرور ترقی کنند.  

جمع‌بندی و کلام آخر

در این مطلب رشته‌ مهندسی برق را به طور کامل بررسی کردیم و گرایش‌های آن در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری را بیان نمودیم. همچنین دروس این رشته در مقطع کارشناسی را شرح داده و در رابطه با بازارکار هر یک سخن گفتیم. به طور خلاصه، رشته‌ی برق رشته‌ی دشواری است که مباحث بیان شده در آن، غالباً مباحث فیزیک و ریاضی هستند. رقابت برای تحصیل و کار این رشته بسیار بالا است و متقاضیان زیادی دارد؛ به همین علت علاقمندی و مهارت‌ورزی دو عامل بزرگ برای موفقیت در این رشته هستند.