همان طور که میدانید یادگیری زبان انگلیسی اهمیت خیلی بالایی دارد. واژگان و دستور زبان به مانند دو ستون اصلی و پایهی دانش زبان انگلیسی هستند. داشتن دایرهی لغات گسترده و دانش کافی از نکات دستور زبان باعث میشود افراد بتوانند مهارتهای چهارگانهی شنیداری، گفتاری، نوشتاری و درک مطلب خود را تقویت کنند. یادگیری دستور زبان اصلاً کار سادهای نیست. زبان انگلیسی شاید سختترین زبان دنیا نباشد، اما ساختارهای پیچیدهای دارد و زبانآموزان معمولاً اشتباهات گرامری زیادی دارند. بر خلاف مبحث یادگیری لغت که یک مبحث بسیار فرّار است، مبحث گرامر اگر که به صورت اصولی و به همراه و تمرین فراوان یاد گرفته شود، تا حد زیادی در ذهن زبانآموزان باقی میماند. کتابهای آموزشی بسیار متنوعی برای مبحث گرامر در سراسر جهان در اختیار زبانآموزان قرار گرفته است که زبانآموزان باید از بین آنها کتب مؤثرتر را پیدا کنند. انتخاب مناسبترین کتاب همواره کار سادهای نیست و لزوماً کتابی که برای یک نفر مناسب بوده است، برای زبانآموزی دیگر مناسب نخواهد بود. در نهایت نباید فراموش شود که یادگیری پیوسته و ساختارمند در کنار تمرین فراوان کلید اصلی یادگیری دستور زبان انگلیسی است.
در این متن سعی کردهایم چند مورد از بهترین، پرفروشترین و محبوبترین کتاب آموزش دستور زبان انگلیسی را معرفی کنیم تا انتخاب کتاب مناسب برای زبانآموزان به فرایند سادهتر تبدیل گردد. این کتابهای عبارتاند از:
- کتاب گرامر گفتاری و نوشتاری زبان انگلیسی لانگمن ویژهی دانشآموزان (Longman Student Grammar of Spoken and Written English)
- کتاب اصول گرامر انگلیسی (Fundamentals of English Grammar)
- سری کتابهای تمرین گرامر آکسفورد (Oxford Practice Grammar)
- سری کتابهای Grammar in Use
همین ابتدا متذکر میشویم که هر ۴ مورد مذکور کتابهای بسیار خوبی برای یادگیری نکات گرامر هستند و همچنین همگی کتابهای کاملی هستند که گرامر زبان انگلیسی را از صفر تا صد آموزش دادهاند.
یک مقایسهی کلی برای بهترین منابع یادگیری گرامر زبان انگلیسی
برای داشتن یک دید بسیار کلی به ۴ منبع مورد بخث در این متن به جدول زیر دقت کنید:
معرفی کتاب گرامر گفتاری و نوشتاری زبان انگلیسی لانگمن ویژهی دانشآموزان
این کتاب به مانند یک دیکشنری برای دستور زبان انگلیسی است. این کتاب که در واقع ورژنی خلاصهتر و کاربردیتر از کتاب محبوب دستور زبان انگلیسی برای گفتار و نوشتار لانگمن (Longman grammar of spoken and written English) است، تمامی دستور زبان انگلیسی را از سادهترین نکات تا قواعد پیچیدهتر به طور کامل آموزش داده است. این کتاب هم برای زبانآموزان و هم برای معلمان زبان بسیار مفید است. این کتاب فاقد هر گونه تمرین است و در واقع بیشتر جنبهی کتاب مرجع را دارد. زبانآموزان و یا معلمان زبان میتوانند به کمک فهرست این کتاب پاسخ هر سؤال گرامری خود را پیدا کنند و یا به یادگیری بخش مشخصی از گرامر بپردازند. تفاوت این کتاب با سایر کتب معرفی شده در این متن، توضیحات مفصل آن است. توضیحات این کتاب بیان ساده و قابل فهمی دارند. دقت کنید که زبانآموزانی که میخواهند به کمک این کتاب گرامر را یاد بگیرند نیاز به تمرین کردن نیز دارند و از آن جا که خود این کتاب، تمرینی ارائه نکرده است، زبانآموزان باید حتماً کتاب تمرینی نیز در کنار این کتاب داشته باشند. یک انتخاب خود خرید کتاب کار همین کتاب است که تمارین بسیار خوبی ارائه کرده است. یک ویژگی بسیار خوب این کتاب ارائهی مثالهای فراوان است. در این کتاب بیش از ۳۰۰۰ مثال ارائه شده است که همگی مثالهای ملموس و پرکاربردی هستند. در کل این کتاب برای معلمان زبان انگلیسی بینظیر است؛ اما برای زبانآموزان مخصوصاً آنان که میخواهند گرامر را به صورت خودآموز فرا گیرند، بهترین انتخاب نیست چرا که سطحبندی مشخصی برای نکات گرامری ارائه نکرده است و تمرینی ندارد.
معرفی کتاب اصول گرامر انگلیسی (Fundamentals of English Grammar)
این کتاب یک منبع کامل و جامع برای یادگیری کامل دستور زبان انگلیسی است. این کتاب نیز مشابه کتاب لانگمن سطحبندی نشده است اما بر خلاف آن کتاب، تمارین بسیار مفیدی در این کتاب ارائه شده است که برای تثبیت یادگیری زبانآموزان کافی و مناسب است. همراه این کتاب یک سی دی نیز ارائه میشود که شامل فایلهای صوتی مربوط به تمارین کتاب است. ویژگی کلیدی این کتاب که آن را برجسته میکند آن است که علاوه بر تمرکز بر آموزش نکات گرامری، تمارین این کتاب مهارتهای چهارگانهی درک مطلب (reading)، نوشتن (writing)، صحبت کردن (speaking) و درست شنیدن (listening) را نیز در حد خوبی تقویت مینماید. این امر از این کتاب یک کتاب بینظیر ساخته است که هم زبانآموزان میتوانند از آن به صورت خودآموز استفاده کرده و هم دبیران میتوانند این کتاب را در کلاسهای خود کار کنند. تقسیمبندی مطالب در این کتاب نیز بر اساس موضوع است. در هر فصل این کتاب ابتدا یک آزمونک ارائه شده است که زبانآموزان بتوانند به کمک آن قبل از مطالعهی کتاب میزان تسلط خود بر مطالب آن فصل را بسنجند. در ادامهی فصول، نکات گرامری آموزش داده شده است و تعدادی تمرین بسیار کاربردی نیز ارائه شده است. یک ویژگی بسیار خوب دیگر این کتاب آن است که به جای توضیحات ملالآور نکات گرامری با استفاده از جداول، مثالها، نمودارها و شکلهای مختلف آموزش داده شده است. این ویژگی در کنار ظاهر زیبا و رنگارنگ این کتاب باعث شده است که این کتاب برای زبانآموزان جذابیت بسیاری داشته باشد و اصلاً خستهکننده نباشد.
معرفی سری کتابهای تمرین گرامر آکسفورد (Oxford Practice Grammar)
این سری کتاب شامل سه کتاب میشود که گرامر زبان انگلیسی را در سه سطح مبتدی، متوسط و پیشرفته آموزش میدهد. این کتابها همگی به صورت خودآموز نوشته شدهاند. سطحبندی کتابهای این مجموعه باعث شده است زبانآموزان بتوانند به راحتی با توجه به سطح زبان خود کتاب مناسب خود را از این مجموعه پیدا کنند و به کمک آن گرامر خود را تقویت کنند. محتوای هر کتاب از این مجموعه بر اساس مبحث طبقهبندی شده است و برای هر مبحث یک یا چند درس ارائه شده است. ساختار هر درس به این صورت است که ابتدا نکات گرامری درس آموزش داده شده است و سپس تعدادی تمرین ارائه گشته است. آموزش ارائه شده در این کتاب فوقالعاده است. توضیحات این کتاب در عین کامل بودن، تا حد ممکن خلاصه هستند و سعی شده است در حد امکان از شکلهای مختلف، جداول متنوع و مثالهای ملموس و کاربردی در آموزش این کتاب استفاده شده است. تنوع تمارین این کتاب نیز بالا است. در کنار هر کدام از کتابهای این مجموعه یک سی دی نیز ارائه گشته است که فایلهای صوتی مربوط به کتاب در آن قرار گرفته است. در آخر، لازم به ذکر است که کتابهای این مجموع به مباحث اصلی گرامر پرداخته است و نه به جزئیات بسیار ریز هر مبحث.
معرفی سری کتابهای Grammar in Use
این مجموعه شامل ۴ کتاب در سطوح مبتدی تا پیشرفته میشود و زبانآموزان با توجه به سطح خود میتوانند از بین کتابهای این مجموعه کتاب مناسب خود را بیایند. یک ویژگی بسیار مفید در سطحبندی این کتاب آن است که نه تنها قواعد و نکات گرامری کتابها سطحبندی شده است، بلکه لغات استفاده شده در هر کتاب نیز با توجه به سطح کتاب انتخاب شده است. بدین ترتیب مثلاً لغات کتاب سطح مبتدی لغات دشواری نیستند و زبانآموزان این سطح عموماً بدون نیاز به دیکشنری میتوانند از کتاب سطح مبتدی استفاده کنند. همین جا لازم است متذکر شویم که تمرکز این کتاب تنها بر آموزش گرامر بوده و این کتابها در واقع به هیچ عنوان کتب مناسبی برای یادگیری واژگان جدید و یا مهارتهای اصلی زبان انگلیسی یعنی درک مطلب (reading)، نوشتن (writing)، صحبت کردن (speaking) و درست شنیدن (listening) نیستند. البته طبیعتاً یادگیری کامل دستور زبان در نهایت به تویت چهار مهارت مذکور کمک میکند اما هدف اصلی آموزش این کتابها فقط و فقط آموزش گرامر است. عناوین چهار کتب این مجموعه عبارتاند از:
- Basic grammar in use
- Essential grammar in use
- Intermediate grammar in use
- Advanced grammar in use
کتابهای این مجموعه به صورت خودآموز نوشته شده است و زبانآموزان میتوانند بدون نیاز به معلم و تنها با کمک این کتابها گرامر خود را تقویت نمایند. البته بسیاری از معلمان زبان نیز از این کتابها در کلاسهای آموزشی خود استفاده میکنند. در کنار کتابهای این مجموع یک سی دی نیز ارائه میشود که زبانآموزان میتوانند فایلهای صوتی کتابها و همچنین تعدادی آزمون و تمرین تکمیلی در اسن سی دیها مشاهده کنند. لازم به ذکر است که کتابهای این مجموعه بر اساس زبان انگلیسی رایج در آمریکای شمالی نوشته شده است و نه زبان انگلیسی رایج در انگلستان. البته تفاوتهای گرامری این دو بسیار اندک است.
در هر کدام از کتابهای این مجموعه بالغ بر ۱۰۰ درس ارائه شده است. هر درس شامل ۲ صفحه میشود که صفحهی اول شامل آموزش نکات دستور زبان شده و صفحهی دوم به تمارین آن مبحث اختصاص داده شده است. تمارین کتابهای این مجموعه تنوع بالایی دارند ولی تمرین ترکیبی که زبانآموزان برای پاسخ به آنها نیاز به ترکیب قواعد آموزش داده شده در چند درس مختلف داشته باشند، در این کتابها بسیار کم است. در واقع چنین تمارینی در دروس ارائه نشده است ولی در انتهای کتب این مجموعه تعدادی تمرین ترکیبی با عنوان تمارین تکمیلی ارائه شده است که برای مرور کلی و محک زدن آموختهها از کل کتاب بسیار مناسبند. پاسخ تمامی تمارین هر کتاب، چه تمارین درس به درس و چه تمارین تکمیلی، نیز در انتهای همان کتاب قرار داده شده است.
کلام پایانی و جمعبندی
در این متن ۴ مورد از بهترین کتابها برای یادگیری گرامر زبان انگلیسی یعنی کتب گرامر گفتاری و نوشتاری زبان انگلیسی لانگمن ویژهی دانشآموزان (Longman Student Grammar of Spoken and Written English)، اصول گرامر انگلیسی (Fundamentals of English Grammar)، تمرین گرامر آکسفورد (Oxford Practice Grammar) و سری کتابهای Grammar in Use معرفی شده است. داشتن هر کدام از این کتابها به تنهایی برای یادگیری گرامر کفایت میکند. اما کتاب لانگمن به دلیل ارائه نکردن تمرین، سطحبندی نکردن مباحث و توضیح مفصل قواعد، بیشتر برای معلمان زبان مفید است تا زبانآموزان. همهی کتابها منابع خوبی برای خودآموزی نیز هستند و قادرند گرامر زبانآموزان را به خوبی تقویت نمایند.