در طول یک دهه‌ی گذشته، آتول گاواند از طریق نویسندگی‌اش در «مجله‌ی نیویورکر» و نوشتن کتاب‌های «پیچیدگی‌ها» و «بهتر»، به عنوان یک نویسنده‌ی فوق‌العاده ماهر در خصوص مشکلات و چالش‌های پزشکی مدرن، نامی برای خود دست و پا کرده است. آخرین کتاب او با عنوان «بیانیه‌ی چک‌لیست» با یک پیش‌زمینه‌ی آشنا و و با تجربیات‌اش به عنوان یک جراح آغاز می‌شود. اما پیش از این‌که مشخص شود که او واقعاً به مشکلی علاقه‌مند است که عملاً دامن‌گیر هر جنبه از دنیای مدرن می‌شود، این روشی است که متخصّصان با پیچیدگی‌های فزاینده‌ی مسئولیت‌های خود دست‌وپنجه نرم می‌کنند. از زمانی که کتابی به این اندازه قدرت‌مند و به این اندازه تامل‌برانگیز را خواندم، سال‌هاست که می‌گذرد.
البته این موضوع برای یک دکتر شایسته و لایق آسان است که یک گام را از دست بدهد. و یا فراموش کند که در لحظه‌ی پراسترس و پرفشار، یک سوال کلیدی بپرسد. و یا نتواند برای هر پیامد و احتمالی برنامه‌ریزی درستی داشته باشد. بنابراین گاواند با خلبانان و افرادی که آسمان‌خراش‌ها را می‌سازند، دیدار می‌کند و راهکاری را ارائه می‌کند. متخصصان به معنای واقعی کلمه، به چک‌لیست‌هایی نیاز دارند که در آن راهنمایی‌هایی نوشته شده که آن‌ها را در طی گام‌های کلیدی در رویکردها و روش‌های سخت و پیچیده هدایت می‌کند. در بخش آخر این کتاب، گوانده نشان می‌دهد که چگونه تیم تحقیقاتی او این ایده را اتخاذ کرده و یک چک‌لیست ایمن جراحی را تهیه کرده است. و آن را در سرتاسر جهان با موفقیت حیرت‌آوری به کار برده است.
گاواند با ایجاد تمایز بین خطاهای جهالت (اشتباهاتی که از نبود دانش کافی رخ مرتکب می‌شویم) و خطاهای بی‌لیاقتی (اشتباهاتی که مرتکب می‌شویم زیرا آنچه می‌دانیم را به درستی به کار نمی‌بریم) کتاب خود را آغاز می‌کند. او می‌نویسد که شکست و عدم موفقیت در دنیای مدرن، دقیقاً در خصوص نوع دوم خطاها و اشتباهات می‌باشد. و ما را از میان مجموعه‌ای از نمونه‌های پزشکی هدایت و راهنمایی می‌کند. که نشان می‌دهد در حال حاضر چگونه وظایف معمول جرّاحان به گونه‌ای باورنکردنی پیچیده شده است، که هرنوع اشتباهی عملاً اجتناب ناپذیر شده‌است.
مشکل نقد و بررسی‌های کوتاه، همانند همین مطلب، این است که باعث می‌شود کتاب گاواند مشخصاً محدود به نظر برسد و یا در نتیجه‌گیری‌اش کسل‌کننده و بی‌روح باشد. اما این کتاب این‌گونه نیست. گاواند یک نویسنده و داستان‌سرای شگفت‌انگیز است و هدف این کتاب، جاه‌طلبی است. گاواند معتقد است که دنیای مدرن نیاز دارد تا ما آنچه را از تخصص در نظر داریم، مورد بازبینی و بررسی قرار دهیم. متخصصان، نیاز به کمک دارند و پیشرفت بستگی به متخصصین دارد که تواضح و فروتنی داشته باشند و قبول کنند که به کمک نیاز دارند.
نقد و بررسی وبلاگ «اقتصاد آزاد» (freakonimics) از مجله‌ی نیویورک تایمز
اگر موضوعی وجود داشته باشد که هیچ علاقه‌ی ذاتی به آن نداشته باشم، آن موضوع «چک‌لیست‌ها» هستند. من از چک‌لیست‌ها استفاده نمی‌کنم و علاقه‌ای به آن‌ها ندارم. با این حال، برخلاف تمامی انتظارات، دیروز در مدت‌زمان کوتاهی، کتاب جدید آتول گاواند درمورد چک‌لیست‌ها را با عنوان «بیانیه‌ی چک‌لیست» خواندم. که به طور شگفت‌انگیزی احترام من به کتابی را نشان می‌دهد، که گاواند نوشته‌است. این کتاب نه‌تنها پر از داستان‌های فوق‌العاده است، بلکه صادقانه طرز تفکر من را در مورد دنیا تغییر داده است. این بهترین کتابی است که در طی این سال‌ها خوانده‌ام.
نکته و هدف اصلی این کتاب ساده است. مهم نیست که چقدر تخصص داشته باشید، چک‌لیست‌هایی که به خوبی طراحی شده‌اند می‌توانند نتایج را بهبود بخشند. (حتی برای تیم جراحی خود گاواند). معروف‌ترین نمونه‌ی استفاده از چک‌لیست‌ها، خلبانان هواپیما هستند. یکی از چندین داستان جذاب در کتاب گاواند، این مورد است که چگونه این تمایل به استفاده از چک‌لیست‌ها در میان خلبانان افزایش یافته است. جالب‌تر از آن، این کتاب داستان‌هایی را در مورد واکنش والمارت به طوفان کاترینا، و علت واقعی درخواست یک کاسه‌ی پر از شکلات‌های M&M از سوی دیوید لی راث، در بر دارد. که از کاسه‌ی شکلات او، شکلات‌های قهوه‌ای در اتاق تعویض لباس و در پشت صحنه جدا می‌شد. «بیانیه‌ی چک‌لیست»، کتاب پرفروش نیویورک تایمز، وال‌استریت ژورنال، USA Today، Entertainment Weekly، واشنگتن پست، لس‌آنجلس تایمز، Boston Globe و San Francisco Chronicle می‌باشد.
منبع: atulgawande.com