در دفترچه‌ی انتخاب رشته که هر ساله سازمان سنجش همزمان با انتخاب رشته منتشر می‌کند، رشته‌های پرمتقاضی نیز معرفی می‌کند. رشته‌های مهندسی برق، مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی عمران، مهندسی معماری و مهندسی صنایع، رشته‌های پرمتقاضی گروه ریاضی و فنی است. در این مقاله تصمیم داریم رشته‌ی مهندسی مکانیک را در همه‌ی ابعاد بررسی کنیم. در حقیقت رشته مکانیک بخشی از علم فیزیک است که با استفاده از مفاهیم پایه علم فیزیک و به تبع آن ریاضی به بررسی حرکت اجسام و نیروهای وارد بر آنها می‌پردازد و می‌کوشد تا با توجه به نتایج بررسی‌های خود ، طرحی نو در زمینه فن‌شناسی و صنعت ارائه دهد و در راه پیشرفت انسان گامی به جلو بردارد. دکتر محمد دورعلی، از اساتید مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف نیز در معرفی این رشته می‌گوید:
رشته‌ی مهندسی مکانیک را شاید بتوان از نقطه‌نظر تنوع موضوعات تحت پوشش، جامع‌ترین رشته مهندسی به شمار آورد. چون رشته‌ی مهندسی مکانیک در برگیرنده‌ی تمامی علوم و فنونی است که با تولید، تبدیل و استفاده از انرژی، ایجاد و تبدیل حرکت و انجام کار، تولید و ساخت قطعات و ماشین‌آلات و به کارگیری مواد مختلف در ساخت آنها و همچنین طراحی و کنترل سیستم‌های مکانیکی، حرارتی و سیالاتی مرتبط می‌باشد. به عبارت دیگر محاسبات فنی، مدلسازی و شبیه‌سازی، طراحی و تهیه نقشه‌ها، تدوین روش ساخت، تولید و آزمایش تمامی ماشین‌آلات و تاسیسات موجود در دنیا، با تکیه بر توانایی‌های مهندسان مکانیک انجام می‌گیرد.
اگر دانش‌آموز رشته‌ی ریاضی هستید و قصد انتخاب رشته‌ی مهندسی مکانیک را در دانشگاه دارید، حتماً تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
ظرفیت پذیرش و دانشگاه‌های برتر رشته‌ی مهندسی مکانیک
اگر نگاهی به دفترچه‌ی انتخاب رشته‌ی ریاضی بیندازید، متوجه خواهید شد، مهندسی مکانیک جز رشته‌هایی است که در هر دانشگاه ظرفیت بالایی دارد. البته به دلیل پرمتقاضی بودن آن، تکمیل ظرفیت با رتبه‌های پایین‌تر صورت می‌پذیرد. این رشته جزو رشته‌هایی محسوب می‌شود که تقریباً هر کسی می‌تواند در شهر خودش به تحصیل در آن بپردازد؛ زیرا در بیش از ۹۵ درصد دانشگاه‌های فنی و مهندسی این رشته ارائه می‌شود. یکی از آمارهایی که در رتبه‌بندی دانشگاه‌ها مورد اتکا و موثق است، رتبه‌بندی دانشگاه تایوان است که بر اساس معیارهای زیر اقدام به رتبه‌بندی می‌کند:
- تعداد مقالات منتشر شده در ۱۱ سال اخیر
- تعداد مقالات سال جاری، تاثیر و اثرگذاری پژوهشی
- تعداد استنادهای ۱۱ سال اخیر
- میانگین تعداد استنادهای ۱۱ سال اخیر و تعالی پژوهشی
- مقدار شاخص اچ (h-index) در دو سال اخیر
- تعداد مقالات با استنادهای بالا در ۱۱ سال اخیر
- تعداد مقالات با ایمپکت فکتورهای بالا در سال جاری
طی آخرین رتبه‌بندی این دانشگاه در سال ۲۰۱۸، در رشته‌ی مهندسی مکانیک دانشگاه‌های ایران به ترتیب عبارت‌اند از:
- دانشگاه تهران: رتبه‌ی ۹
- دانشگاه علم و صنعت: رتبه‌ی ۳۷
- دانشگاه صنعتی امیرکبیر: رتبه‌ی ۴۳
- دانشگاه صنعتی شریف: رتبه‌ی ۷۵
- دانشگاه فردوسی مشهد: رتبه‌ی ۸۳
- دانشگاه تبریز: رتبه‌ی ۱۰۲
- دانشگاه تربیت مدرس: رتبه‌ی ۱۴۲
- دانشگاه صنعتی اصفهان: رتبه‌ی ۱۴۳
- دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی: رتبه‌ی ۱۶۶
- دانشگاه شیراز: رتبه‌ی ۲۲۳
سوال اساسی که داوطلبان در ذهنشان دارند، رتبه‌های قبولی در این رشته است. حقیقت این است که رتبه‌ها هر ساله با سال قبل تفاوت دارد البته این تفاوتها در حدی نیست که نتوان احتمال قبولی در یک رشته را محاسبه کرد. منبع موثقی که اطلاعات همه‌ی قبولی‌ها را در خود جای داده باشد وجود ندارد و هر موسسه‌ای که رتبه‌های قبولی را اعلام می‌کند، محدود به اطلاعات دانش‌آموزان همان موسسه است و جامعیت ندارد. ما اطلاعات جامعی کسب کردیم که رتبه‌ی آخرین قبولی‌های مهندسی مکانیک را در دانشگاه‌های مختلف را به صورت بازه ارائه داده‌ایم. این آمار بر اساس قبولی‌های کنکور ۹۹ است.
| منطقه ۳ | منطقه ۲ | منطقه ۱ | شهر | دوره | نام دانشگاه |
| ۱ تا ۱۰۰ | ۱۰۰ تا ۲۰۰ | ۲۰۰ تا ۳۰۰ | تهران | روزانه | دانشگاه صنعتی شریف |
| ۱۰۰ تا ۲۰۰ | ۴۰۰ تا ۵۰۰ | ۵۰۰ تا ۶۰۰ | تهران | روزانه | دانشگاه تهران |
| ۱۰۰ تا ۲۰۰ | ۵۰۰ تا ۶۰۰ | ۶۰۰ تا ۸۰۰ | تهران | روزانه | دانشگاه صنعتی امیرکبیر |
| ۲۰۰ تا ۳۰۰ | ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ | ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ | تهران | روزانه | دانشگاه علم و صنعت |
| ۴۰۰ تا ۵۰۰ | ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ | ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ | تهران | روزانه | دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی |
| ۶۰۰ تا ۸۰۰ | ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ | ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ | تهران | روزانه | دانشگاه شهید بهشتی |
| ۶۰۰ تا ۸۰۰ | ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ | ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ | کرج | روزانه | دانشگاه خوارزمی |
| ۴۰۰ تا ۵۰۰ | ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ | ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ | اصفهان | روزانه | دانشگاه صنعتی اصفهان |
| ۵۰۰ تا ۶۰۰ | ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ | ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ | اصفهان | روزانه | دانشگاه اصفهان |
| ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ | ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ | ۴۵۰۰ تا ۵۰۰۰ | تبریز | روزانه | دانشگاه تبریز |
| ۶۰۰ تا ۸۰۰ | ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ | ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ | مشهد | روزانه | دانشگاه فردوسی مشهد |
| ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ | ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ | ۶۰۰۰ تا ۷۰۰۰ | بابل | روزانه | دانشگاه صنعتی نوشیروانی |
| ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ | ۸۰۰۰ تا ۹۰۰۰ | ۱۰۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ | تبریز | روزانه | دانشگاه صنعتی سهند |
| ۲۰۰ تا ۳۰۰ | ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ | ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ | تهران | نوبت دوم | دانشگاه علم و صنعت |
| ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ | ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ | ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ | تهران | نوبت دوم | دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی |
نوبت دوم به معنای شبانه است. در ضمن پذیرش در این رشته دختر و پسر است.
رشته‌های نزدیک به مهندسی مکانیک
برخی از دانش‌آموزان که به مهندسی مکانیک علاقه‌مند هستند و می‌خواهند در دانشگاه‌های مطرح تحصیل کنند ولی رتبه‌ی آنها برای قبولی در مهندسی مکانیک دانشگاه‌های مطرح کافی نیست، می‌توانند در رشته‌هایی که با مهندسی مکانیک واحدهای مشترک زیادی دارند، در دانشگاه مدنظرشان تحصیل کنند. از این دست رشته‌ها می‌توان به مهندسی ساخت و تولید، مهندسی هوافضا، مهندسی دریا، مهندسی انرژی و مهندسی شیمی اشاره کرد. اگر دانشجویی در دوره‌ی کارشناسی در این رشته‌ها تحصیل کند می‌تواند در کنکور کارشناسی ارشد رشته‌ی مهندسی مکانیک شرکت کند. به دلیل واحدهای مشترک، کار خیلی سختی در کنکور مکانیک نخواهد داشت.
واحدهای درسی رشته‌ی مهندسی مکانیک و ارتباط آنها با دروس متوسطه دوم
دانشجویان رشته مهندسی مکانیک در مقطع کارشناسی باید ۱۴۲ واحد را بگذرانند که به طور کلی عبارت‌اند از:
- دروس عمومی: ۲۲ واحد
- دروس پایه: ۲۵ واحد
- دروس اصلی: ۶۱ واحد
- دروس تخصصی: ۲۸ واحد
- پروژه‌ی تخصصی و کارگاه: ۶ واحد
البته کارآموزی نیز را باید به این لیست اضافه کرد که بدون واحد بوده و دانشجو باید ۲۷۲ ساعت در تابستان سال سوم و یا سال چهارم را در محل مشخص شده بگذرانند. به جداول زیر دقت کنید.
دانشجویان این رشته، تقریباً باید از ابتدای ترم ۶ گرایش خود را مشخص کنند و ۲۸ واحد از سبد دروس زیرمجموعه‌ی گرایش خود را بگذرانند. این سبدها در دوره‌ی کارشناسی عبارت‌اند از:
- سبد تخصصی طراحی جامدات و ساخت و تولید
- سبد تخصصی دینامیک کنترل و مکاترونیک
- سبد تخصصی حرارت و سیستم انرژی
هر یک از این سبدها دروس مخصوص به خود را دارند که به دلیل جلوگیری از اطناب مطلب، از آوردن لیست آنها خودداری کردیم. دانش‌آموزی که می‌خواهد در رشته‌ی مهندسی مکانیک موفق باشد، باید در دروس حسابان یازدهم، حسابان دوازدهم، فیزیک دهم و فیزیک دوازدهم بسیار قوی باشد و به طور ویژه‌تر به این دروس علاقه‌مند باشد.
گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد و دکترا مهندسی مکانیک
گرایش‌های مهندسی مکانیک در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا به شرح زیر است:
- ساخت و تولید
- مکانیک جامدات
- دینامیک، کنترل و ارتعاشات
- تبدیل انرژی
- طراحی سیستم‌های دینامیکی خودرو
- قوای محرکه
- سازه و بدنه
آینده‌ی شغلی و محیط کار یک مهندس مکانیک
در کشور ما صنعت نفت، خودروسازی، قطعه‌سازی و هوافضا بیشترین زمینه‌ی کاری را برای مهندسین مکانیک فراهم کرده‌اند. بر خلاف تصور عموم، هر ساله تعداد زیادی از فارغ‌التحصیلان مهندسی مکانیک جذب صنایع پتروشیمی و نفت می‌شوند. نیاز صنایع پتروشیمی و نفت به مهندسین مکانیک کمتر از نیاز به مهندسین شیمی، پلیمر و حتی نفت نیست. در حال حاضر هم منطقه عسلویه که مهم‌ترین میدان گازی کشور محسوب می‌شود، فرصت شغلی بسیار مناسبی برای مهندسین مکانیک است. از طرف دیگر فارغ‌تحصیلان این رشته می‌توانند جذب وزارت‌خانه‌ها و نهادهای دولتی فعال در عرصه‌ی صنعت و انرژی شوند.
صنعت پزشکی و داروسازی نیز نیازمند مهندسین مکانیک در حوزه‌ی خود است که یک فرصت شغلی هیجان‌انگیز برایشان محسوب می‌شود. برای مثال تمامی تجهیزات دندانپزشکی، اتاق عمل و… از کارهای مهندسین مکانیک است. صنایع خودروسازی و هوافضا نیز که بیشترین نیروهای خود از بین مهندسین مکانیک جذب می‌کنند. فضای کاری فارغ‌التحصیلان این رشته عموماً در کارخانجات است که معمولاً به صورت تمام‌وقت باید مشغول به کار شوند. از لحاظ میزان درآمد نیز باید گفت که یک مهندس مکانیک باتجربه می‌تواند مبلغ بالایی بابت کاری که انجام می‌دهد از کارفرما دریافت کند.