کتاب شیمی دهم تست، از سری کتاب‌های پرسش‌های چهار گزینه‌ای انتشارات خیلی سبز است، که با قلم آقایان «دکتر نیما سپهری و مهدی براتی» به بازار کتاب راه یافته است. این کتاب رویکردی کاملاً تستی دارد و برای آمادگی دانش‌آموزان دهم رشته‌های علوم تجربی و ریاضی فیزیک در آزمون‌های آزمایشی کاربرد دارد. همچنین دانش‌آموزان کنکوری در دو رشته‌ی مذکور، می‌توانند از این کتاب استفاده کنند.
شیمی در کنکور سراسری
در کنکور سراسری، شیمی متشکل از ۳۵ سؤال با زمانی ۳۵ دقیقه‌ای برای پاسخگویی، در هر دو رشته‌ی ریاضی و تجربی، آخرین درس دفترچه اختصاصی است. جالب‌تر این که، بودجه‌بندی درس شیمی در این دو رشته با هم متفاوت است. در جدول زیر بودجه‌بندی شیمی کنکور به تفکیک رشته، پایه و فصل‌های کتاب، آمده است.
| پایه | عنوان فصل | بودجه‌بندی رشته‌ی ریاضی | مجموع رشته‌ی ریاضی | بودجه‌بندی رشته‌ی تجربی | مجموع رشته‌ی تجربی |
| دهم | کیهان زادگاه الفبای هستی | ۲ | ۱۱ | ۳ | ۸ |
| رد پای گازها در زندگی | ۳ | ۳ | |||
| آب، آهنگ زندگی | ۶ | ۲ | |||
| یازدهم | قدر هدایای زمینی را بدانیم | ۴ | ۱۳ | ۴ | ۱۴ |
| در پی غذای سالم | ۵ | ۴ | |||
| پوشاک، نیازی پایان ناپذیر | ۴ | ۶ | |||
| دوازدهم | مولکول‌ها در خدمت تندرستی | ۳ | ۱۱ | ۳ | ۱۳ |
| آسایش و رفاه در سایه شیمی | ۳ | ۴ | |||
| شیمی جلوه‌ای از هنر، زیبایی و ماندگاری | ۲ | ۴ | |||
| شیمی، راهی به سوی آینده‌ای روشن‌تر | ۳ | ۲ |
نکته: این آمار، بر اساس کنکور‌های نظام جدید اخیر به دست آمده است و امکان تغییر در حد یک یا دو سؤال وجود دارد.
ضریب درس شیمی مانند بودجه‌بندی سؤالات، در کنکور رشته‌های ریاضی و تجربی متفاوت است.
کنکور ریاضی
- زیرگروه ۱: ضریب ۲
- زیرگروه ۲: ضریب ۳
- زیرگروه ۳: ضریب ۳
کنکور تجربی
- زیرگروه ۱: ضریب ۳
- زیرگروه ۲: ضریب ۴
- زیرگروه ۳: ضریب ۲
- زیرگروه ۴: ضریب ۲
- زیرگروه ۵: ضریب ۲
ساختار و مشخصات کتاب شیمی دهم تست خیلی سبز
کتاب شیمی دهم تست خیلی سبز، مانند خیلی از کتاب‌های دیگر تست، شامل ۴ بخش اصلی است:
- تست (پرسش‌های چهار گزینه‌ای)
- پاسخنامه کلیدی
- درسنامه
- پاسخنامه تشریحی
تست‌ها: قسمت تست‌ها، دارای طبقه‌بندی دقیق و حساب شده‌ای است، که هر فصل به چند بخش، تقسیم شده است. در این تقسیم‌بندی، ابتدای هر بخش، شماره‌ی صفحاتی از کتاب درسی که به آن تست‌ها مربوط می‌شود، آورده شده است. این موضوع برای دانش‌آموزان بسیار کاربردی است؛ به ویژه دانش‌آموزانی که در آزمون‌های آزمایشی شرکت می‌کنند؛ چرا که پیدا کردن تست‌های مرتبط با صفحات خاصی از کتاب درسی، کار را برای این دسته از دانش‌آموزان بسیار راحت می‌کند. یک ویژگی ناب در این کتاب، توضیحاتی به زبان محاوره‌ای درباره‌ی تست‌ها است. این توضیحات با فونتی غیر از فونت اصلی و غالباً جنبه‌ی طنز دارند. تست‌های این کتاب به دو سری A و Z تقسیم می‌شوند. ۹۵ درصد تست‌ها از سری A و ۵ درصد دیگر را سری Z تشکیل می‌دهد. تست‌های سری A ، شروع هر فصل هستند که سوالاتی از برگرفته از متن کتاب درسی، سؤالاتی متناسب اما مفهومی (باز هم) برگرفته از کتاب درسی، سؤالات کنکور سال‌های اخیر (به گفته‌ی نویسندگان، تست‌های کنکور سراسری از ازل تا ابد! ایرانی و فرنگی!) و همچنین تست‌های تألیفی، را شامل می‌شود. این تست‌ها بر مبنای روند آموزشی کتاب درسی مرتب شده‌اند و برای ۱۰۰ زدن در کنکور لازم هستند. سطح این تست‌ها از ساده تا دشوار است. تست‌های سری Z ، تست‌های خیلی دشوار هستند. نویسندگان برای آن دسته از تست‌ها این‌گونه آورده‌اند:
هه‌هه! ما اینیم دیگه! Z آخرین حرف انگلیسیه و این سری تست‌ها آخرین تست‌هایی هستن که بدون شک برای تک رقمی یا دو رقمی شدن شما در کنکور لازمه! سطح این تست‌های ترکیبی و مفهومی یه سر و گردن بالاتر از تست‌های سری قبلیه، برای کسانی که می‌خوان شیمی رو تو کنکور ۱۱۰ بزنن! همیشه بهترین باشین! حل این تست‌ها به دانش‌آموزانی با سطح علمی بالا در شیمی، توصیه می‌شود. دانش‌آموزان ضعیف‌تر، می‌توانند از بررسی این تست‌ها صرف‌نظر کنند. به گفته‌ی خود نویسندگان کتاب شیمی دهم تست خیلی سبز، این تست‌ها برای روز مبادا است! یعنی اگر تست‌های شیمی کنکور از این هم سخت‌تر شد، دانش‌آموزان این سؤالات را از قبل دیده باشند و بتوانند طراحان سؤالات کنکور را ضربه فنی کنند.
گروهی از دانش‌آموزان هستند که وقت زیادی برای تست زدن ندارند. این مسئله بیشتر برای دانش‌آموزان کنکوری صدق می‌کند. برای این دسته از دانش‌آموزان هم، تعابیری اندیشیده شده است، که با کمترین تعداد تست به آمادگی نسبتاً بالایی برای شرکت در آزمون‌های آزمایشی و کنکور برسند. برای این مهم، تعدادی از تست‌ها با علامت «مثبت» در کتاب مشخص شده‌اند؛ این تست‌ها با وجود این که یک‌سوم از حجم همه‌ی تست‌ها را در برمی‌گیرند؛ پوشش دهنده‌ی تمامی مطالب لازم برای کسب درصد بالا در آزمون‌ها هستند. در حقیقت کمترین تعداد تستی که یک دانش‌آموز باید حل کند تا برای شرکت در آزمون‌ها آماده شود، همین تست‌ها است. البته بدیهی است دانش‌آموزانی که همه‌ی تست‌ها را حل می‌کنند، قطعاً آمادگی بالاتری در مواجهه با سؤالات از خود نشان می‌دهند. تعداد تست‌های هر فصل به شرح زیر است:
- فصل اول (کیهان، زادگاه الفبای هستی): ۳۶۵ تست
- فصل دوم (ردپای گازها در زندگی): ۳۵۵ تست
- فصل سوم (آب، آهنگ زندگی): ۳۸۵ تست
- مجموع تعداد تست‌ها: ۱۱۰۵ تست
پاسخنامه کلیدی: بعد از اتمام تست‌های هر فصل، پاسخنامه کلیدی همان فصل گنجانده شده است. این پاسخنامه برای تصحیح سریع تست‌های حل شده‌ی دانش‌آموزان، به کار می‌رود.
درسنامه: یکی از معروف‌ترین ویژگی‌های انتشارات خیلی سبز، درسنامه‌های کامل کتاب‌های شیمی این انتشارات است. گفتنی است که درسنامه و پاسخ تشریحی همراه هم آمده‌اند. دسته‌بندی مطالب در درسنامه‌های این کتاب، بسیار منظم و منطقی است؛ به طوری که ذهن دانش‌آموز بعد از مطالعه‌ی درسنامه، بسیار منظم شکل می‌گیرد. توضیحاتی که با فونت دیگری به زبان محاوره‌ای در درسنامه دیده می‌شود، به جذابیت‌های آن افزوده است. توضیحات درسنامه به حدی کامل است که خط به خط کتاب درسی مورد بررسی قرار گرفته است. حتی «خود را بیازمایید» و «با هم بیندیشیم» در کتاب درسی نیز به طور کامل ارائه شده؛ و نتایج به دست آمده از این دو کادر در کتاب درسی به صورت روان بیان شده است. از دیگر ویژگی‌های درسنامهی کتاب شیمی دهم تست خیلی سبز، می‌توان به بیان مثال‌هایی همراه با پاسخ کامل اشاره کرد؛ که سهم مهمی در تفهیم مطالب به دانش‌آموزان و روند حل تست‌ها خواهد داشت. در سؤالات محاسباتی به‌خصوص برای فصل سوم که سؤالات محاسباتی آن بیش از سایر فصل‌ها است، هر دو روش معروف «کسرهای تبدیلاتی» و «تناسب» را آموزش داده است. علاوه بر این محاسبات ریاضی را نیز ذکر شده است. در درسنامه تیتری با عنوان «بچه‌ها مراقب باشین!» وجود دارد که در آن نکاتی برای جلوگیری از اشتباهات پرتکرار دانش‌آموزان جلوگیری می‌کند.
با همه‌ی این ویژگی‌های مثبت و کاربردی، یک اتفاق منفی نیز وجود دارد. در بخش تست‌ها گفته شد که هر فصل به چندین بخش، تقسیم شده است، اما درسنامه‌ها و بخش‌های تست‌ها در هر فصل، با هم همخوانی ندارند؛ به این معنا که برای هر بخش از تست‌ها درسنامهی مجزایی در نظر نگرفته شده است. این موضوع تا حدی کار را برای تطابق تست‌ها با درسنامه سخت می‌کند. بهتر بود مؤلفین کتاب شیمی دهم تست خیلی سبز، در ابتدای هر بخش از تست‌ها شماره‌ی درسنامه‌های مرتبط با آن را ذکر می‌کردند. البته قابل ذکر است که این نکته منفی، چیزی از ارزش‌ها و کامل بودن کتاب کم نمی‌کند و با این وجود هنوز هم جز بهترین منابع شیمی در بازار کتاب است.
پاسخنامه تشریحی: مانند درسنامه، پاسخنامه این کتاب بسیار کامل و جامع است. هر دانش‌آموزی می‌تواند متوجه پاسخ‌های این کتاب شود؛ زیرا توضیحات آن واضح و کافی است. برای برخی سؤالات بیش از یک راه حل ارائه شده است. سؤالات محاسباتی با هر دو روش کسرهای تبدلاتی و تناسب حل شده‌اند. این اتفاق باعث تسلط دانش‌آموزان بر هر دو روش می‌شود. در حل سؤالات محاسباتی، عملیات محاسباتی که انجام شده را تا حد امکان ذکر کرده است، این مورد نیز باعث قوی‌تر شدن محاسبات دانش‌آموزان می‌شود. راه حل‌های دوم و سوم عموماً تستی هستند و در زمان کمی دانش‌آموز را به پاسخ صحیح می‌رسانند. تعدادی کادر آبی رنگ در پاسخنامه موجود است؛ که روش حل سؤالات و تذکراتی جهت اشتباه نکردن دانش‌آموزان را بیان کرده است. این کادرها از قسمت‌های جذاب، برای دانش‌آموزان خواهد بود. در حل سؤالات تمامی معادلات واکنش، ذکر شده است. این‌گونه نبوده که با استناد به معادله‌ی واکنش، سؤالی حل شده باشد و خود معادله‌ی واکنش ذکر شده است.
در شیمی بررسی سایر گزینه‌ها خصوصاً در سوالاتی که گزینه‌ی درست را می‌خواهد و یا تعداد گزاره‌های درست و نادرست که اخیراً در کنکور خیلی باب شده، نکات زیادی را برای دانش‌آموز یادآوری می‌کند. بررسی سایر گزینه‌ها در همه‌ی سؤالات از این تیپ، انجام شده است. توصیه می‌شود دانش‌آموزان پاسخنامه‌ی همه‌ی سؤالات را حتی در صورت رسیدن به پاسخ درست بررسی کنند؛ زیرا پاسخنامه حاوی نکات ارزشمندی است. پیشنهاد دیگر حین بررسی پاسخ‌های تشریحی، یادداشت نکات مهم است. اگر تست‌ها را مرور نکنید، این نکات را دیگر نمی‌توانید ببینید؛ بنابراین حتماً نکاتی را که از نظر خودتان مهم است یادداشت کنید. اگر برای کل کتاب این عمل را انجام دهید، مطمئن باشید در پایان کار گنجینه‌ی ارزشمندی از نکات مهم و سؤال‌خیز خواهید داشت. در پایان کتاب، تست‌های کنکور دو رشته‌ی ریاضی و تجربی، داخل و خارج از کشور، مرتبط با شیمی دهم همراه با پاسخنامه تشریحی، به عنوان ضمیمه آمده است.
جمع‌بندی
کتاب شیمی دهم تست خیلی سبز، با رویکردی تستی به چاپ رسیده است؛ اما برای امتحانات تشریحی دهم نیز به دلیل درسنامهی کاملی که دارد، قابل استفاده است. بعد از مطالعه درسنامه‌های این کتاب، تا آمادگی ۱۰۰ درصدی برای کسب نمره‌ی بالا در امتحانات تشریحی، به اندازه حل چند نمونه سؤال تشریحی فاصله است. برای این کار می‌توانید از کتاب «شب امتحان خیلی سبز» یا «هشتگ امتحان کاگو» استفاده کنید. در ضمن این کتاب می‌تواند منبع مناسبی برای دبیران شیمی، جهت تدریس در کلاس باشد.