سازمان سنجش آموزش کشور، هر ساله آزمون‌هایی با عنوان کنکور سراسری که برگرفته از واژه‌ی فرانسوی «Concours» است، با هدف ایجاد بستری امن جهت گزینش و سنجش دانسته‌های دانش‌آموزان مستعد و علاقمند به دانش، جهت پذیرش در دانشگاه‌های کشور برگزار می‌کند که به عنوان بزرگ‌ترین آزمون علمی در کشور شناخته می‌شود. این آزمون که سالانه یک بار و در تیر ماه برگزار می‌شود، اولین بار در سال ۱۳۴۸ برگزار شد و تا به الان، ۵۳ آزمون توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار شده است. اما بر اساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، از سال ۱۴۰۲ به بعد، این آزمون ۲ بار در سال برگزار خواهد شد. این آزمون سراسری جهت رقابت علمی دانش‌آموزان در ۵ گروه آزمایشی برگزار می‌شود. عناوین این گروه‌ها به شرح زیر است:
- گروه آزمایشی علوم تجربی
- گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی
- گروه آزمایشی علوم انسانی
- گروه آزمایشی منحصراً زبان (زبان‌های خارجی)
- گروه آزمایشی هنر
در بین این ۵ رشته، گروه آزمایشی منحصراعً زبان، از گروه‌های پرطرفدار کنکور است که به عنوان رشته شناور شناخته می‌شود و داوطلبان کنکور می‌توانند علاوه بر شرکت در رشته‌ی اصلی‌شان در دوره دوم متوسطه (رشته‌های علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی و علوم انسانی) در کنکور زبان، هنر و یا هر دوی این رشته‌های شناور شرکت کنند. در کنکور سال ۱۴۰۰، ۱۷۵ هزار و ۷۷۶ نفر در گروه آزمایشی منحصراً زبان به رقابت با یکدیگر پرداختند. کنکور زبان، متشکل از ۴ زیرگروه است که داوطلبان متناسب با هدف خود، باید نسبت به مطالعه‌ی دروسی که در آن زیرگروه از اهمیت و ضریب بالاتری برخوردار هستند، بپردازند. در ادامه به بررسی تمامی زیرگروه‌های این رشته خواهیم پرداخت. این گروه همانند سایر گروه‌های آزمایشی، یک دفترچه‌ی عمومی و یک دفترچه‌ی اختصاصی دارد. دفترچه‌ی عمومی کنکور زبان، از نظر تعداد سوالات، ضریب و ترتیب دروس در دفترچه سوالات و مدت زمان پاسخگویی به آن‌ها، کاملاً مشابه با سایر گروه‌های آزمایشی است. (توجه داشته باشید که اگر خواهان شرکت در زیرگروه‌های مرتبط با زبان فرانسه و زبان آلمانی هستید، علاوه بر اینکه تمامی سوالات دفترچه اختصاصی‌تان از زبان فرانسه و آلمانی مطرح می‌شود، در بخش زبان عمومی دفترچه عمومی نیز، باید به سوالات مرتبط با زبان انتخابی خود (فرانسه یا آلمانی) پاسخ دهید.)
دفترچه اختصاصی این گروه آزمایشی، فقط متشکل از یک درس است، آن هم چیزی نیست جز زبان تخصصی! داوطلبان با توجه به اینکه هدفشان از شرکت در این آزمون، کدام یک از زبان‌های خارجی است (زبان انگلیسی، زبان آلمانی و زبان فرانسه) دفترچه تخصصی مربوط به خود را دریافت خواهند کرد. تمامی دفترچه‌های تخصصی شامل ۷۰ سوال هستند که تست‌های شماره ۱۰۱ تا ۱۷۰ را در برمی‌گیرد و مدت زمان پاسخگویی به این ۷۰ تست، ۱۰۵ دقیقه است. یعنی داوطلبان کنکور زبان برای پاسخگویی به هر تست از دفترچه اختصاصی، فقط ۹۰ ثانیه فرصت دارند.
زیرگروه‌های کنکور زبان‌های خارجی به شرح زیر است:
- زیرگروه ۱ کنکور منحصراً زبان: این زیرگروه آزمایشی، مربوط به رشته‌های زبان و ادبیات انگلیسی، مترجمی زبان انگلیسی و آموزش زبان انگلیسی است.
- زیرگروه ۲ کنکور منحصراً زبان: این زیرگروه آزمایشی، مربوط به رشته‌های زبان آلمانی و مترجمی زبان آلمانی است.
- زیرگروه ۳ کنکور منحصراً زبان: این زیرگروه آزمایشی، مربوط به گرایش ادبی زبان فرانسه و گرایش مترجمی زبان فرانسه است.
- زیرگروه ۴ کنکور منحصراً زبان: زیرگروه ۴ گروه آزمایشی زبان‌های خارجی، مربوط به رشته‌های زبان‌های خارجی روسی، ایتالیایی، اسپانیایی، ژاپنی، چینی، زبان و ادبیات اردو و زبان و ادبیات ترکی استانبولی است و لازم به ذکر است که در این زیرگروه آزمایشی، درس زبان تخصصی وجود ندارد و درس زبان عمومی که در دفترچه عمومی کنکور این رشته وجود دارد، بر خلاف سایر زیرگروه‌ها که ضریب ۲ دارد، ضریب ۴ را به خود اختصاص داده است.
| دفترچه اختصاصی کنکور زبان‌های خارجی | |||
| عنوان درس | تعداد سوال | ضریب | مدت زمان پاسخگویی |
| زبان تخصصی | ۷۰ | ۴ | ۱۰۵ دقیقه |
بودجه‌بندی سوالات دفترچه اختصاصی کنکور منحصراً زبان
همان‌طور که گفته شد، دفترچه اختصاصی کنکور رشته‌ی زبان‌های خارجی از ۷۰ تست تشکیل شده و بودجه‌بندی تست‌های طراحی شده در آن، به شرح زیر است.
| بودجه‌بندی تست‌های دفترچه اختصاصی کنکور زبان | |
| مبحث | تعداد تست |
| واژگان | ۱۵ |
| Reading | 20 |
| گرامر | ۱۰ |
| کاربرد زبانی | ۱۰ |
| کلوز تست | ۱۰ |
| ترتیب واژگان | ۵ |
| مجموع | ۷۰ |
گرایش‌های کنکور زبان‌های خارجی در دانشگاه
در زیرگروه ۱ این گروه آزمایشی، واحدهای دانشگاهی مشابهت‌های بسیاری به یکدیگر دارند، مخصوصاً رشته‌های زبان و ادبیات انگلیسی و مترجمی زبان انگلیسی که چیزی حدود ۹۰ واحد یکسان با یکدیگر دارند. البته با این تفاوت که در رشته‌ی زبان و ادبیات انگلیسی، تمرکز واحدهای درسی بیشتر بر مبحث ادبیات است و در رشته‌ی مترجمی زبان، تمرکز اصلی بر روی واحدهای مرتبط با ترجمه‌ی تخصصی است.
از فارغ التحصیلان این رشته‌ها انتظار می‌رود که پس از پایان تحصیلات دانشگاهی خود، بتوانند متون پیچیده‌ی زبان انگلیسی را تحلیل و بررسی کنند و قادر به ترجمه‌ی آن‌ها نیز باشند. به طور کلی می‌توان گفت که رشته‌ی مترجمی زبان، بازار کاری گسترده‌تری نسبت به سایر گرایش‌ها دارد. به طور مثال وزارت امور خارجه از مهم‌ترین مراکزی است که دانشجویان این رشته پس از فراغت از تحصیل، می‌توانند در آن مشغول به کار شوند. همچنین مراکز آموزشی دولتی و خصوصی که نیاز به مترجم دارند و یا شرکت‌هایی که با توجه به حیطه‌ی فعالیتشان در زمینه‌ی صادرات و واردات نیاز به مکاتبه و ارتباط با سایر کشورهای خارجی را دارند، از مواردی هستند که می‌توانند بازار کار مناسبی را برای این دسته از فارغ التحصیلان ایجاد کنند.
ترجمه‌ی متون و کتاب‌های خارجی نیز برای افرادی که علاقمند به فعالیت در این حوزه هستند، می‌تواند محیط کاری مناسبی باشد. رشته‌ی آموزش زبان انگلیسی نیز، با هدف تربیت دبیران شایسته و باسواد در حوزه‌ی زبان انگلیسی، هر ساله دانشجویان متعددی را پذیرش می‌کند و فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند مشغول به تدریس زببان انگلیسی در دوره دوم متوسطه در سازمان آموزش و پرورش شوند و در مدارس سراسر کشور، به تدریس این درس بپردازند. همچنین تدریس در آموزشگاه‌های زبان خارجی نیز، می‌تواند بازار کار مناسبی را برای این دسته از فارغ التحصیلان ایجاد کند. دانشجویانی که در رشته‌ی آموزش زبان انگلیسی تحصیل می‌کنند، باید علاوه بر دانش زبان عمومی، به مباحثی مانند روانشناسی، شیوه‌های آموزش و تدریس و … آگاهی و تسلط داشته باشند.
زیرگروه ۲ این گروه آزمایشی، رشته‌های زبان آلمانی و مترجمی زبان آلمانی را شامل می‌شود. در اکثر دانشگاه‌های کشور، در بدو ورود دانشجویان این رشته‌ها به دانشگاه، آزمون تعیین سطح برگزار می‌گردد و دانشجویان بر اساس دانش و اطلاعاتی که از زبان آلمانی دارند، به ۲ گروه تقسیم می‌شوند. دانشجویانی که با این زبان و الفبای آن، آشنایی ندارند و در آزمون تعیین سطح، نمره‌ی قابل قبولی کسب نکنند، یک ترم به عنوان پیش‌نیاز می‌گذرانند و در این ترم باید با مقدمات زبان آلمانی آشنا شوند، اما دانشجویانی که با موفقیت از این آزمون تعیین سطح عبور می‌کنند، به طور مستقیم وارد ترم یک می‌شوند و تحصیلات خود را در این زبان آغاز می‌کنند. تعداد واحدهایی که دانشجویان این رشته در مقطع کارشناسی در دانشگاه می‌گذرانند، به شرح زیر است:
- ۲۲ واحد عمومی: شامل دروسی مانند فارسی عمومی، تربیت بدنی، تاریخ تحلیلی، تفسیر موضوعی قرآن و …
- ۳۰ واحد پایه: شامل دروسی مانند گفت و شنود، آشنایی با کشورهای آلمانی زبان، تاریخ و فرهنگ آلمان، قواعد نوشتاری و نگارش، تمرین واژگان و اصطلاحات و …
- ۶۸ واحد تخصصی: شامل دروسی مانند درآمدی بر ادبیات، اصول نامه نگاری، مقدمات ترجمه، تحلیل دستوری، درس آلمانی برای راهنمایان ایران‌گردی، بررسی آثار منثور و …
- ۱۲ واحد اختیاری
- ۳واحد پروژه
فارغ التحصیلان این رشته نیز می‌توانند در وزارت امور خارجه، تدریس در موزآموزشگاه‌های زبان آلمانی، شرکت‌هایی که نیاز به مترجم زبان آلمانی دارند، ترجمه کتاب‌های زبان آلمانی به زبان فارسی و … مشغول به کار شوند و با توجه به اینکه تعداد فارغ التحصیلان این رشته نسبت به سایر رشته‌ها، خیلی کم‌تر است، در نتیجه می‌توان گفت که شانس بیشتری برای این فارغ التحصیلان زبان آلمانی جهت اشتغال به کار در موقعیت‌های مناسب وجود دارد. لازم به ذکر است که تعداد دانشگاه‌هایی که این رشته را ارائه می‌دهند، بسیار محدود است (بر اساس دفترچه انتخاب رشته کنکور زبان سال ۱۴۰۰، فقط ۴ دانشگاه دولتی این رشته را ارائه می‌دهند و فقط ۱۲۲ نفر ظرفیت برای قبولی در این رشته در کل کشور وجود دارد). اسامی این دانشگاه‌ها به شرح زیر است:
- دانشگاه اصفهان
- دانشگاه تهران
- دانشگاه شهید بهشتی
- دانشگاه علامه طباطبایی
در زیرگروه ۳ این گروه آزمایشی، رشته‌های زبان و ادبیات فرانسه و مترجمی زبان فرانسه ارائه می‌شود و با توجه به اینکه اکثر دانشجویانی که وارد این رشته می‌شوند، دانشجویانی هستند که در کنکور زبان انگلیسی شرکت کرده‌اند و با توجه به رتبه‌شان موفق به قبولی در این رشته شده‌اند و دانش بسیار کمی در رابطه با زبان فرانسه دارند، در ترم اول کارشناسی، ۲۰ واحد آموزش مقدماتی زبان فرانسه به صورت پیش‌نیاز ارائه می‌شود و دانشجویان پس از گذراندن این واحدهای پیش‌نیاز، وارد مبحث نگارش و مکالمه‌ی پیشرفته خواهند شد. معمولاً چهار ترم اول این رشته به یادگیری زبان آلمانی پرداخته می‌شود و دانشجویان از ترم ۵ به بعد، با توجه به گرایش انتخابی، وارد دروس تخصصی خود خواهند شد. در رشته‌ی زبان و ادبیات فرانسه، دانشجویان با شعر، رمان و ادبیات فرانسه و نمایشنامههای قرون اخیر فرانسه آشنا می‌شوند و تفسیر متون فرانسوی قرن‌های ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ ، بررسی انواع شعر و مطالعه و نقد و بررسی ساختارهای آن‌ها، از مباحث اصلی این رشته است. در رشته‌ی مترجمی زبان فرانسه نیز، دانشجویان پس از گذراندن دروس عمومی، وارد مبحث ترجمه‌ی تخصصی فرانسوی می‌شوند و اصول و فنون ترجمه را می‌آموزند. از دروس تخصصی این رشته می‌توان به تاریخچه‌ی ترجمه، خواندن و درک مفهوم متون فرانسوی، اصول و فنون ترجمه، بررسی آثار فرانسوی ترجمه شده، ترجمه مقالات و متون علمی و … اشاره کرد. بازار کار این رشته نیز همانند رشته‌ی زبان آلمانی است. تعداد واحدهایی که دانشجویان این رشته در مقطع کارشناسی می‌گذارنند، به شرح زیر است:
- ۲۲ واحد عمومی: شامل دروسی مانند اندیشه اسلامی ۱ و ۲، دانش خانواده، فارسی عمومی، ورزش، زبان فرانسه عمومی و …
- ۶۲ واحد پایه: شامل دروسی مانند خواندن متون ساده، زبان فرانسه اختصاصی ۱ و ۲، گرامر و دیکته ۱ و ۲، مکالمه ۱ و ۲ و ….
- ۵۲ واحد تخصصی: زبان‌شناسی فرانسه، تفسیر متون قرن ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۰، مطالعه نمایشنامه، نگارش پیشرفته، آثار مردمی و انقلابی و …
به طور کلی ۱۱ دانشگاه دولتی در کشور این رشته را ارئه می‌دهند که اسامی این دانشگاه‌ها در ادامه آمده است.
- دانشگاه تبریز
- دانشگاه اصفهان
- دانشگاه الزهرا(س)
- دانشگاه تهران
- دانشگاه شهید بهشتی
- دانشگاه علامه طباطبایی
- دانشگاه فردوسی مشهد
- دانشگاه شیراز
- دانشگاه بوعلی سینا در همدان
- دانشگاه حکیم سبزواری
- دانشگاه شهید چمران اهواز
در زیرگروه ۴ این گروه آزمایشی، زبان‌های خارجی متعددی وجود دارد که داوطلبان بنا به علاقه و هدفشان، می‌توانند پس از انتخاب رشته و قبولی، در رشته‌ی مدنظر خود در مقطع کارشناسی ادامه تحصیل دهند. داوطلبان این زیرگروه، باید به سوالات زبان عمومی که در آخرین بخش از دفترچه عمومی کنکور قرار دارد، به بهترین نحو ممکن پاسخ دهند تا بتوانند با کسب رتبه‌ی مطلوب، موفق به پذیرش در رشته‌های موردنظر خود شوند. دانشگاه‌های ارائه دهنده رشته‌های این زیرگروه در تصویر زیر قابل مشاهده است.
| رشته | دانشگاه‌های ارائه دهنده |
| زبان روسی | اصفهان- الزهرا- تهران- شهید بهشتی- علامه طباطبایی- فردوسی مشهد- بجنورد- گنبد- رشت- بابلسر |
| زبان ایتالیایی | تهران |
| زبان اسپانیایی | تهران- علامه طباطبایی |
| زبان ژاپنی | تهران |
| زبان چینی | اصفهان- تهران- علامه طباطبایی |
| زبان اردو | تهران |
| زبان ترکی استانبولی | علامه طباطبایی |
توجه
داوطلبان کنکور گروه آزمایشی علوم تجربی که علاقمند به شرکت در کنکور زبان هستند، توجه داشته باشند که با توجه به اینکه کنکور رشته‌ی تجربی و زبان، در یک روز برگزار می‌شود (کنکور تجربی در صبح و کنکور زبان در عصر) برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشند تا در جلسه‌ی کنکور زبان‌های خارجی با مشکلاتی مانند خستگی ذهن و … مواجه نشوند و در هفته‌های منتهی به کنکور، با اجرای دو آزمون در طول روز (همانند شرایط روز کنکور)، استقامت و آمادگی خود را برای شرکت در هر دو آزمون بالا ببرند.
چند توصیه برای داوطلبان کنکور زبان‌های خارجی
- یکی از اشتباهات متداول داوطلبان کنکور زبان‌های خارجی، توجه بیش از حد به درس زبان انگلیسی و غافل شدن از دروس عمومی است. اگر قصد دارید که یکی از رتبه‌های برتر کنکور زبان‌های خارجی شوید، از دروس عمومی غافل نشوید، مخصوصا درس عربی که نقطه ضعف اکثر داوطلبان کنکور است. شما می‌توانید با تقویت خود در این درس، خیل عظیمی از داوطلبان را پشت سر گذاشته و در ماراتون کنکور، از اکثر داوطلبان پیشی بگیرید و موفقیت در کنکور را برای خود به ارمغان آورید.
- اصلی‌ترین بخش سوالات تخصصی زبان، مربوط به مبحث واژگان و لغات است، پس تا حد امکان دایره لغاتتان را گسترش دهید. استفاده از فلش کارت‌ها و یا جعبه‌های لایتنر می‌تواند کمک موثری به داوطلبان در یادگیری و به خاطرسپاری واژگان کند.
- با نحوه طراحی سوالات کنکور زبان آشنا شوید، چرا که در اکثر مواقع، سوالات طراحی شده در دفترچه‌های کنکور، از نظم و الگوی خاصی برخوردارند و داوطلبان می‌توانند با آگاهی از این الگو و شناخت آن‌ها، سریع‌تر و آسان‌تر به پاسخ صحیح برسند.
- از منابع کمک آموزشی معتبر و جامع استفاده کنید و خرید کتاب کمک درسی مرتبط با زیرگروه انتخایی خود را به ماه‌های آخر موکول نکنید و از همان ابتدای کار با برنامه‌ریزی مدون و مطالعه‌ی اصولی جلو بروید.
- تا جایی که می‌توانید تست حل کنید! و حل دفترچه‌های کنکور ۱۰ سال اخیر را در ماه‌های منتهی به کنکور در اولویت خود قرار دهید و بر تمامی مباحث و سوالات آن، اشراف کامل داشته باشید. با توجه به اینکه تحلیل آزمون‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، اگر در آزمون‌های آزمایشی موسسات شرکت نمی‌کنید، می‌توانید با رعایت قوانین (شروع و اتمام آزمون در یک زمان مشخص، عدم استفاده از کتاب و جزوه آموزشی، پوشیدن لباس مناسب برای شرکت در آزمون و …) و با نظارت والدین و در صورت در دسترس نبودن والدین، با نظارت خودتان، آزمون را برگزار کنید و پس از اتمام آزمون و استراحتی کوتاه، به تحلیل آزمون بپردازید. چرا که مطالعات نشان داده که تحلیلِ اصولیِ آزمون از خودِ آزمون مهم‌تر است! برای اینکه بدانید چگونه می‌توان یک تحلیل سودمند و صحیح انجام داد و با مزیت‌های تحلیل آزمون آشنا شوید، می‌توانید به مطلب «روش اصولی و صحیح تحلیل آزمون» مراجعه کنید.