یادگیری لغت و یادگیری دستور زبان دو رکن اصلی یادگیری هر زبان خارجی هستند. همان طور که میدانید هدف اصلی یادگیری زبان انگلیسی تقویت مهارتهای چهارگانهی شنیداری (listening)، گفتاری (speaking)، نوشتاری (writing) و درک مطلب (reading) است اما آن چه که شاید ندانید، آن است که تا زمانی که تسلط خوبی بر لغات متنوع و دستور زبان نداشته باشید، نمیتوانید این چهار مهارت را تقویت نمایید. به همین دلیل است که بسیاری از کتب آموزش زبان انگلیسی سراسر جهان بر دو مبحث یادگیری لغت و یادگیری گرامر تمرکز کردهاند. زبان انگلیسی در مقایسه با سایر زبانها گرامر یلی پیچیدهای ندارد؛ با این حال نکات جزئی فراوانی در دستور زبان انگلیسی وجود دارد که گاهاً معلمان زبان انگلیسی را نیز به اشتباه میاندازد. در ضمن ناگفته نماند که یادگیری نکات کلی دستور زبان انگلیسی برای زبانآموزان سطوح مبتدی و متوسط چندان ساده نیز نیست. از این رو زبانآموزان باید بهترین منابع آموزشی مناسب سطح خود را پیدا کرده و بیشترین استفاده را از این منابع ببرند. جالب است که حتی یافتن بهترین منبع نیز کار سادهای نیست؛ چرا که تنوع کتب آموزشی گرامر زبان انگلیسی به شدت بالا است و لزوماً کتابی که برای یک زبانآموز موثر واقع شده است، برای زبانآموز دیگر مناسب نخواهد بود.
هدف از این متن معرفی یکی از بهترین و محبوبترین سری کتابهای آموزش دستور زبان انگلیسی یعنی سری تمرین دستور زبان آکسفورد (Oxford Practice Grammar) است. این مجموعه شامل سه کتاب در سه سطح مبتدی، متوسط و پیشرفته میشود و نکات گرامری گستردهای را به بهروزترین و اصولیترین متد آموزشی برای گرامر آموزش داده است. هدف اصلی کتابهای این مجموعه آموزش کامل و دقیق گرامر از سادهترین نکات تا پیچیدهترین ساختارها و در نهایت تقویت مهارتهای چهارگانهی زبانآموزان است.
بررسی ویژگیهای کلی کتابهای مجموعهی Oxford Practice Grammar از انتشارات دانشگاه آکسفورد
کتابهای این مجموعه توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد به چاپ رسیده است. این انتشارات یکی از برجستهترین انتشارات کتب آموزش زبان انگلیسی است و سالانه زبانآموزان بسیاری در سر تا سر جهان کتابهای این انتشارات را خریداری کرده و به کمک آنها زبان انگلیسی خود را تقویت میکنند. مجموعه Oxford Practice English شامل سه کتاب تکجلدی در سطح مبتدی، متوسط و پیشرفته میشود. جدول زیر برخی نکات کلی این سه کتاب را نشان داده است:
تعداد صفحه | سطح دقیق مخاطبین کتاب | مؤلفان | نوع چاپ | درسنامه | تمرین | پاسخ | |
کتاب مبتدی (Basic) | ۲۸۰ | A2 و B1 | Norman Coe / Mark Harrison / Ken Paterson | تمام رنگ | دارد | دارد | دارد |
کتاب متوسط (Intermediate) | ۳۷۵ | B2 | John Eastwood | تمام رنگ | دارد | دارد | دارد |
کتاب پیشرفته (Advanced) | ۲۷۴ | C1 و C2 | George Yule | نیمهرنگی | دارد | دارد | دارد |
همان طور که در جدول بالا قابل مشاهده است، کتابهای این مجموعه برای کسانی که میخواهند یادگیری زبان انگلیسی را شروع کنند، اصلاً مناسب نیست. در واقع زبانآموزان برای استفاده از این کتابها بهتر است که زبان انگلیسی را در سطح A1 بلد باشند و سپس از کتابهای این مجموعه برای ارتقای خود در سطحهای بالاتر بهره ببرند.
یک ویژگی مشترک بین کتابهای این مجموعه بیان ساده، روان و قابل فهم مؤلفان آنها است. این امر باعث شده است که علاوه بر آن که کتابهای مجموعه منابع مناسبی برای تدریس در کلاسهای زبان باشند، خود زبانآموزان نیز بتوانند از کتب این مجموع به صورت خودآموز استفاده نمایند. در ضمن، متد کلی آموزشی استفاده شده در هر سه کتاب یکسان است. در این متد زبانآموزان ابتدا نکات گرامری را به همراه مثالهای کاربردی یاد میگیرند و سپس با حل تمارین مختلف، یادگیری خود را تثبیت و تکمیل مینمایند. پاسخ تمامی تمارین هر کتاب نیز در انتهای همان کتاب ارائه شده است تا زبانآموزان مشکلی برای چپ کردن پاسخهای خود و رف اشکال نداشته باشند. ویژگی مشترک دیگر بین کتابهای این مجموعه دستهبندی محتوای کتابها بر اساس موضوع است. بدین ترتیب زبانآموزان میتوانند به راحتی مبحث مورد نظر را در کتابهای این مجموعه یافته و به یادگیری و مرور آن مبحث بپردازند. مباحث هر فصل از هر کتاب این مجموعه نیز خود به چند بخش کوچکتر تقسیم شده و نکات گرامری هر مبحث با جزئیات بیشتر بررسی شده است.
معرفی و بررسی جزئیتر کتاب Basic Oxford Practice Grammar از انتشارات دانشگاه آکسفورد
این کتاب برای زبانآموزان سطح مبتدی مناسب است. البته دقت کنید که منظور از مبتدی سطح A2 و B1 است؛ یعنی زبانآموزان باید قبل از شروع این کتاب مباحث اولیهی گرامر (سطح A1) را بلد باشند. لغات به کار برده شده در این کتاب متناسب با سطح مبتدی زبانآموزان انتخاب شده است و توضیحات درسنامهها نیز بیان بسیار سادهای دارند. در ضمن بیشتر سعی شده است که نکات در جداول مختلف گنجانده شوند و توضیحات پیچیدهای در کتاب دیده نمیشود. مباحث این کتاب در ۱۱ فصل قرار داده شده است که عناوین این فصول به ترتیب عبارتاند از: زمان حال – زمان گذشته – زمان آینده – جملات خبری و پرسشی – افعال کمکی – شناسهها، اسمها، ضمائر و … – صفات قیدها – حرف اضافه – افعال – جملات شرطی و نقل قول – جملهسازی.
مباحث هر فصل به چند بخش تقسیم شده و برای هر بخش توضیحات ساده، مثالهای کاربردی و تمارین متنوع ارائه شده است. در انتهای هر فصل نیز یک آزمون جامع از کل مباحث فصل ارائه گشته است. چاپ این کتاب به صورت تمام رنگی است و در این کتاب از رنگها، جداول و تصاویر مختلف جهت انتقال بهتر مفاهیم استفاده شده است. در انتهای کتاب نیز چند ضمیمهی بسیار کاربردی قرار گرفته است. در ضمیمهی اول خلاصهای از نکات پیرامون مبحث اسمها نوشته شده است و ضمیمهی دوم افعال باقاعده اختصاص داده شده است. در ضمیمهی سوم جداول افعال بیقاعده ارائه شده است و ضمیمهی چهارم نکات صفات و قیدها را بیان کرده است. در انتهای کتاب یک آزمون جامع کلی شامل ۱۲۰ تست ارائه شده است. تستهای این آزمون مطابق فصلبندی کتاب دستهبندی شده است. پاسخ تمامی سؤالات کتب نیز ارائه شده است.
معرفی و بررسی جزئیتر کتاب Intermediate Oxford Practice Grammar از انتشارات دانشگاه آکسفورد
این کتاب که برای زبانآموزان سطح متوسط و متوسط رو به پیشرفته مناسب است، شامل ۱۷ فصل میشود که در هر فصل نکات گرامری مربوط به یک مبحث خاص در سطح متوسط آموزش داده شده است. عناوین فصول این کتاب به ترتیب عبارتاند از: کلمات و جملات – افعال – ساختارهای جملات منفی، سؤالی و پاسخ آنها – افعال کمکی – ساختار جملات مجهول – مصدرها و انواع پرکاربرد آنها – اسمها – شناسهها – کمیتسنجها – ضمائر – صفات و قیدها – حروف اضافه – افعال با حرف اضافه و یا قید – نقل قول – جملهوارههای موصولی – جملات شرطی و بیان آرزو – رابطها.
مطالب هر فصل از این کتاب در چند بخش مجزا آموزش داده شد است که هر بخش شامل نکات گرامری و تمارین مرتبط میشود. با توجه به آن که مخطبان این کتاب سطح متوسط دارند، در درسنامههای این کتاب سعی شده است که نکات گرامری بیشتر به کمک جدولبندی و تصاویر مختلف آموزش داده شود و تا حد امکان توضیحات پیچیدهای ارائه نگردد.
در انتهای این کتاب چند ضمیمه ارائه شده است. ضمیمهی اول شامل توضیح ساختار کلمات و پیشوندها و پسوندهای آنان میشود و در ضمیمهی دوم نکات املایی ویژهی انتهای کلمات آموزش داده شده است. آموزش علائم نگارشی و نکات مرتبط با آنها موضوع ضمیمهی سوم این کتاب است و ضمیمهی چهارم به نکات لازم برای تلفظ صحیح کلمات اختصاص داده شده است. ضمیمهی پنجم شامل ذکر تفاوتهای گرامری زبان انگلیسی رایج در آمریکای شمالی و انگلستان است و آخرین ضمیمه نیز به مبحث افعال بیقاعده پرداخته است. در این کتاب همچنین یک آزمون تستی جامع از کل مباحث کتاب ارائه شده است. این آزمون دارای ۸۵ تست است که بر اساس فصلبندی کتاب دستهبندی شدهاند.
معرفی و بررسی جزئیتر کتاب Advanced Oxford Practice Grammar از انتشارات دانشگاه آکسفورد
کتاب ویژهی زبانآموزان سطح پیشرفته و کسانی که میخواهند در آزمونهایی همچون آیلتس و تافل نمرات عالی کسب کنند، نوشته شده است. بر خلاف دو کتاب دیگر این مجموعه که چاپ تمام رنگی دارند و تصاویر متنوعی در آنها قرار داده شده است، در این کتاب علاوه بر رنگ مشکی متون، تنها از دو رنگ آبی و خاکستری استفاده شده است و در ضمن به ندرت در این کتاب تصویر ارائه شده است. درسنامههای این کتاب نیز بر خلاف دو کتاب دیگر که پر از جداول است، بیشتر شامل توضیح نکات و مثال میشود که البته همهی اینها با توجه به سطح پیشرفتهی کتاب کاملاً قابل قبول است. ویژگی دیگری که این کتاب را از دیگر کتب این مجموعه متمایز میسازد، تمارین آن است. این تمارین به گونهای طراحی شدهاند که علاوه بر تأکید فراوان بر یادگیری گرامر، مهارتهای نوشتاری، درک مطلب و حتی گفتاری زبانآموزان را نیز مستقیماً تقویت میکنند.
مطالب این کتاب در ۱۷ فصل قرار داده شده است که عناوین این فصول به ترتیب عبارتاند از: جملات – زمانها – افعال کمکی – ساختارهای جملات سؤالی و منفی – ساختار جملات مجهول – شناسهها و اسامی – معرفهای اسم و کمیتسنجها – ضمایر و حذف به قرینه – صفات و قیدها – حروف اضافه – مصدرها – نقل قول – جملهوارههای اسمی – جملهوارههای موصولی – جملات شرطی – جملهوارههای قیدی – رابطها.
یکی از تفاوتهای محتایی این کتاب با کتب دیگر این مجموعه ارائهی یک مقدمهی کوتاه در ابتدای هر فصل کتاب است. در این مقدمه علاوه بر توضیحاتی کلی در مورد محتوای هر فصل، یک متن کوتاه به همراه یک تمرین از مباحث فصل نیز ارائه شده است. هدف این متن و تمرین آن است که زبانآموزان بتوانند پیش از مطالعهی هر فصل، دانش خود در مبحث فصل مربوطه را محک بزنند. در انتهای هر فصل از این کتاب نیز یک آزمون جامع شامل چند تمرین از کل مباحث آن فصل ارائه شده است. علاوه بر این، یک آزمون جامع از کل مباحث کتاب ارائه شده است که دارای ۳۴ تست است. هیچ گونه دستهبندی در سؤالات این آزمون دیده نمیشود و زبانآموزان میتوانند به این آزمون به عنوان یک آزمون جامع جهت سنجش کلی تسلط بر گرامر نگاه کنند. پس از این آزمون، ضمیمهی کتاب ارائه شده است. ضمیمهی این کتاب بسیار مختصر است و در آن تنها به افعال باقاعده و بیقاعده پرداخته شده است. در انتهای این کتاب یک دیکشنری برای لغات گرامری به کار رفته در کتاب نیز ارائه شده است که در دو کتاب دیگر این مجموعه دیده نمیشود.
کلام آخر
کتابهای سری Oxford Practice Grammar جزو بهترین منابع آموزشی گرامر زبان انگلیسی هستند. این سری شامل سه کتاب در سه سطح مبتدی، متوسط و پیشرفته میشود و زبانآموزان سطوح A2 تا C2 میتوانند با توجه به سطح خود کتاب مناسب خود را از این سری انتخاب کرده و به کمک توضیحات، مثالها و تمارین این کتابها گرامر خود را تقویت کنند.