روان‌شناسی، یکی از دروس اصلی و تخصصی در رشته‌ی علوم انسانی است و در کنکور سراسری از اهمیت بالایی برخوردار است. این درس با توجه به اهمیت تستی و ماهیت مطالعاتی که دارد، از سوی دانش‌آموزان و داوطلبان درسی دشوار تلقی می‌شود؛ چرا که علاوه بر تسلط کامل بر خط‌به‌خط کتاب درسی، داوطلب باید مطالبی که آموخته را به شکل منسجم به یاد بسپارد، آموخته‌های خود را دسته‌بندی نماید و برای کسب درصد بالای روان‌شناسی در کنکور سراسری، از تکنیک‌های پاسخ‌دهی و استراتژی‌های مطالعاتی مخصوص استفاده کند. برای مثال خلاصه‌نویسی در درس روان‌شناسی از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی دیگر از موارد ضروری در این درس، بررسی مطالب در قالب جدول‌های جمع‌بندی و مقایسه‌ای است که باعث می‌شود دانش‌آموز به تسلط کامل‌تری از مفاهیم دست یابد و عملکرد بهتری در پاسخ به سوالات از خود نشان دهد.
با توجه به اهمیت بالای این درس، لازم است دانش‌آموزان از سال یازدهم، تغییراتی در شیوه‌ی مطالعه‌ی خود ایجاد نمایند و منبع کمک‌درسی مناسبی انتخاب کنند تا به نتیجه‌ی مطلوب‌تری در پروسه‌ی آموزش و آزمون برسند. این منبع مناسب، باید درسنامه‌های کاملی ارائه دهد که بار تدریس صفر تا صد مطالب را به دوش می‌کشند، بانک سوالی غنی و جامع داشته باشد که تیپ‌های سوالی و سوژه‌های تستی فراوانی را پوشش می‌دهد و ضمن فعالیت در چارچوب کتاب درسی، به نکات تکمیلی، جزئیات و سایر موارد مطرح در آزمون‌های آزمایشی و کنکور سراسری نیز پرداخته باشد.
در ادامه به بررسی سه مورد از پرفروش‌ترین کتاب‌های روان‌شناسی کنکور می‌پردازیم؛
- کتاب روان‌شناسی جامع کنکور مهر و ماه (کتابنامه+ تست)
- کتاب روان‌شناسی کامل کنکور میکروفیلم
- کتاب پرسش‌های چهارگزینه‌ای روان‌شناسی یازدهم خیلی‌سبز
بررسی ویژگی‌های ظاهری بهترین منابع روان‌شناسی یازدهم
هر سه کتاب مورد بررسی در این مطلب، تک‌جلدی هستند و درسنامه‌های آموزشی، بانک تست و پاسخنامه‌ی تشریحی بخش‌های اصلی هر سه اثر است. ویراستاری هر سه اثر با دقت و وسواس بالایی انجام شده و ایرادات علمی و فنی به حداقل رسیده تا کتاب مورد نظر در بی‌نقص‌ترین حالت ممکن به دست مخاطب برسد. بهترین زمان برای مطالعه‌ی هر سه اثر در طول سال تحصیلی است که مخاطب زمان کافی برای بررسی تمام قسمت‌های اثر را دارد. لحن غالب مولفان در دو کتاب خیلی‌سبز و میکروفیلم ساده و روان است و در قسمت‌هایی ادبیات طنز نیز به چشم می‌خورد. کتاب روان‌شناسی مهر و ماه لحنی دوستانه و صمیمی دارد. ارتباط گرفتن با محتوای هر سه کتاب برای عموم مخاطبین ساده خواهد بود.
کتاب روان‌شناسی جامع کنکور مهر و ماه، تحت نظر هومان، مرکز تخصصی علوم انسانی نوشته شده است و مطالب کتاب با دقت بالایی طراحی و گزینش شده. این کتاب در ۳۳۴ نوشته شده و حجم نسبتا بالایی دارد؛ مهم‌ترین علت آن را می‌توان طراحی منحصر فرد درسنامه‌ها دانست که در بخش بعدی به آن می‌پردازیم. کاغذ مورد استفاده در برگه‌های کتاب کاغذ سفید است که جنس مرغوبی دارد و چاپ کتاب به صورت تمام‌رنگی انجام شده است.
کتاب روان‌شناسی کامل کنکور میکروفیلم، کتابی از انتشارات گاج است که علاوه بر بخش‌های درسنامه، بانک سوال و پاسخنامه، ۱۱ ساعت فیلم آموزشی اختصاصی نیز در اختیار مخاطب خود قرار می‌دهد که با اسکن QR-code در دسترس خواهد بود. این کتاب تک‌جلدی ۲۱۶ صفحه دارد و نسبت به دو کتاب دیگر که مورد بررسی ما هستند، کم‌حجم‌تر است. برگه‌های این کتاب از جنس کاغذ مات و کاهی رنگ است و در صفحات کتاب، رنگ‌های مختلفی به چشم می‌خورد. خانم‌ها الهه همایون‌زاده و فرناز نصیری، مولفین کتاب هستند. کتاب روان‌شناسی یازدهم خیلی‌سبز، به قلم خانم‌ها شبنم مصطفوی و سوفیا فرخی نوشته شده، حساسیت‌های مربوط به بازخوانی و ویراستاری در این کتاب بیشتر بوده است و تیم ویراستاری کتاب، این موضوع را به بهترین شکل به پایان رسانده است. کتاب روان‌شناسی خیلی‌سبز به چاپ سی و پنجم رسیده است که خود بیانگر کیفیت بالا و محبوبیت کتاب میان داوطلبان است. این کتاب در ۲۲۲ صفحه نوشته شده است. برگه‌های کتاب از جنس کاغذ سفید و مرغوب هستند. برخلاف دو کتاب قبل، چاپ این اثر تمام‌رنگی نیست و صرفا دو رنگ سبز و طوسی در برگه‌های کتاب به چشم می‌خورد اما صفحه‌آرایی و طراحی بخش‌های مختلف کتاب زیبا و جذاب است.
بررسی درسنامه‌های بهترین منابع روان‌شناسی یازدهم
هر سه کتاب مورد بررسی در این مطلب، درسنامه‌های آموزشی کامل را شامل می‌شوند و تلاش کرده‌اند مخاطب خود را از سایر منابع آموزشی، مثل کلاس درس، جزوه و ویدیوی آموزشی متفرقه بی‌نیاز سازند (البته توجه داشته باشید کتاب روان‌شناسی میکروفیلم، یازده ساعت فیلم آموزشی نیز در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهد که مکمل درسنامه‌های آن هستند). در سه کتاب خیلی‌سبز، مهر و ماه و میکروفیلم تغییرات جدید کتاب درسی لحاظ شده و این موضوع در طرح جلد هر سه عنوان شده است. درسنامه‌ی هر سه کتاب نیز به صورت درس‌به‌درس نوشته شده است و ترتیب و چینش مطالب کتاب درسی، و تقسیم هر درس به چندین زیرعنوان به چشم می‌خورد. هم‌چنین تمام این درسنامه‌ها در چارچوب کتاب درسی فعالیت داشته‌اند و به موضوعاتی مثل سوژه‌های کتاب‌های نظام قدیم یا مطالب پیشرفته‌تر از حد نیاز نپرداخته‌اند.
درسنامه‌های کتاب مهروماه، ساختار و قالب جدیدی دارند؛ در این درسنامه‌ها تصویر صفحه‌ی مربوطه از کتاب درسی قرار گرفته، خط‌به‌خط متن کتاب درسی تحلیل شده و در ادامه‌ی درسنامه، توضیحات مولف، نکات، خطاهای رایج و … بررسی شده است. این طراحی به اهمیت بالای بررسی کتاب درسی اشاره دارد و دانش‌آموز را به این موضوع عادت می‌دهد. علاوه‌بر مثال‌های موجود در کتاب درسی، در این کتاب تعدادی مثال خارج از کتاب نیز بررسی شده که درک موضوع برای مخاطب ساده‌تر شود. کتاب میکروفیلم درسنامه‌هایی کاربردی و مختصر را شامل می‌شود. در ابتدای هر درس مقدمه‌ای کوتاه نوشته شده که ذهن مخاطب را برای ورود به فضای تخصصی آماده می‌کند. نکات تکمیلی از جمله مواردی است که در درسنامه‌های کتاب مورد بررسی قرار گرفته و برای دانش‌آموز منبع مناسبی به شمار می‌روند.
درسنامه‌های کتاب روان‌شناسی خیلی‌سبز، نسبت به دو کتاب دیگر، زمان کم‌تری برای مطالعه نیاز دارند چرا که نمودارها و جدول‌های متعددی در این درسنامه‌ها طراحی شده که سرعت خوانش دانش‌آموز را افزایش می‌دهند. نکات تستی، مثال‌ها و خطاهای رایج داوطلبان در این کتاب نیز بررسی شده و از این نظر منبع کاملی در اختیار دانش‌آموز قرار گرفته است. در ابتدای هر درس بخشی تحت عنوان «نقشه راه» به چشم می‌خورد که واقعا نقش نقشه‌ی راه را بازی می‌کند و موضوعات و عناوینی را بررسی می‌کند که داوطلب در درس پیش‌رو باید مطالعه نماید. علاوه‌بر این بخش، در ابتدای هر درس مقدمه‌ای نیز نوشته شده که باعث آشنایی کامل‌تر دانش‌آموز با کلیات درس خواهد شد. یکی از قسمت‌های اصلی درسنامه‌ی هر درس، کادری تحت عنوان «انبار مهمات» است. این بخش کلیدواژه‌های مهم درسنامه را در قالب یک یا دو جمله‌ی کوتاه و کاربردی توضیح می‌دهد و در ادامه به بررسی اجمالی عناوین می‌پردازد. انتهایی‌ترین بخش درسنامه نیز قسمت به نام «تورق سریع» است که مطالب درس را جمع‌بندی می‌کند. هر دو این قسمت‌ها (انبار مهمات و تورق سریع) منبع مناسبی برای خلاصه‌نویسی و جمع‌بندی به شمار می‌روند و از این نظر حائز اهمیت هستند.
در مجموع درسنامه‌های کتاب خیلی‌سبز به بحث جمع‌بندی و خلاصه‌سازی توجه بیشتری داشته‌اند و در مقابل کتاب مهروماه، به بررسی و موشکافی دقیق و مفصل هر مبحث پرداخته است. کتاب میکروفیلم گاج عملکرد مشابهی داشته و همزمان به هر دو موضوع به یک اندازه پرداخته است. اگر سطح علمی متوسط و متوسط رو به بالایی دارید، دو کتاب خیلی‌سبز و میکروفیلم برای شما مناسب‌تر هستند اما اگر هنوز به اشراف کامل بر تمام مباحث نرسیده‌اید، بهتر است ابتدا به مطالعه‌ی کتاب مهروماه بپردازید.
بررسی بانک تست بهترین منابع روان‌شناسی یازدهم
هر سه‌ی این کتاب‌ها، بانک تست را به عنوان یکی از بخش‌های اصلی کتاب ارائه کرده‌اند و توجه کافی به آن داشته‌اند. ویژگی مشترک هر سه کتاب، چینش تست‌ها به صورت درس به درس است. کتاب‌های مهروماه، میکروفیلم و خیلی‌سبز به ترتیب ۱۱۴۳، ۹۹۴۶ و ۷۲۹ پرسش چهارگزینه‌ای را در بر می‌گیرند. تعداد سوالی که در هر یک از کتاب‌ها به هر درس اختصاص یافته، با اهمیت تستی موضوع و حجم مطالب متناسب است؛ برای مثال درسی که بودجه‌بندی بیشتری در کنکور دارد و تنوع مباحث در آن بالاست، تعداد سوال بیشتری به خود اختصاص داده است.
ویژگی مشترک دیگر هر سه کتاب، تنوع و فراوانی تیپ‌های سوالی است. در تمام این مجموعه‌های سوالی، تست‌های تالیفی و تست‌های منتخب از کنکورهای سراسری داخل و خارج سال‌های اخیر گنجانده شده‌اند. این موضوع سبب می‌شود داوطلب با بررسی تعداد مشخصی سوال، با سلیقه، سبک کار و طرز فکر طراحان مختلف آشنا شود، توانایی تحلیل و پیش‌بینی حرکت بعدی طراحان سوال را داشته باشد و بتواند یک موضوع مشخص را از چندین دیدگاه و زاویه‌ی دید بررسی کند. کتاب مهروماه علاوه بر تست‌های درس‌به‌درس، تعدادی آزمون نیز در خوی جای داده است، آزمونک‌های درس‌به‌درس، آزمون‌های نیم‌سال اول و دوم و آزمون‌های جامع از محتوای کتاب از جمله‌ی این مجموعه‌های سوالی هستند. در انتهای پرسش‌های درس‌به‌درس کتاب میکروفیلم نیز آزمونک قرار گرفته است.
تست‌های کتاب خیلی‌سبز با سه نماد «ح»، «چ» و «م» دسته‌بندی شده‌اند. هر یک از این حروف، نماینده یکی از سبک‌های سوالی رایج و پرتکرار است. دسته‌ی اول سوالات حفظی هستند که متن کتاب درسی و بخش‌های مختلف آن را مورد بررسی قرار می‌دهند. برای پاسخ به این سوالات باید کتاب را چندین دور و با دقت بالا مطالعه کرد. گروه دوم سوالات که با حرف «چ» مشخص شده‌اند، تست‌های چالشی هستند. این سوالات سوژه‌های سوالی و ایده‌های تستی جدیدی را شامل می‌شوند که احتمال حضور آن‌ها در آزمون‌ها و کنکورهای آتی بالاست. ممکن است در برخورد اول تعداد زیادی از دانش‌آموزان موفق به پاسخ‌گویی نشوند اما تحلیل پاسخنامه از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که ممکن است ایده‌ی رسیدن به جواب در فلان سوال، عینا در کنکور سراسری تکرار شود. در گروه آخر سوالات حرف «م» به نمایندگی از کلمه‌ی مفهومی آمده است. برای پاسخ به این پرسش‌ها باید نگاه عمقی‌تری به محتوای کتاب درسی داشت و در نکات و مباحث تکمیلی، به تسلط بالایی رسید.
| ۱۴۰۰ خارج | ۱۴۰۰ داخل | ۹۹ خارج | ۹۹ داخل | ۹۸ خارج | ۹۸ داخل | |
| ۳ | ۳ | ۴ | ۳ | ۴ | ۵ | درس یک |
| ۴ | ۴ | ۳ | ۳ | ۳ | ۵ | درس دو |
| ۳ | ۴ | ۳ | ۴ | ۴ | ۲ | درس سه |
| ۳ | ۲ | ۱ | ۴ | ۴ | ۲ | درس چهار |
| ۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۱ | ۲ | درس پنج |
| ۲ | ۲ | ۳ | ۱ | ۱ | ۲ | درس شش |
| ۱ | ۱ | ۱ | ۲ | ۲ | ۱ | درس هفت |
| ۲ | ۲ | ۳ | ۱ | ۱ | ۱ | درس هشت |
بررسی پاسخنامه‌ی بهترین منابع روان‌شناسی یازدهم
در صفحات انتهایی هر سه کتاب، پاسخنامه‌ی تشریحی سوالات قرار گرفته است؛ البته دو کتاب مهروماه و خیلی‌سبز، پاسخنامه‌ی کلیدی نیز برای پرسش‌های کتاب ارائه کرده‌اند. در این پاسخنامه‌های تشریحی هدف اصلی مولفان این بوده که تمام ابهامات و سوالات داوطلب برطرف شود. به همین منظور پاسخ نوشته شده برای هر تست، جمله‌بندی ساده و روانی دارد.
کتاب خیلی‌سبز، کلمات کلیدی و مهم پاسخنامه را پررنگ‌تر نوشته تا داوطلب دقت بیشتری به بخش مربوطه داشته باشد. در بیشتر تست‌ها هر چهار گزینه‌ی سوال بررسی شده تا دانش‌آموز دلیل رد کردن سایر گزینه‌ها را متوجه شود و در سوالات بعدی آموخته‌های خود را به کار گیرد. نکات تکمیلی نیز در این پاسخنامه نوشته شده‌اند و داوطلب می‌تواند همزمان به مرور آن‌ها بپردازد. بررسی سایر گزینه‌ها، نکات و ارائه‌ی جدول‌ها و نمودارها در پاسخنامه‌ی کتاب میکروفیلم گاج به چشم می‌خورد. این ساختار در کتاب مهروماه نیز تکرار شده است.
جمع‌بندی
در این مطلب، سه مورد از محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین کتاب‌های روان‌شناسی کنکور بررسی شده است. از نظر ویژگی‌های ظاهری، میکروفیلم و مهروماه عملکرد بهتری نسبت به خیلی‌سبز داشته‌اند. درسنامه‌های مهروماه مفصل‌تر هستند و به دانش‌آموزان شروع از صفر نیز پیشنهاد می‌شوند؛ کتاب خیلی‌سبز بیشتر در مبحث جمع‌بندی و خلاصه‌نویسی تمرکز داشته به همین دلیل مخاطب اصلی درسنامه‌ها دانش‌آموزی است که سطح علمی متوسطی دارد. درسنامه‌های میکروفیلم را می‌توان حد واسط دو کتاب پیشین دانست. بانک تست هر سه کتاب، جامع و کامل است. سطح کلی سوالات مشابه کنکورهای سراسری است و تست‌های تالیفی و کنکورهای اخیر، در کنار یک‌دیگر بررسی شده‌اند. هر سه بانک تست، پرسش‌ها را به صورت درس به درس پوشش می‌دهند و زیرعنوان‌ها را نیز رعایت کرده‌اند. در میان این سه اثر، سوالات خیلی‌سبز از نظر سبک تستی، دسته‌بندی شده‌اند.