عباس معروفی، نویسنده، شاعر، نمایشنامه‌نویس، ناشر و روزنامه‌نگار ایرانی متولد ۲۷ اردیبهشت ۱۳۳۶ است. او فعالیت ادبی خود را زیر نظر استادانی همچون محمدعلی سپانلو و هوشنگ گلشیری آغاز کرد.

معروفی متولد تهران است، در خانواده‌ای سنتی و بازاری زاده شد. خانواده‌ی او قصد داشتند افکار سنتی‌شان را به او بقبولانند اما معروفی راه دیگری را برگزید. او فارغ‌التحصیل دانشکده‌ی هنرهای زیبا‌ی دانشگاه تهران از رشته ادبیات دراماتیک بود و نزدیک به ۱۱ سال در دبیرستان، استاد ادبیات بوده است. معروفی در سال ۱۳۶۹ مجله‌ی ادبی «گردون» را پایه‌گذاری کرد و خود به عنوان سردبیر این مجله به کار مشغول شد و به طور جدی به کار مطبوعات ادبی روی آورد.

به علت مغایرت مطالب منتشر شده در این روزنامه با علایق و انتظارات حاکمیت، بارها از عباس معروفی بازجویی شد و حتی به اعدام نیز محکوم شد. در انتها، روزنامه‌ی او بسته، و خود مجبور به ترک ایران و رفتن به آلمان شد. او در این دوران برای گذراندن زندگی شغل‌های بسیار زیادی داشت که یکی از آنها، مدیر شبانه‌ی یک هتل بود، مشابه شخصیت اصلی رمان «تماما مخصوص». او بارها کوشید مجله‌ی گردون را بار دیگر در آلمان سرپا کند، اما به علت مشکلات بسیار زیاد موفق نشد. تجربیات او در این دوره، از بیشترین عوامل تاثیر گذار در آثار او هستند.

عباس معروفی بزرگترین کتابفروشی ایرانی در اروپا را با نام «خانه هنر و ادبیات هدایت» در آلمان تاسیس کرد. او علاقه و ارادت خاصی به صادق هدایت داشت، گفته می‌شود رمان پیکر فرهاد نوعی ادای دین به این نویسنده است. معروفی به همراه دخترش این کتابفروشی را اداره می‌کردند. چاپخانه و نشر گردون نیز در همین مکان برقرار است. او کلاس‌های نویسندگی خود را نیز در همین کتابفروشی برگزار می‌کرد. معروفی در سال‌های آخر عمر خود به بیماری سرطان مبتلا شد، او در این‌باره گفته است: «سیمین دانشور به من گفت: غصه یعنی سرطان! غصه نخوری یک‌وقت، معروفی! و من غصه خوردم.». متاسفانه این نویسنده و انسان عزیز در تاریخ ۱۰ شهریور سال ۱۴۰۱ زمانی که تنها ۶۵ سال داشت، برای همیشه از میان ما رفت.

عباس معروفی همواره در زندگی خود، مانند «آیدین» شخصیت اصلی معروف‌ترین رمانش، در حال جنگیدن با عقاید پوسیده و بازاری بود، افکار و آدم‌هایی که به او زخم زدند، او را از وطنش دور کردند و او غصه خورد و غصه خورد تا زمانی که این غم تمام او را در برگرفت و از میان ما برد. رد این غم در تمام آثار او مشهود است و خواننده را طوری در برمی‌گیرد که انگار هرچه که هست غم است و تنها غم، و خوشی آنقدر دور و محو است که دیدنی نیست.

و همین عناصر، عناصری که او خود آن‌ها را با تمام وجود تجربه و درک کرده است، آثارش را برای خوانندگان بسیار جذاب و فراموش نشدنی می‌کنند. از معروف ترین آثار این نویسنده‌ی به نام ایرانی می‌توان به: «سمفونی مردگان»، «سال بلوا»، «فریدون سه پسر داشت»، «نام تمام مردگان یحیاست»، «تماما مخصوص»، «این سو و آن سوی متن» و «دریا روندگان جزیره آبی‌تر» اشاره کرد. آثار عباس معروفی به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی، عربی و کوردی ترجمه شده‌اند.

در این مطلب، به معرفی سه تا از برترین آثار این نویسنده می‌پردازیم. امیدواریم که روحشون شاد، و از تمام دردها و غصه‌ها به دور باشد.

معرفی کتاب سمفونی مردگان، مشهورترین رمان معروفی

رمان «سمفونی مردگان»، معروف‌ترین اثر عباس معروفی به شمار می‌رود. این رمان که شاید از معروف‌ترین رمان‌های ایرانی و یکی از شاهکارهای ادبیات کشورمان باشد، از آن دست کتاب‌هایی است که بسیاری از خوانندگان با آن همزاد پنداری کرده و خود را در بازتاب «آیدین»، شخصیت اصلی کتاب پیدا می‌کنند.

سمفونی مردگان، متمرکز بر داستان زندگی آیدین یک پسر شاعر و روشنفکر است که به گونه‌ای، در یک خانواده‌ی بسیار سنتی و پدرسالار با افکار پوسیده، گیر افتاده است. پدر و برادر آیدین که بازاری هستند و افکار به شدت سنتی‌ای دارند، نمی‌توانند شخصیت و روح لطیف آیدین را درک کنند. در این بین، مادر خانواده، نماد زن ایرانیِ همیشه سرکوب شده، در خانواده و جامعه مردسالار ایرانی است. زنی که ظلم را می‌بیند ولی سکوت می‌کند. و در این بین آیدین، هرروز بیشتر از دیروز در چنین خانواده‌ای درحال از بین رفتن است. کتاب، با برادر آیدین آغاز می‌شود که دارد دنبال آیدین می‌گردد.

یکی از برجسته‌ترین نکات، در رابطه با رمان سمفونی مردگان، حالت نوشتار خاص این اثر است. در فصل‌بندی این رمان از بخش‌بندی موسیقایی استفاده شده است. راوی داستان، بارها عوض می‌شود و هر بخش از داستان از زبان شخصیت‌های متفاوت با دیدگاه‌ها و عقاید متفاوت بیان می‌شود. «تداعی»، واژه‌ی است که خود عباس معروفی برای توضیح حالت نوشتارش در این کتاب از آن اسم می‌برد، یک بو، یک صدا، یک تصویر دیده شده از گوشه‌ی چشم، تداعی کننده‌ی یک خاطره‌ی دور یا نزدیک از آن چیز است. این تداعی مسیر کتاب را به طور کلی تغییر می‌دهد و خواننده‌ را به زمانی دیگر با عناصر یکسان می‌برد. به همین علت، در کتاب سمفونی مردگان، مداوم در حالت جلو و عقب رفتن در زمان هستید. معروفی با زمان بازی می‌کند، شما را از خاطرات یک فرد، به خاطرات یک فرد دیگر می‌برد، و در تمام این‌ها، به زیبایی می‌درخشد. تکه‌های این پازل، آرام آرام و پراکنده کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، و در آخر، کامل کننده‌ی آن تصویر باشکوهی هستند که از آن به نام سمفونی مردگان یاد می‌شود.

سمفونی مردگان از نشر ققنوس چاپ و منتشر شده است. این کتاب در سال ۲۰۰۱، برنده جایزه «بنیاد انتشارات ادبی فلسفی سورکامپ» شده است.

معرفی کتاب سال بلوا

رمان «سال بلوا» یکی از مشهورترین آثار عباس معروفی است. به گفته‌ی خود عباس معروفی، نوشتن این رمان بیشتر از سه سال طول کشیده است.

داستان کتاب سال بلوا در قالب خاطراتی بیان می‌شود که در ذهن شخصیت اصلی کتاب، زنی به نام «نوشافرین» مرور می‌شوند. با شروع کتاب سال بلوا، خواننده به یکباره به وسط زندگی شخصیت‌ها پرتاب می‌شود. شخصیت‌هایی که به مرور، از دریچه‌ی نگاه نوشافرین معرفی، و وارد داستان می‌شوند. در این کتاب، آن نوشتار خاص معروفی، آن تلفیق وهم و واقعیت، پریدن از خاطره‌ی‌ای به یک خاطره‌ی دیگر به اوج خود می‌رسد. حال، جای خودش را به گذشته می‌دهد، گذشته مداوم درحال پریدن از دورانی به دوران دیگر است؛ و خاطراتی که نوشافرین را رها نمی‌کنند، انسان‌های عزیزی که یاد و خاطره‌شان، نوشافرین را زنده نگه می‌دارد، به مرور زمان برای خواننده تبدیل به یک تصویر کلی و کامل می‌شوند؛ تصویری که بیانگر زندگی پرفراز و نشیب نوشافرین است.

داستان در شهر سنگسر اتفاق می‌افتد، شهری که خانواده‌ی معروفی اصالتا اهل آنجا هستند. در طول رمان، زندگی نوشافرین از زمان کودکی تا زمان حال بیان می‌شود. موضوع اصلی‌ای که عباس معروفی در این رمانِ عاشقانه به آن پرداخته است، مظلومیت زن ایرانی و ظلم‌هایی است که از جانب جامعه‌ی مردسالار و مردانی که خود را صاحب زن‌هایشان می‌دانند به زن ایرانی شده است. این کتاب از نشر ققنوس چاپ و منتشر شده است.

خلاصه و معرفی کتاب تماما مخصوص

«تماما مخصوص»، آخرین اثر عباس معروفی است. داستان این کتاب، داستان زندگی شخصی به نام «عباس ایرانی» است. عباس ایرانی، روزنامه‌نگاری است که بعد از مشکلات و اوضاع نابسامان دهه‌ی شصت، مجبور به مهاجرت و فرار از ایران و رفتن به آلمان می‌شود. راوی کتاب، خود آقای ایرانی است، داستان کتاب از زبان خودش بیان می‌شود و برجسته‌ترین شخصیت کتاب هم خودش است.

داستان کتاب تماما مخصوص از جایی آغاز می‌شود که عباس ایرانی، در یک هتل، به عنوان مدیر شیفت شب شروع به کار می‌کند. در این رمان نیز تنهایی، از عناصر بسیار پررنگی به شمار می‌رود. محتوای کتاب عموما شامل، سختی‌ها و کلیت زندگی در آلمان، خاطرات گذشته و زندگی‌ِ به جا مانده و رها شده در ایران، تبعید، غربت، خیالات و رویاهای انسان می‌باشد.

این کتاب هم به همان سبک خاص معروفی نوشته شده است. رمان، رمانی غم‌انگیر و تلخ است و فلش‌بک‌های زیبایی به گذشته دارد. حتما شما هم با خواندن این معرفی کوتاه دارید به این مسئله فکر می‌کنید که داستان کتاب، بسیار شبیه به زندگی خود عباس معروفی است و اینطور به نظر می‌رسد که معروفی داستان زندگی خودش را نوشته است. صد در صد معروفی از خاطرات و تجربیات و احساساتی که خود در زمان مهاجرت اجباری از ایران به آلمان داشته است در نوشتار این کتاب استفاده کرده است، و دقیقا همین مسئله است که این کتاب را تا این اندازه، قابل لمس و دردناک می‌کند؛ اما با پیش رفتن داستان، متوجه می‌شوید که این کتاب بازگو کننده‌ی زندگی عباس معروفی نیست، شاید نسخه‌ای از زندگی او باشد که نتوانست به آن برسد، شاید هم نخواست که اینگونه زندگی کند، اما، با وجود شباهت‌های بسیار زیاد زندگی شخصیت اصلی و زندگی عباس معروفی، این کتاب داستان زندگی خود او نیست. اما بسیار الهام گرفته از آن است.

تماما مخصوص توسط انتشارات گردون، نشری که متعلق به خود عباس معروفی است، منتشر شده است.