مسابقه ریاضی کانگورو از مسابقات بین‌المللی است که هر ساله در حدود ۸۰ کشور برگزار می‌شود و ایران نیز جز یکی از این کشورها است. به نظر می‌رسد که علت نامگذاری آن، این است که استرالیا شروع کننده‌ی این رویداد بوده و کانگورو بومی استرالیا و همچنین دارای ضریب هوشی بالاست. به همین دلایل این رویداد کانگورو نام گرفته است. این رویداد فرصت مغتنمی برای تمامی دانش‌آموزان فراهم می‌کند تا با شرکت در رقابتی سالم، استعداد و علاقه‌ی خود را محک بزنند. همچنین برای نظام آموزشی نیز فرصت مناسبی است تا دانش‌آموزان مستعد علاقه‌مند به ریاضیات را شناسایی، تشویق و هدایت کند.
ریاضیات کانگورو می‌تواند در کنار برنامه‌های رسمی آموزش به پرورش استعدادها و رشد خلاقیت دانش‌آموزان کشورمان کمک کند و با توسعه‌ی مهارت‌های حل مساله و تفکر خلاق و نقاد بین آنان به توسعه‌ی فرهنگ و اندیشه‌ی ریاضی که هدفی ارزشمند برای نظام آموزشی است یاری رساند. همچنین تعامل با فرآیندی جهانی می‌تواند به برنامه‌های آموزشی در سطح ملی غنا بخشد. روز ریاضیات کانگورو، در حقیقت روز جشن گرفتن و شادبی با ریاضی است. در این مقاله اطلاعات کاملی را از این مسابقه را در اختیار شما خواهیم گذاشت.
تاریخچه‌ی مسابقات ریاضی کانگورو
در اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی، پیتر هولوران که از دبیران ریاضی استرالیا بود، توانست روشی را برای تصحیح پاسخ‌های دانش‌آموزان در آزمون‌های چهارگزینه‌ای با رایانه ابداع کند که با این ابداع امکان شرکت همزمان دانش‌آموزان را در این مسابقه فراهم کرد. در سال ۱۹۹۱ دو تن از معلمین فرانسوی به نام‌های آندره لدیک و ژان پیر بودین، مسابقهای که تا قبل از آن در استرالیا برگزار می‌شد، به صورت شکیل‌تری در فرانسه اجرا کردند. در سال‌های ابتدایی این مسابقه تنها مختص دانش‌آموزان ابتدایی بود که بعد از چند سال برای همه‌ی پایه‌ها برگزار شد. این مسابقه در فرانسه در ابتدا یعنی سال ۱۹۹۲ با ۱۲۰۰۰۰ شرکت کننده و در سال ۱۹۹۳ با افزایش چشمگیری که داشت، با ۵۰۰۰۰۰ شرکت کننده برگزار شد. با این استقبال، در همان سال ۱۹۹۳، هیئت اجرایی این مسابقه تصمیم گرفتند که از برگزار کنندگان مسابقات ریاضی در کشورهایی اروپایی برای شرکت در یک همایش دعوت کنند.
مهمانان از مشاهده‌ی افزایش چشمگیر تعداد دانش‌آموزان شرکت کننده در این آزمون، شگفت زده شدند. چند کشور اروپایی از جمله بلاروس، مجارستان، هلند، رومانی، روسیه و اسپانیا تصمیم گرفتند که چنین آزمونی را در کشور خود نیز برگزار کنند. این اتفاق نقطه‌ی عطفی برای جهانی شدن مسابقه‌ی ریاضی کانگورو شد. در سال ۱۹۹۴ نمایندگان ۱۰ کشور اروپایی در استراسبورگ فرانسه کنگره‌ی «کانگورو بدون مرز» را پایه گذاری کردند. اعضای این جلسه در سال ۱۹۹۵ اساسنامه‌ای برای آن نوشته و به تصویب رساندند. از سال ۱۹۹۷ مجمع عمومی این مسابقه، هر سال در یک کشور برگزار می‌شود و سوال‌های مربوط به مسابقه سال را بعد انتخاب می‌کنند. هر کشور سازمان مربوط به خود را دارد و نتایج کشورها با هم مقایسه نمی‌شود. در زیر اولین سال برگزاری مسابقه ریاضی کانگورو در برخی از کشورها را آورده‌ایم.
- کشور سوئیس: دانش‌آموزان این کشور برای اولین بار در سال ۱۹۹۹ در این آزمون شرکت کردند.
- کشور آلمان: تا سال ۲۰۱۱، چیزی حدود ۸۶۰ هزار دانش آموز از ۹ هزار مدرسه ای که در آلمان وجود داشت در این آزمون شرکت کردند.
- آمریکای لاتین: در سال ۲۰۱۴ این آزمون در این کشور برگزار شد.
- کانادا: در سال ۲۰۱۷ دانش آموزان در این آزمون شرکت کردند.
- پاکستان: دانش‌آموزان پاکستانی برای اولین بار در سال ۲۰۰۵ در این آزمون شرکت کردند و از آن تاریخ به بعد هر ساله تعداد شرکت کنندگان افزایش پیدا می‌کند.
- دانمارک: اولین شرکت دانش‌آموزان دانمارک در سال ۲۰۱۵ اتفاق افتاد.
مسابقه ریاضی کانگورو در ایران
کشور ما از سال ۲۰۰۹ میلادی با نمایندگی باشگاه دانش‌پژوهان جوان وزارت آموزش و پرورش به عضویت این رویداد جهانی درآمده است. در این سال بیش از ۵/۵ میلیون دانش‌آموز در سراسر جهان در این رویداد شرکت کردند که نزدیک به ۱۷۷ هزار نفر از آنان را دانش‌آموزان ایرانی تشکیل داده بودند. در ایران نیز مانند سایر کشورها، این آزمون برای همه‌ی مقاطع برگزار می‌شود. در حال حاضر موسسه‌ی فرهنگی فاطمی نماینده رسمی ایران در کنگره‌ی کانگورو بدون مرز است.
ریاضیات کانگورو پنجم و ششم فاطمی
اهداف مسابقات ریاضی کانگورو
- ایجاد فضایی شاد با هدف علاقه‌مند کردن دانش‌آموزان به ریاضیات
- رشد توانمندی دانش‌آموزان برای لذت بردن از فعالیت‌های هوشمندانه‌ی ریاضی
- همگانی کردن فعالیت‌هایی که به ترویج ریاضیات بین دانش‌آموزان و معلمان کمک می‌کند.
- تقویت اعتماد به نفس دانش‌آموزان در یادگیری ریاضیات و افزایش مهارت حل مساله
- کمک به درک ریاضیات در زندگی روزمره
ساختار و زمان برگزاری آزمون‌های کانگورو
مسابقات کانگورو در قالب سه نوع سوال ۳ امتیازی، ۴ امتیازی و ۵ امتیازی طراحی می‌شود و سوالات ۵ امتیازی نسبت به دیگر سوالات، دشوارتر هستند. دانش‌آموزان با دادن پاسخ صحیح به هر سوال، امتیاز آن را دریافت کرده و جالب‌تر این که این آزمون نمره منفی ندارد یعنی با پاسخ غلط هیچ امتیازی از دانش‌آموزان کسر نخواهد شد. این آزمون ۶ سطح متفاوت دارد که هر کدام مخصوص به داوطلبان دو پایه‌ی تحصیلی است. یعنی «پایه‌های اول و دوم»، «پایه‌های سوم و چهارم»، «پایه‌های پنجم و ششم»، «پایه‌های هفتم و هشتم»، «پایه‌های نهم و دهم» و «پایه‌های یازدهم و دوازدهم» سوالات یکسانی دارند. جدول زیر اطلاعات کاملی را در اختیار شما خواهد گذاشت.
مسئله‌های چالش‌برانگیز کانگورو فقط برای سنجش آموخته‌های ریاضی دانش‌آموزان طراحی نشده‌اند، بلکه هدف اصلی آن‌ها به‌کارگیری توانمندی دانش‌آموزان در حل خلاقانۀ مسئله است. در حقیقت دانش‌آموزان در جشنوارۀ ریاضیات کانگورو مسئله‌هایی را حل می‌کنند که جایشان در کلاس‌های ریاضی مدرسه خالی است؛ مسئله‌هایی که دانش‌آموزان با حل آن‌ها به قدرت تفکر و خلاقیت خود پی می‌برند و از به‌کارگیری توانمندی‌های خود شادمان می‌شوند. به عبارت دیگر، ابزار اصلی دانش‌آموزان در مسابقات ریاضی کانگورو، آموخته‌های ریاضی نیست، بلکه خلاقیت و ایده‌پردازی است که باعث حل سوالات می‌شود. جالب‌تر اینکه چند سالی است سوالات تیزهوشان نیز به همین سمت و سو سوق پیدا کرده است. ثبت نام در این مسابقه از طریق سامانه مبنا امکان‌پذیر است که در آبان ماه صورت می‌گیرد. این آزمون در ایران هر سال در هفته‌ی آخر فروردین برگزار می‌شود. نتایج آن نیز تا اواسط خرداد منتشر می‌شود.
نتایج و جوایز مسابقات ریاضی کانگورو در ایران و جهان
ریاضی کانگورو بدون برنده است. به عبارت دیگر همه‌ی شرکت‌کنندگان با عنوان برنده نگریسته می‌شوند. در بعضی از کشورها به همه‌ی شرکت‌کنندگان در روز چالش جوایزی اهدا می‌شود و برنامه‌های سرگرم‌کننده‌ای برای آنان ترتیب می‌دهند. کسانی که بهترین نتایج را می‌آورند بعدا جوایزی دریافت می‌کنند. هدف اصلی، ارتقای درک ریاضی دانش‌آموزان و رشد توانمندی آنان برای لذت بردن از فعالیت‌های هوشمندانه است. نشان دادن اهمیت آموزش ریاضی در تمام دنیا، تقویت اعتماد به نفس دانش‌آموزان برای یادگیری ریاضی و کمک به آنان در درک کاربرد ریاضی در فعالیت‌های روزانه و قوانین طبیعت نیز از اهداف ریاضی کانگورو است. در ایران به دانش‌آموزان شرکت کننده گواهی شرکت و دیپلم افتخار اعطا می‌شود که به شرح زیر است:
- به دانش‌آموزان پایه‌های اول تا چهارم که امتیازی کمتر از ۴۰ کسب کرده‌اند، گواهی شرکت اعطا می‌شود.
- به دانش‌آموزان پایه‌های اول تا چهارم که امتیازی بیش از ۴۰ کسب کرده‌اند، دیپلم افتخار اعطا می‌شود.
- به دانش‌آموزان پایه‌های پنجم تا دوازدهم که امتیازی کمتر از ۵۰ کسب کرده‌اند، گواهی شرکت اعطا می‌شود.
- به دانش‌آموزان پایه‌های پنجم تا دوازدهم که امتیازی بیش از ۵۰ کسب کرده‌اند، دیپلم افتخار اعطا می‌شود.
منابع مناسب برای شرکت در مسابقه ریاضی کانگورو
با توجه به این که نماینده‌ی رسمی ایران در کنگره‌ی کانگورو بدون مرز موسسه‌ی فاطمی است، کتاب‌هایی را نیز برای این مسابقات به چاپ رسانده که شامل سوالات چندین سال اخیر مسابقات کانگورو است که پاسخنامه تشریحی آن‌ها را نیز آورده است. این کتاب‌ها نه تنها برای دانش‌آموزان بلکه برای معلمانی که قصد تدریس در این حوزه را دارند می‌تواند مفید باشد. این کتاب‌ها عبارت‌اند از:
- پایه‌های اول و دوم: ریاضیات کانگورو اول و دوم ابتدایی
- پایه‌های سوم و چهارم: ریاضیات کانگورو سوم و چهارم ابتدایی
- پایه‌های پنجم و ششم: ریاضیات کانگورو پنجم و ششم ابتدایی
- پایه‌های هفتم و هشتم: ریاضیات کانگورو هفتم و هشتم
- پایه‌های نهم و دهم: ریاضیات کانگورو نهم و دهم
- پایه‌های یازدهم و دوازدهم: ریاضیات کانگورو یازدهم و دوازدهم
کتاب‌های دیگری نیز برای مسابقات ریاضی کانگورو به چاپ رسیده که می‌توانید آن‌ها را در این پیوند ببینید. (کتاب‌های مسابقات ریاضی کانگورو)