رشته‌ی مدیریت، یکی از پرطرفدارترین و مطرح‌ترین رشته‌ها در چند سال اخیر بوده و آمار و ارقام حکایت از آن دارد که این روندِ جذب، روز به روز در حال افزایش است. رشته‌ی مدیریت، یک رشته‌ی شناور است؛ شاید عنوان «شناور» به گوشتان خورده باشد، اما دقیقا ندانید که چه معنایی دارد. لذا بد نیست ابتدا به بررسی مفهوم شناور بودن یک رشته بپردازیم. رشته‌های شناور، به رشته‌هایی گفته می‌شود که منحصر به یک گروه آزمایشی نیستند و داوطلبان از هر ۳ گروه ریاضی فیزیک، علوم تجربی و علوم انسانی می‌توانند نسبت به انتخاب آن در دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری اقدام کنند. از محبوب‌ترین رشته‌های شناور، می‌توان به رشته‌های مدیریت، حسابداری، روانشناسی، تربیت بدنی و اقتصاد اشاره کرد. به طور کلی در رشته‌ی مدیریت، به تربیت مدیران و متخصصانی پرداخته می‌شود که بتوانند در راستای تحقق آرمان‌های یک سازمان، برنامه‌ریزی مناسب و هدفمندی داشته باشند و با به کارگیریِ هوشمندانه از منابع انسانی و ماشینی و نظارت بر آن‌ها، به هدایت و رهبری بپردازند تا رشد، توسعه و پیشرفت تحقق یابد.
مهارت‌های مورد نیاز برای موفقیت در رشته‌ی مدیریت
برای ورود به هر شاخه‌ای از علم، داشتن برخی ویژگی‌های شخصیتی، تحصیلی، رفتاری، جسمانی و همچنین تقویت آن‌ها، عنصری کلیدی و مهم است و می‌تواند تعیین کننده‌ی میزان پیشرفت هر شخص در آن حوزه باشد. اگر بخواهیم این مولفه‌های تاثیرگذار را در رشته‌ی مدیریت مورد بررسی قرار دهیم، می‌توانیم به موارد زیر که مهم‌ترین ویژگی‌ها و مشخصات یک مدیر موفق را دربرمی‌گیرد، اشاره کنیم.
- ویژگی‌های تحصیلی
دانش‌آموزانی که قصد دارند در رشته مدیریت تحصیل کنند، باید در دروس ریاضی، آمار، جامعه‌شناسی، روانشناسی، اقتصاد و زبان انگلیسی توانمند بوده و علاقمند به مطالعه و یادگیری این دروس باشند. (به‌روز بودن، یکی از مواردی است که برای موفقیت در حوزه کسب و کار، علی‌الخصوص مدیریت، فاکتور بسیار ضروری و مهمی محسوب می‌شود و توانمند بودن در زبان انگلیسی، می‌تواند این زمینه را برای مطالعه‌ی جدیدترین مقالات روز دنیا به زبان اصلی برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان این رشته فراهم کند.)
- ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری
علاقمند بودن به شرکت در کارهای تیمی و گروهی، داشتن صبر و حوصله، توانایی مذاکره، توانایی کنترل شرایط در مواقع بحرانی، داشتن اعتماد به نفس و گوش شنوا برای شنیدن نظرات، پیشنهادات و انتقادات نیروی انسانی، سخنور بودن و برخورداری از قدرت تصمیم‌گیری با در نظر گرفتن تمامی جوانب و شرایط، از مهم‌ترین و بارزترین ویژگی‌ها و خصائصی است که یک مدیر موفق باید از آن‌ها بهره‌مند باشد.
گرایش‌های رشته‌ی مدیریت در مقطع کارشناسی
عناوین گرایش‌های ارائه شده در مقطع کارشناسی رشته‌ی مدیریت عبارت اند از: مدیریت دولتی، مدیریت بازرگانی، مدیریت صنعتی، مدیریت امور بانکی، مدیریت مالی، مدیریت بیمه، مدیریت و بازرگانی دریایی، مدیریت کسب و کار، مدیریت فرهنگی و هنری، مدیریت امور گمرکی و مدیریت بیمه اکو. توضیحات مربوط به هر یک از این گرایش‌ها به طور کامل در ادامه ارائه شده است. لازم است به این نکته توجه داشته باشید که این اطلاعات بر اساس آخرین تغییرات دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری سال ۱۴۰۱ گردآوری شده اند و ممکن است در کنکورهای آتی، با تغییراتی همراه شود.
- مدیریت بازرگانی
پرطرفدارترین گرایش رشته‌ی مدیریت، گرایش بازرگانی است. در این رشته، مطالعات تخصصی در حوزه‌ی روش‌ها و راهبردهای لازم در راستای مدیریت سازمان‌ها، شرکت‌ها و ادارات تولیدی، اقتصادی و … صورت می‌گیرد تا در نهایت، فارغ‌التحصیلان این رشته بتوانند به عنوان یک کارشناس و مدیر، انجام معاملات بازرگانی و تجاری را بر عهده بگیرند و با در نظر گرفتن تمامی شرایط و ضوابط، تصمیمات منطقی و صحیحی را جهت سوددهی و پیشرفت سازمان اتخاذ کنند.
- مدیریت مالی
همان طور که از عنوان این رشته پیداست، دانشجویان این رشته، با مباحث مالی مرتبط با فعالیت‌های تجاری، مانند جمع‌آوری، کنترل و مدیریت بودجه، تقویت منابع مالی، افزایش سوددهی در زمان کوتاه و … سروکار دارند. دقت، نظم و برخورداری از پایه ریاضیاتی و محاسباتی قوی، از مهم‌ترین فاکتورهای لازم جهت موفقیت در این گرایش از رشته‌ی مدیریت هستند.
- مدیریت صنعتی
با پیشرفت تکنولوژی و انقلابی که در صنایع مختلف پدید آمده، بر هیچکس پوشیده نیست که بهبود عملکرد یک واحد صنعتی و افزایش اثربخشی و کاراییِ آن، دیگر با استفاده از روش‌های سنتی و قدیمی ممکن نیست. در چنین شرایطی، نیاز به حضور یک «مدیر صنعتی» در هر کارخانه و شرکتی، بیش از پیش حس خواهد شد. دانش‌آموختگان این رشته، با اهداف کارآمدتر کردن بخش‌های مختلف یک سازمان، مانند بخش نیروی انسانی، تلاش می‌کنند تا مسیر را برای تحقق اهداف و آرمان‌های تعریف شده‌اش، هموارتر سازند. این رشته دارای ۳ شاخه‌ی مالی، رفتاری و فنی است و به طور کلی می‌توان گفت که مسئولیت نیروی انسانی یک سازمان، بر عهده‌ی کارشناس مدیریت صنعتی آن سازمان است.
- مدیریت دولتی
در رشته‌ی مدیریت دولتی، به تربیت نیروی انسانی متخصص در حوزه‌ی مدیریت با رویکرد کلان (سازمان‌ها، ادارات، شرکت‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی) پرداخته می‌شود. فارغ‌التحصیلان این رشته باید ضمن برخورداری از دانش کافی در حیطه‌ی استفاده از روش‌های علمی در مدیریت، از آخرین نظریه‌ها و دستاوردهای علمی نیز آگاه باشند تا بتوانند در قالب یک پژوهشگر، با تجزیه و تحلیل تخصصی مسائل مربوطه، مسیر صحیح و درستی را برای حصول موفقیت و پیشرفت سازمان انتخاب کنند.
- مدیریت بیمه
سازماندهی و مدیریت سازمان‌های بیمه و تعامل با کارگزاران این حوزه، بر عهده دانش‌آموختگان رشته‌ی مدیریت بیمه است. با توجه به این که یکی از شاخصه‌های مهم توسعه و پیشرفت هر کشور، بیمه است، در سالیان اخیر، توجه بیشتری به این رشته شده است. دانشجویان این رشته، در دوران تحصیل خود، با انواع فعالیت‌های بیمه، مانند بیمه عمر، بیمه درمانی، بیمه ماشین، بیمه حوادث و … آشنا می‌شوند و بر اساس شناختی که از بازار بیمه، ریسک‌های آن و نیاز مشتری پیدا می‌کنند، بیمه‌نامه‌ی مناسبی را متناسب با خواسته‌های افراد و یا سازمان‌ها ارائه می‌دهند و با استفاده از نرم‌افزار‌های کاربردی این رشته، ارزیابی‌‌های مربوط به میزان خسارات وارده را انجام می‌دهند.
- مدیریت امور بانکی
دانشجویان رشته مدیریت امور بانکی، در دوران تحصیل خود، به مطالعه‌ی دروسی در حوزه‌ی بانکداری داخلی و بانکداری بین‌المللی مانند سازماندهی مدیریت شعب، سرمایه‌گذاری، اعتبارات، واردات و صادرات، روابط عمومی و … می‌پردازند و با توجه به معلوماتی که کسب می‌کنند، توانایی انجام کلیه‌ی امور حسابداری در موسسات و شعب وابسته به بانک‌ها را خواهند داشت. دانش‌آموختگان این رشته، علاوه بر اشتغال در بانک‌ها و موسسات مالی، می‌توانند در شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز، به عنوان مدیر مالی مشغول به فعالیت شوند.
- مدیریت کسب و کارهای کوچک
در سال‌های اخیر، شاهد پیشرفت‌های گسترده‌ای در زمینه کسب و کارهای کوچک بوده ایم. این کسب و کارها، با توجه به قدرت انطباق‌پذیری بالایی که با محیط و شرایط اطراف خود دارند، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته اند. فارغ‌التحصیلان این رشته به مطالعه در حوزه مسائل مالی، زنجیره تامین، بازاریابی و … می‌پردازند تا بتوانند هر آن چه را که برای مدیریت یک کسب و کار و تجارت کوچک نیاز است، بر عهده بگیرند.
- مدیریت امور گمرکی
دانشجویان رشته‌ی مدیریت امور گمرکی، به طور تخصصی به مطالعه در حوزه کالاهای وارداتی و صادراتی، تنظیم اظهارنامه‌ها و تعرفه‌های مالیاتی می‌پردازند و کالاهای ممنوعه و غیرممنوعه را بر اساس سیاست‌های اقتصادی جاکم بر کشور، شناسایی می‌کنند. علاوه بر موارد مذکور، سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی مرتبط با امور گمرک نیز که در زمینه‌ی وضع معیارهای جهانی فعالیت می‌کنند، مورد بررسی قرار می‌گیرند.
- مدیریت بیمه اکو
یکی از رشته‌هایی که چند سالی است در دانشگاه‌های ایران تدریس می‌شود و شباهت بسیار زیادی به رشته‌ی مدیریت بیمه دارد، رشته‌ی مدیریت بیمه اکو است. این رشته، پس از انقلاب اسلامی در ایران شکل گرفت و هدف از این رشته، تربیت متخصصان و مدیرانی است که بتوانند در شرکت‌ها، سازمان‌ها و کلیه‌ی سطوح بین‌المللی، به عنوان نمایندگان ایران حضور پیدا کنند و علاوه بر دفاع از منافع کشور و بررسی امنیت سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، به بومی‌سازی و توسعه و پیشرفت صنعت بیمه در ایران بپردازند. شایان ذکر است که این رشته به زبان انگلیسی ارائه می‌شود و به همین دلیل، واحدهای درسی ارائه شده در آن، مطابق با آخرین تغییرات و پژوهش‌های روز دنیا است. از نظر بازار کار، با توجه به شرایط خاص این رشته و ظرفیت پایینی که برای پذیرش در آن وجود دارد (ظرفیت پذیرش این رشته در سال ۱۴۰۱، مجموعا ۴۲ نفر برای دوره روزانه و شبانه بود.)، وضعیت مناسبی برای فارغ‌التحصیلان این رشته فراهم است. اگر خواهان پذیرش در این رشته هستید، نیاز است به این نکته توجه داشته باشید که رشته‌ی مدیریت بیمه اکو جزو رشته‌های دارای مصاحبه و شرایط خاص است و فقط در دانشگاه علامه طباطبایی ارائه می‌شود و برای پذیرش در آن، نیاز است که خیلی جدی‌تر و مصمم‌تر، هدف خود را دنبال کنید.
- مدیریت و بازرگانی دریایی
هدف از رشته‌ی مدیریت و بازرگانی دریایی، تربیت مدیران و کارشناسان متخصص برای خدمت در ارگان‌های دریایی، حمل و نقلی، برنامه‌ریزی‌های کلان و کلیه‌ی امور مرتبط با مدیریت بازرگانی دریایی کشور است. این رشته دارای ۳ گرایش مناطق ویژه، بندر و کشتیرانی و گمرکی است و آموزش‌های تخصصی در حوزه تجارت دریایی در آن ارائه می‌شود.
- مدیریت فرهنگی و هنری
رشته مدیریت فرهنگی و هنری در سال ۱۳۸۰ برای اولین بار در کشور، در دانشگاه سوره ارائه شد و در حال حاضر، علاوه بر دانشگاه سوره، در دانشگاه‌های غیر انتفاعی علم و فرهنگ، دانشکده آموزش عالی تربیت مربی عقیدتی سیاسی سپاه قم، شهید اشرفی اصفهان، موسسه مهر آستان آستانه اشرفیه و برخی از واحدهای دانشگاهی پیام نور نیز ارائه می‌شود و پذیرش آن، صرفا بر اساس سوابق تحصیلی انجام می‌شود. این رشته، مختص آن دسته از داوطلبانی است که به فضای تجارت، علاقه‌ی چندانی ندارند و سعی بر آن دارند تا بتوانند در سازمان‌های فرهنگی دولتی و غیردولتی، مانند مدارس، مطبوعات، صدا و سیما، آموزشگاه‌های هنری و … به سازماندهی و مدیریت بپردازند. از مهم‌ترین اصولی که دانشجویان این رشته به مطالعه آن می‌پردازند، می‌توان به مبانی مدیریت، روانشناسی، هنر و جامعه شناسی اشاره کرد.
آشنایی با انواع پذیرش بومی
یکی از مباحث مهمی که اکثر داوطلبان کنکور سراسری از آن غافل هستند و ممکن است به دلیل بی‌توجهی به آن، نتیجه مطلوبی از انتخاب رشته‌ی خود نگیرند، نوع پذیرش هر رشته است. به طور کلی می‌توان گفت که کلیه‌ی رشته‌هایی که هر داوطلب در دفترچه انتخاب رشته خود ثبت می‌کند، بر اساس پراکندگی در سطح کشور، در یکی از شاخه‌های استانی، ناحیه‌ای، قطبی و یا کشوری قرار می‌گیرد. هدف از این طبقه‌بندی، افزایش احتمال قبولی داوطلبان در محل سکونت خود و اختصاص بخش بیشتری از ظرفیت این رشته‌ها به داوطلبان بومی است. در ادامه به بررسی هر یک از این موارد خواهیم پرداخت.
پذیرش استانی
رشته‌هایی که پذیرش آن‌ها به صورت استانی است، رشته‌هایی را شامل می‌شود که در بیشتر استان‌های کشور دایر هستند و به همین دلیل، اولویت پذیرش در این رشته‌ها، با داوطلبان بومی آن استان خواهد بود.
پذیرش ناحیه‌ای
پذیرش در رشته‌هایی که در اکثر استان‌ها ارائه نمی‌شود، ولی در یک ناحیه (چند استان کنار هم، تشکیل یک ناحیه را می‌دهند.) دایر است، به صورت ناحیه‌ای انجام می‌شود. به طور کلی، کشور از نظر پراکندگی، به ۹ ناحیه تقسیم‌بندی می‌شود و احتمال پذیرش داوطلبان بومی هر ناحیه، در رشته‌هایی که پذیرش آن‌ها به صورت ناحیه‌ای صورت می‌گیرد، بیشتر از داوطلبان غیربومی آن ناحیه خواهد بود. طبقه‌بندی نواحی ۹ گانه‌ی کشور به شرح زیر است.
- ناحیه ۱: استان‌های البرز، تهران، زنجان، قزوین، قم، مرکزی و سمنان.
- ناحیه ۲: اردبیل، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی.
- ناحیه ۳: یزد، اصفهان و چهارمحال و بختیاری.
- ناحیه ۴: کرمان و سیستان و بلوچستان.
- ناحیه ۵: فارس، بوشهر، هرمزگان و کهگیلویه و بویراحمد.
- ناحیه ۶: همدان، کرمانشاه و کردستان.
- ناحیه ۷: ایلام، لرستان و خوزستان.
- ناحیه ۸: خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی.
- ناحیه ۹: گیلان، گلستان و مازندران
از میان گرایش‌های رشته‌ی مدیریت، فقط پذیرش رشته‌ی مدیریت بازرگانی به صورت ناحیه‌ای انجام می‌شود.
پذیرش قطبی
رشته‌هایی که در بیشتر نواحی دایر نیستند، ولی در چند ناحیه‌ی کنار هم که یک قطب را تشکیل می‌دهند، ارائه می‌شوند، رشته‌های قطبی گفته می‌شود. در میان گرایش‌های مذکور در رشته مدیریت، پذیرش رشته‌های مدیریت دولتی و مدیریت صنعتی، به صورت قطبی انجام می‌شود.
تقسیم‌بندی قطب‌های کشور، به صورت زیر است:
- قطب ۱: متشکل از استان‌های ناحیه ۱ و ۹
- قطب ۲: متشکل از استان‌های ناحیه ۴ و ۸
- قطب ۳: متشکل از استان‌های ناحیه ۲ و ۶
- قطب ۴: متشکل از استان‌های ناحیه ۳ و ۷
- قطب ۵: متشکل از استان‌های ناحیه ۵
پذیرش کشوری
سایر گرایش‌های رشته مدیریت به صورت کشوری پذیرش می‌شوند. علت این امر، این است که این رشته‌ها، رشته‌هایی را شامل می‌شوند که فقط در برخی از دانشگاه‌های کشور وجود دارند. به همین دلیل در طبقه‌بندی استانی، ناحیه‌ای یا قطبی قرار نمی‌گیرند و احتمال قبولی داوطلبان در هر نقطه‌ای از کشور که باشند، با یکدیگر برابر خواهد بود و پذیرش، صرفا بر اساس نتایج کسب شده در کنکور سراسری انجام می‌شود و وضعیت بومی بودن یا نبودن داوطلبان، هیچ تاثیری در قبولی آن‌ها در رشته و دانشگاه مدنظرشان، نخواهد داشت. عناوین این رشته‌ها عبارت است از: مدیریت مالی، مدیریت امور بانکی، مدیریت بیمه، مدیریت امور گمرکی، مدیریت بیمه اکو، مدیریت فرهنگی هنری، مدیریت کسب و کارهای کوچک و مدیریت بازرگانی دریایی.
تحصیل در رشته مدیریت، بدون کنکور!
اگر نتیجه خوبی در کنکور سراسری کسب نکرده اید و قصد شرکت مجدد در کنکور سراسری را ندارید و می‌خواهید هر چه سریع‌تر در یکی از گرایش‌های رشته‌ی مدیریت مشغول به تحصیل شوید، می‌توانید در بسیاری از واحدهای دانشگاهی کشور که صرفا بر اساس سوابق تحصیلی و برخی بدون کنکور پذیرش می‌کنند، شانس خود را امتحان کنید. این واحدهای دانشگاهی، شامل دانشگاه آزاد، دانشگاه پیام نور، دانشگاه غیرانتفاعی و دوره‌های شبانه می‌شوند. شایان ذکر است که در این نوع پذیرش، ملاک و معیار برای سنجش و اولویت‌بندی داوطلبان، صرفا سوابق تحصیلی آن‌ها خواهد بود.