انتخاب رشته‌ی دانشگاهی بعد از کنکور مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین تصمیمی است که دانش‌آموزان باید بگیرند. متأسفانه شناخت دانش‌آموزان از رشته‌های دانشگاهی بسیار کم است. این امر باعث می‌شود عده‌ای از دانش‌آموزان نتوانند تصمیم درستی اتخاذ کنند. تغییر رشته‌ی دانشگاهی کار چندان ساده‌ای نیست و اگر دانش‌آموزان به هنگام انتخاب رشته درک درستی از رشته‌های مختلف دانشگاهی نداشته باشند و تصمیم درستی نگیرند، ممکن است چندین سال از عمر و جوانی خود را در مسیر نادرست هدر دهند. دانش‌آموزان باید با توجه به علایق و توانمندی‌های خود تمامی جزئیات مربوط به رشته‌هایی که با توجه به رتبه‌ی کنکورشان می‌توانند انتخاب کنند را در نظر گرفته و یک تصمیم مؤثر و بی‌نقص بگیرند.
یکی از رشته‌های دانشگاهی بسیار محبوب در بین دانش‌آموزان رشته‌ی علوم تجربی، رشته‌ی داروسازی است. با وجود آن که این رشته بسیار در میان دانش‌آموزان شناخته‌شده است، اما این شناخت عموماً بسیار سطحی است. در واقع بیشتر دانش‌آموزان زمانی که به این رشته فکر می‌کنند، یک داروخانه را تصور می‌کنند؛ حال آن که چنین تصوری درباره‌ی آینده‌ی شغلی این رشته اصلاً کامل و جامع نیست. در این متن می‌خواهیم این رشته را به طور کامل معرفی کنیم. در این متن ابتدا یک معرفی خلاصه بر روی رشته‌ی داروسازی ارائه شده است و سپس این رشته از منظر رتبه‌ی کنکور و ظرفیت دانشگاهی بررسی شده است. در ادامه دوران دانشجویی این رشته و دروس آن توضیح داده شده است. در آخر نیز آینده‌ی شغلی این رشته بررسی گشته است.
آشنایی با رشته‌ی داروسازی
رشته‌ی داروسازی یکی از رشته‌های علوم پزشکی است. این رشته با خدمات دارویی و بهداشتی جامعه شامل تأمین مواد اولیه دارویی، ساخت و توزیع داروها و تحویل داروها به مردم از طریق داروخانه‌ها مرتبط است. دانش‌آموخته‌های این رشته باید بتوانند از جدیدترین روش‌ها و علم روز در راستای بهبود خدمات فوق استفاده کرده و خدمات بهتری ارائه نمایند. این رشته در حال حاضر بازار شغلی خوبی در تمامی شهرهای ایران دارد و پیش‌بینی می‌شود که این بازار شغلی در آینده نیز حفظ گردد. دلیل محبوبیت بالای این رشته در میان دانش‌آموزان رشته‌ی تجربی نیز همین بازار کار مناسب است. رشته‌ی داروسازی پس از دو رشته‌ی پزشکی و دندان‌پزشکی پرطرفدارترین رشته‌ی دکتری عمومی است و به همین دلیل رقابت در قبولی این رشته نیز در میان دانش‌آموزان رشته‌ی تجربی بسیار سنگین است.
کنکور و رشته‌ی داروسازی
بر خلاف دیگر رشته‌های علوم پزشکی که همگی در زیرگروه ۱ قرار دارند، رشته‌ی داروسازی در زیرگروه ۲ قرار گرفته است. برای این زیرگروه درس زمین‌شناسی اهمیت بالایی دارد و برخلاف دانش‌آموزانی که فقط به رشته‌ی پزشکی فکر می‌کنند، دانش‌آموزانی که به رشته‌ی داروسازی نیز علاقمند هستند، نباید درس زمین‌شناسی را از برنامه‌ی مطالعاتی خود حذف نمایند.
ظرفیت رشته‌ی داروسازی در دانشگاه‌ها بسیار محدود است. طبق آمار ارائه شده توسط سازمان سنجش، پس از کنکور سال ۱۴۰۰، ۱۳۷۲ نفر در این رشته شروع به تحصیل نموده‌اند. این عدد با احتساب دانشگاه‌های علوم پزشکی و واحدهای دانشگاه آزاد در دوره‌های روزانه، شهریه‌پرداز، سهمیه بومی، آزاد تمام وقت و خودگردان آزاد است و تقابل این عدد با تعداد کل شرکت‌کننده‌ها در کنکور تجربی تقاضای بالا و رقابت سنگین بر سر این رشته را نشان می‌دهد. جدول زیر کارنامه‌ی آخرین رتبه‌ی قبول‌شده در کنکور ۱۴۰۰ در رشته‌ی داروسازی در منطقه ۱، ۲ و ۳ شامل درصد دروس مختلف، رتبه در منطقه، رتبه‌ی کشوری و تراز کل را نشان می‌دهد:
دقت کنید که تنها راه ورود به رشته‌ی داروسازی از طریق کنکور است و بدون کنکور نمی‌توان در این رشته تحصیل نمود. در ضمن دانشگاه‌های پیام نور، غیر انتفاعی و نوبت دوم این رشته را ارائه نمی‌کنند.
داروسازی در دانشگاه
دوره‌ی دکتری عمومی داروسازی ۵/۵ تا ۶ سال به طول می‌انجامد و در این دوران دانشجویان باید ۲۰۹ واحد شامل دروس اختصاصی و عمومی را با نمره‌ی قبولی بگذرانند. دانشجویان در طول دو سال اول عموماً با درس‌های علوم پایه مواجه می‌شوند. در واقع دروس این دو سال شامل ۲۲ واحد عمومی و ۵۸ واحد واحد علوم پایه می‌شوند. دروس علوم پایه‌ی رشته‌ی داروسازی عبارت‌اند از بیولوژی نظری، فیزیک نظری، ریاضیات پایه و مقدمات آمار، بیوشیمی، شیمی آلی، تشریح، اصول خدمات بهداشتی، شیمی تجزیه، انگل‌شناسی، قارچ‌شناسی، کمک‌های اولیه، آمار حیاتی، ایموتولوژی و میکروب‌شناسی نظری و عملی.
باقی دوران دانشجویی این رشته به دوره‌ی کارآموزی در عرصه و پایان‌نامه اختصاص داده می‌شود. در این دوره دانشجویان باید ۱۲۹ واحد را بگذرانند که دروس تخصصی‌تری هستند و اغلب شامل دروس آزمایشگاهی می‌شوند. به طور جزئی‌تر، این دروس عبارت‌اند از گیاه‌شناسی دارویی، اشکال دارویی، فارماکولوژی، داروسازی صنعتی، کنترل میکروبی دارویی، زبان تخصصی، گیاه‌شناسی داروسازی، کارآموزی داروخانه، بیوفارماسی، شیمی دارویی، روش‌های دستگاهی سم‌شناسی، تغذیه و رژیم درمانی، مدیریت داروسازی، درمان‌شناسی و پایان‌نامه.
دقت کنید که مشابه تمامی رشته‌های علوم پزشکی رشته‌ی داروسازی نیز دارای طرح اجباری است که دو سال به طول می‌انجامد. البته شرایطی نیز وجود دارد که در صورت وجود دانشجو را از گذراندن طرح اجباری معاف می‌نماید. همان طور که در ابتدا نیز گفتیم برای داروسازان آینده فرصت‌های شغلی بسیار خوبی در ایران وجود خواهد داشت اما با توجه به موج روزافزون تمایل به مهاجرت از ایران در این متن علاوه بر آینده‌ی شغلی این رشته در ایران درباره‌ی فرصت‌های مهاجرتی این رشته نیز بحث خواهیم کرد.
دانش‌آموختگان رشته‌ی داروسازی پس از دریافت مدرک دکترا عمومی با معدل بالای ۱۵ می‌توانند در آزمون تخصص این رشته شرکت کرده و در دوره‌های Ph.D. گرایش‌هایی همچون داروشناسی، فارماسیوتیکس، بیوتکنولوژی دارویی، داروسازی هسته ای، اقتصاد مدیریت و دارو، نانو فناوری دارویی، کنترل دارویی، داروسازی بالینی، صنعت، گیاهان دارویی، شیمی دارویی، فارماکوگنزی و سم‌شناسی به تحصیلات خود ادامه دهند.
آینده‌ی رشته‌ی داروسازی در ایران
امروزه جمله‌ی بازار کار رشته‌های علوم پرشکی اشباع شده است، به گوش می‌خورد اما باید بدانید که در واقع چنین تصوری اصلاً درست نیست. ماهیت این رشته‌ها به گونه‌ای است که همواره تقاضا برای آن‌ها بالا است و در صورتی که بتوانید توانمندی و مهارت خود را ثابت کنید می‌توانید به درآمدهای خیلی بالایی نیز برسید. یک نکته‌ی قابل توجه آن است که دانشجویان سال چهارم و بالاتر رشته‌ی داروسازی که حداقل ۱۴۰ واحد درسی گذرانده‌اند، می‌توانند کارت و شماره انجمن داروسازان دریافت نموده و به عنوان قائم مقام مسئول فنی شروع به کار کنند. البته کارت و شماره انجمن داروسازان در صورتی که معدل دانشجو بالاتر از ۱۴ باشد، به دانشجو تعلق می‌گیرد.
محیط‌های کاری فارغ‌التحصیلان رشته‌ی داروسازی شامل داروخانه‌ها، بیمارستان‌‌ها، درمانگاه‌ها، کلیه‌ی مراکز درمانی خصوصی و دولتی و بخش کیفی کارخانه‌های داروسازی و لوازم آرایشی و بهداشتی می‌شود. فارغ‌التحصیلان این رشته همچنان می‌توانند در صورت داشتن سرمایه‌ی کافی داروخانه‌ی خصوصی خود را نیز تأسیس کنند و یا در حوزه‌ی داروسازی به فعالیت‌های استارتاپی و کارآفرینی مشغول گردند. طبق جدیدترین پژوهش صورت گرفته توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور در آمد متوسط یک داروساز بین ۶ تا ۱۰ میلیون برآورد شده است. پر واضح است که میزان درآمد با توجه به توانمندی‌ها و مهارت‌های هر فرد متغیر است و این رقم یک بازه‌ی حدودی است.
فرصت‌های مهاجرتی رشته‌ی داروسازی
مهاجرت شغلی برای دانش‌آموختگان رشته‌های علوم پزشکی در مقایسه با بسیاری از رشته‌های دیگر از جمله رشته‌های مهندسی بسیار دشوار است. به همین دلیل است که برای این رشته‌ها مهاجرت تحصیلی بیشتر توصیه می‌شود. دانش‌آموزان باید هنگام تصمیم‌گیری و انتخاب کشور مورد نظر عوامل متنوعی را در نظر بگیرند. به عنوان مثال در صورت که دانش‌آموزان می‌خواهند پس از تحصیل به ایران برگشته و در کشور خودمان مشغول به کار گردند، باید دانشگاهی را انتخاب نمایند که مورد تآیید وزارت بهداشت ایران باشد. بسیاری از دانشگاه‌ها شروط مشخصی برای پذیرش گرفتن دارند. کسب نمره‌ی قبولی در امتحانات خاص، داشتن مدرک زبان کشور مقصد، گذراندن دوره‌های مشخص و … از این شرایط هستند. دقت کنید که تحصیل در این رشته در کشورهای دیگر پس از دریافت مدرک دکترا عمومی نیز امکان‌پذیر است.
با بررسی روند مهاجرتی داروسازان و دانش‌آموزانی که می‌خواهند این رشته را در کشوری دیگر بخوانند، متوجه می‌شویم که کشورهای انگلستان، کانادا، سوئد، آلمان، فرانسه، آمریکا و استرالیا محبوب‌ترین مقاصد دانش‌آموزان و دانش‌آموختگان رشته‌ی داروسازی هستند. دلیل علاقمندی افراد به این کشورها نیز برخواسته از عوامل گوناگونی است که بررسی آن‌ها از حوصله‌ی این متن خارج است.