درس دین و زندگی با داشتن ضریب ۳ در کنکورهای سراسری همه‌ی رشته‌ها پس از درس ادبیات فارسی مهم‌ترین درس عمومی در تمامی رشته‌ها محسوب می‌شود. از این رو یادگیری درست و اصولی این درس به گونه‌ای که دانش‌آموزان بتوانند به خوبی از پس تست‌های کنکوری این درس بر بیایند، در اولویت دانش‌آموزان تمامی رشته‌ها قرار دارد. از درس دین و زندگی در کنکورهای سراسری ۲۵ تست مطرح می‌شود که بر اساس بودجه‌بندی کنکورهای نظام جدید آموزشی، عموماً از این تعداد ۹، ۸ و ۸ تست به ترتیب از مباحث پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم طرح می‌گردد. این امر نشان می‌دهد که دانش‌آموزان باید به درس دین و زندگی هر سه پایه‌ی دهم، یازدهم و دوازدهم به یک اندازه توجه نمایند. بهترین کار این است که دانش‌آموزان هر کدام از سه پایه‌ی مذکور مباحث دین و زندگی پایه‌ی خود را در همان پایه به خوبی یاد گرفته و از مباحث آن به اندازه‌ی کافی تست بزنند تا تسلطشان تکمیل گردد. درست است که درس دین و زندگی یک درس بسیار حفظی است، اما دقت کنید که تمرین و تکرار فراوان باعث می‌شود مطالب بیشتر در ذهن باقی بماند و دانش‌آموزانی که دین و زندگی پایه را در همان پایه‌های دهم و یازدهم به اندازه‌ی کافی خوب کار کرده باشند، در پایه‌ی دوازدهم می‌توانند مباحث پایه را سریع‌ترو ساده‌تر مرور کرده و عملکرد بهتری در تست زدن داشته باشند.
همان طور که می‌دانید، کتب کمک آموزشی بسیار متنوعی برای درس دین و زندگی پایه‌های دهم و یا یازدهم ارائه شده است. این کتاب‌ها همگی مفیدند اما تفاوت‌هایی نیز با هم دارند که باعث می‌شود بعضاً برخی کتب برای عده‌ای از دانش‌آموزان مفیدتر باشد. به همین دلیل است که عموماً انتخاب بهترین کتاب از میان تعداد بالای کتاب موجود در بازار چه برای دانش‌آموزان و چه حتی برای دبیران کار چندان راحتی نیست. هدف این متن معرفی بهترین منابع کمک آموزشی موجود برای درس دین و زندگی پایه‌ی دهم است در راستای ساده‌تر کردن فرآیند انتخاب کتاب مناسب توسط دانش‌آموزان یا دبیران است؛ چرا که کتاب کمک آموزشی مناسب می‌تواند بیشترین اثر را در یادگیری و کسب تسلط و مهارت تست زدن داشته باشد. ۴ مورد از بهترین منابع کمک آموزشی در این متن با جزئیات لازم معرفی و بررسی شده‌اند. این ۴ کتاب عبارت‌اند از:
- کتاب دین و زندگی دهم از مجموعه کتب میکرو انتشارات بین‌المللی گاج
- کتاب پرسش‌های چهار گزینه‌ای دین و زندگی ۱ پایه‌ی دهم از انتشارات خیلی سبز
- کتاب دین و زندگی ۱ دهم از مجموعه کتاب‌های جامع از انتشارات کانون فرهنگی آموزش قلم چی
- کتاب دین و زندگی دهم عمومی از مجموعه کتب تستیک انتشارات مشاوران آموزش
بررسی ساختار، محتوا و ویژگی‌های کلی بهترین منابع دین و زندگی دهم
در ابتدا باید متذکر شویم که محتوا و ساختار کلی هر ۴ کتاب یاد شده مشابه است. دسته‌بندی مباحث در هر ۴ کتاب مطابق کتاب درسی است و در همه‌ی این کتاب‌ها برای هر درس ابتدا درسنامه و سپس سؤالات هر درس ارائه شده است. پاسخنامه تشریحی تمامی سؤالات نیز در انتهای کتاب‌ها قرار داده شده است. تفاوت عمده‌ی دو کتاب انتشارات مشاوران آموزش و قلم چی با دو کتاب دیگر آن است که این دو کتاب علاوه بر پرسش‌های چهار گزینه‌ای، برای هر درس تعدادی پرسش تشریحی نیز ارائه نموده‌اند. این امر باعث شده است که این دو کتاب دانش‌آموزان را علاوه بر آزمون‌های آزمایشی و تستی، برای امتحانات تشریحی مدارس نیز آماده سازند. در ضمن لازم است همین جا تأکید کنیم که هر کدام از این ۴ کتاب خود به تنهایی یک منبع کمک آموزشی کامل هستند و دانش‌آموزان کافی است یکی از این ۴ کتاب را انتخاب کرده و در طول سال تحصیلی همراه با کلاس‌های درسی خود با کتاب انتخاب شده پیش روند.
تفاوت قابل توجه دیگر این ۴ کتاب ظاهر و ترکیب رنگ‌های استفاده شده در آن‌ها است. کتاب مشاوران آموزش از رنگ‌های سبز و خاکستری به عنوان رنگ‌های مکمل استفاده نموده است که اتفاقاً انتخاب خیلی خوبی هم برای کتب کمک آموزشی است و از خسته شدن زودهنگام چشمان دانش‌آموزان تا حد بسیار زیادی جلوگیری می‌نماید. رنگ‌های مکمل استفاده شده در کتاب قلم چی هم آبی و خاکستری بوده که این ترکیب رنگ هم از بهترین و پرکاربردترین ترکیب رنگ‌های استفاده شده در کتب کمک آموزشی است. کتاب خیلی سبز علاوه بر رنگ خاکستری از صورتی استفاده نموده است که معمولاً انتخا خوبی برای کتب کمک آموزشی نیست؛ با این حال این ترکیب رنگ به گونه‌ای در این کتاب استفاده شده که هم زیبایی قابل قبولی به ظاهر کتاب بخشیده است و هم به هیچ عنوان چشمان دانش‌آموزان را اذیت نمی‌کند. در این بین کتاب گاج با چاپ تمام رنگی خود بهترین و جذاب‌ترین کتاب از بین این ۴ مورد است. در این کتاب از رنگ‌های متنوعی به ویژه در بخش درسنامه‌ها استفاده شده است که بسیار برای یادگیری بهتر و منسجم‌تر دانش‌آموزان کمک می‌کند.
هر ۴ کتاب به صورت تک جلدی ارائه شده‌اند و محتوای هر ۴ کتاب بسیار کامل و جامع است. البته لازم است دقت کنید که دو کتاب خیلی سبز و مشاوران آموزش در مقایسه با دو کتاب دیگر حجم بسیار کمتری دارند. دلیل این امر عمدتاً آن است که این دو کتاب تعداد تست بسیار کمتری ارائه کرده‌اند. این موضوع در بخش‌های بعدی با جزئیات بیشتر توضیح داده شده است. برخی از ویژگی‌ها و اطلاعات کلی این ۴ کتاب در جدول زیر نشان داده شده است. دقت کنید که در این جدول، علامت ضربدر یعنی کتاب سطر مربوطه، بخش مذکور در ستون مربوطه را دارد.
بررسی و مقایسه‌ی درسنامه‌های بهترین منابع دین و زندگی دهم
در ابتدا باید بگوییم که دو کتاب مشاوران آموزش و قلم چی در مقایسه با دو کتاب خیلی سبز و گاج درسنامه‌های خلاصه‌تری ارائه نموده‌اند. حقیقتاً درسنامه‌های کتاب گاج بهترین درسنامه است. این درسنامه به شدت کامل است و استفاده از کادرهای مختلف با رنگ‌های مختلف درسنامه‌های این کتاب را کاربردی‌تر و زیباتر ساخته است به گونه‌ای که دانش‌آموزان خسته نمی‌شوند. البته دقت کنید که درسنامه‌های هر ۴ کتاب از انسجام کافی برخوردار هستند و نکات مهم را به طور کامل توضیح داده‌اند. در جدول زیر ویژگی‌های مهم و مفیدی که یک درسنامه‌ی بی‌نقص باید داشته باشد، عنوان شده است. در این جدول نیز علامت ضربدر یعنی کتب ستون مربوطه، دارای ویژگی سطر مربوطه است.
بررسی و مقایسه‌ی تمارین و تست‌های بهترین منابع دین و زندگی دهم
همان طور که قبل‌تر نیز اشاره نمودیم، سؤالات ارائه شده برای هر درس در دو کتاب مشاوران آموزش و قلم چی در دو دستهی تمارین تشریحی و پرسش‌های چهار گزینه‌ای قرار می‌گیرند؛ حال آن که دو کتاب خیلی سبز و گاج تنها فاقد تمرین تشریحی بوده و به ارائه‌ی بانک تست کامل و جامع اکتفا نموده‌اند. تست‌ها و تمارین هر درس در هر کدام از ۴ کتاب مورد بحث در ادامه‌ی درسنامه‌های همان درس ارائه شده است. در کتاب گاج تست‌های هر درس در سه دستهی «تست‌های خط به خط»، «تست‌های مفهومی» و «تست‌های ترکیبی» ارائه شده است. این در حالی است که دو کتاب مشاوران آموزش و خیلی سبز هیچ گونه دسته‌بندی برای تست‌های درس ارائه نکرده‌اند. تمارین تشریحی هر درس در کتاب مشاوران آموزش ساختار مشخصی دارد. در ابتدا تعدادی سؤال مربوط به آیات، احادیث و اشعار هر درس مطرح شده است. سپس چند سؤال از تیپ درست / نادرست ارائه شده و در ادامه سؤالات جای خالی قرار داده شده است. تیپ سؤالات بعدی نیز به ترتیب تعریف اصطلاحات، پرسش‌های پاسخ کوتاه و پرسش‌های پاسخ بلند است. کتاب قلم چی تمارین تشریحی و تست‌های هر درس را در قالب چندین آزمون ارائه کرده است. این آزمون‌ها در این کتاب با عنوان پیمانه معرفی شده‌اند. تیپ و ترتیب سؤالات پیمانه‌های تشریحی هر درس کاملاً مشابه تیپ‌های توضیح داده شده برای کتاب مشاوران آموزش است. در واقع این تیپ‌ها تیپ‌های استاندارد امتحانی هستند. یک ویژگی بسیار خوب کتاب قلم چی آن است که در هر درس تست‌های دشوار را از باقی تست‌ها جدا کرده و در پیمانه‌ای مجزا قرار داده است.ویژگی خوب دیگر این کتاب نیز آن است که برای هر تمرین تشریحی و یا هر تست شماره‌ی صفحه‌ای از کتاب درسی که سؤال مدنظر از آن جا طرح شده است را نیز نوشته است. بدین طریق دانش‌آموزان به راحتی می‌توانند در صورت نفهمیدن سؤال بخش مورد نظر از کتاب درسی را پیدا کرده و مطالعه نمایند. در این کتاب همچنین دو نمونه آزمون پایان نوبت اول و نوبت دوم شامل سؤالات کاملاً استاندارد امتحانی ارائه گشته است. در آخر لازم است بگوییم که کتاب قلم چی بیشترین تعداد تست را ارائه کرده است و کتاب مشاوران آموزش نیز کمترین تعداد را. البته کتاب مشاوران آموزش تعداد زیادی تمرین تشریحی نیز در کنار تست‌هایش ارائه نموده است. دقت کنید که در مجموع کتاب خیلی سبز کمترین تعداد سؤال (مجموع سؤالات تشریحی و تستی) را ارائه نموده است. جدول زیر اطلاعات مهم مربوط به تمارین و تست‌های این ۴ کتاب را به صورت خلاصه ارائه کرده است:
بررسی و مقایسه‌ی پاسخنامه‌های بهترین منابع دین و زندگی دهم
در ابتدا یادآور می‌شویم که کتاب خیلی سبز تنها کتابی است که علاوه بر پاسخنامه‌ی شریحی سؤالات یک پاسخنامه‌ی تستی نیز ارائه کرده است. پاسخنامه‌ی تشریحی تمامی این ۴ کتاب کیفیت بالایی داشته و دارای توضیحات کامل و جامعی است. با این حال معمولاً ویژگی‌های وجود دارند که باعث تمایز و برتری یک پاسخنامه نسبت به دیگری می‌شوند. این ویژگی‌ها در جدول زیر لیست شده‌اند و علامت‌های ضربدر نشان می‌دهند که پاسخنامه‌ی کدام کتاب دارای کدام ویژگی‌ها هستند.
جمع‌بندی
با توجه به اهمیت بالای یادگیری درس دین و زندگی به دلیل تأثیر بالای تراز این دس در کنکورهای سراسری تمامی رشته‌ها، بسیار مهم است که همه‌ی دانش‌آموزان از همان پایه‌ی دهم برای این درس وقت گذاشته و مباحث آن را به طور کامل فرا گرفته و بسیار تمرین کنند. به طور خاص در پایه‌ی دهم دانش‌آموزان باید علاوه بر کسب نمرات بالا در امتحانات تشریحی مدارسشان با انواع تست‌های کنکوری درس دین و زندگی نیز آشنا شوند. یک کتاب کمک آموزشی مناسب باید علاوه بر ارائه‌ی یک آموزش کامل و کاربردی، تمارین متنوعی را نیز به همراه پاسخنامه‌ی تشریحی مفصل ارائه نماید. کتب کمک آموزشی متنوعی برای درس دین و زندگی دهم در دسترس هستند که در این متن ۴ مورد از بهترین منابع یعنی کتاب‌های دین و زندگی دهم از مجموعه کتب میکرو انتشارات بین‌المللی گاج، پرسش‌های چهار گزینه‌ای دین و زندگی ۱ پایه‌ی دهم از انتشارات خیلی سبز، دین و زندگی ۱ دهم از مجموعه کتاب‌های جامع از انتشارات کانون فرهنگی آموزش قلم چی و دین و زندگی دهم عمومی از مجموعه کتب تستیک انتشارات مشاوران آموزش به طور کامل معرفی شده و با هم مقایسه گشته‌اند. دقت کنید که هر ۴ کتاب مذکور منابع کامل و جامعی برای درس دین و زندگی دهم هستند؛ با این حال به صورت خیلی خلاصه می‌توانیم بگوییم:
- اگر ظاهر کتاب برای شما مهم است، کتاب دین و زندگی دهم از مجموعه کتب میکرو انتشارات بین‌المللی گاج برای شما مفید است.
- اگر می‌خواهید علاوه بر تست زدن منبع کاملی از نمونه سؤالات تشریحی و امتحانی نیز در اختیار داشته باشید، کتاب‌های دین و زندگی ۱ دهم از مجموعه کتاب‌های جامع از انتشارات کانون فرهنگی آموزش قلم چی و دین و زندگی دهم عمومی از مجموعه کتب تستیک انتشارات مشاوران آموزش برای شما مفید است.