پس از حذف دروس عمومی از کنکورهای سراسری، تصمیم بر آن شد که تأثیر نمرات امتحانات نهایی بیشتر گردد. این امر یعنی دانش‌آموزان پایه‌ی دوازدهم که پیشتر تمام تمرکز خود را بر روی تست‌زنی می‌گذاشتند، حال باید هم تشریحی بخوانند و هم تستی. درس عربی که 20 تست از کنکور سراسری را به خود اختصاص می‌دهد برای دانش‌آموزان رشته‌ی علوم انسانی درس مهمی است و دانش‌آموزان باید بتوانند هم از پس امتحان نهایی این درس و هم از پس تست‌های کنکور این درس بربیایند. این امر با کمک منابع کمک آموزشی موجود میسر شده است. در این متن می‌خواهیم بهترین منابع کمک آموزشی موجود برای درس عربی پایه‌ی دوازدهم رشته‌ی علوم انسانی را معرفی، بررسی و مقایسه کنیم. از این منابع سه مورد مخصوص آمادگی برای شرکت در کنکور است و یک مورد برای تضمین کسب نمره‌ی بیست در امتحان نهایی. این کتاب‌ها که در ادامه با جزئیات بیشتر معرفی خواهند شد، عبارت‌اند از:
- کتاب عربی زبان قرآن جامع دوازدهم انسانی از انتشارات مبتکران
- کتاب پرسش‌های چهار گزینه‌ای عربی 3 (دوازدهم) رشته انسانی از انتشارات خیلی سبز
- کتاب عربی دوازدهم انسانی از مجموعه کتب میکرو انتشارات بین‌المللی گاج
- کتاب تشریحی عربی عمّار 12 (دوازدهم) انسانی از انتشارات کانون فرهنگی آموزش قلم چی
یک معرفی کلی از بهترین منابع تستی و تشریحی عربی دوازدهم انسانی و بررسی ظاهر، محتوا و ساختار این کتاب‌ها
جدول زیر یک معرفی کلی از بهترین منابع کمک آموزشی برای درس عربی دوازدهم انسانی نشان داده است:
| معرفی بهترین منابع کمک آموزشی برای درس عربی پایه‌ی دوازدهم رشته‌ی ادبیات و علوم انسانی | ||||
| عنوان کامل | انتشارات | اسامی مؤلفان | تعداد صفحه | هدف کتاب |
| کتاب عربی زبان قرآن جامع دوازدهم انسانی | مبتکران | مهدی ترابی | 273 | کنکور |
| کتاب پرسش‌های چهار گزینه‌ای عربی 3 (دوازدهم) رشته انسانی | خیلی سبز | کاظم غلامی، دکتر بهروز حیدربکی و همکاران | 216 | کنکور |
| کتاب عربی دوازدهم انسانی میکرو | گاج | خدیجه علیپور | 202 | کنکور |
| کتاب تشریحی عربی عمّار 12 (دوازدهم) انسانی | قلم چی | عمّار تاج‌بخش و پویا رضاداد | 124 | امتحان نهایی |
از نظر ظاهر کلی، هر چهار کتاب ظاهر معقولی دارند. استفاده‌ی هوشمندانه از رنگ‌های مکمل، صفحه‌آرایی و استفاده‌ی فراوان از جدول و نمودار در هر چهار کتاب ظاهر این کتاب‌ها را قوی کرده است. هر چند رنگ مکمل استفاده شده در چاپ صفحات کتاب مبتکران قرمز است که انتخاب چندان خوبی برای کتب کمک آموزشی نیست. کیفیت کاغر هر چهار کتاب نیز بسیار بالا است.
از نظر محتوا و ساختار، به جز کتاب عمّار قلم‌چی، سه کتاب دیگر شباهت‌های زیادی به هم دارند. تفاوت کتاب عربی عمّار هم طبیعتاً به دلیل هدف متفاوت این کتاب است. در جدول یر بخش‌های مختلف هر کدام از این 4 کتاب نشان داده شده است:
| خیلی سبز | میکرو گاج | مبتکران | قلم چی | |
| درسنامه‌های مفصل و کاربردی | a | a | a | r |
| درسنامه‌های خلاصه و مختص جمع‌بندی | r | r | a | a |
| پاسخ و تحلیل کامل تمارین کتب درسی | r | r | a | r |
| بانک تست | a | a | a | r |
| سؤالات کنکور 1400 در بخشی مجزا | r | r | a | r |
| نمونه سؤال تشریحی | r | r | r | a |
| پاسخنامه‌ی تشریحی | a | a | a | a |
| پاسخنامه‌ی کلیدی | a | r | r | r |
بررسی و مقایسه‌ی درسنامه‌های بهترین منابع تستی و تشریحی عربی دوازدهم انسانی
درسنامه‌ی ارائه شده در کتار عربی عمّار قلم چی بر خلاف سه کتاب دیگر بسیار مختصر و مفید است. این کتاب تنها برای قواعد و کاربرد آن در ترجمه درسنامه‌های خلاصه‌ای ارائه کرده است و مواردی همچون واژگان را به کمک تمرین آموزش داده است. این کتاب تمامی قواعد مربوط به پایه‌های قبل را نیز در یک درسنامه با عنوان یادآوری آموزش داده است که برای موفقیت در امتحانات نهایی بسیار مفید است. سه کتاب دیگر اما درسنامه‌های کامل و جامعی شامل توضیح مفصل قواعد، نکات ترجمه و جداول واژگان، مترادف‌ها و متضادها، جمع‌های مکسر و … ارائه نموده‌اند. کتاب مبتکران علاوه بر این درسنامه‌ی مفصل، یک درسنامه‌ی خلاصه مختص دوران مرور و جمع‌بندی نیز ارائه کرده است؛ در حالی که دو کتاب خیلی سبز و میکرو گاج چنین ویژگی ندارند. در بین این سه کتاب در کل کتاب مبتکران درسنامه‌ی ساختارمندتری ارائه نموده است. خلاقیت مؤلف این کتاب در ارائه‌ی مطالب باعث این امر شده است؛ به عنوان مثال دو ویژگی که در درسنامه‌های این کتاب هست و در دیگر کتب نیست، دو بخش «مثال‌نامه» و جدول «انواع فعل» است. در بخش مثال‌نامه برای تمامی مباحث یک درس یک مثال گویا با تحلیل کامل در یک جدول نوشته شده است. دیدن این مثال‌ها در یک جا انسجام خیلی خوبی به مطالب در ذهن دانش‌آموزان می‌شود. در جدول انواع فعل نیز همان طور که از نامش مشخص شده است، تمامی فعل‌های مطرح شده در درس لیست شده و بر اساس زمان مرتب شده‌اند. جدول زیر به شما امکان مقایسه‌ی بهتر درسنامه‌های 4 کتاب مورد بحث را می‌دهد:
| خیلی سبز | میکرو گاج | مبتکران | قلم چی | ||
| 1 | ارائه‌ی درسنامه‌ی جامع و کامل، شامل تمامی نکات کتاب درسی | a | a | a | r |
| 2 | بیان ساده، روان و قابل فهم توضیحات | a | a | a | a |
| 3 | ارائه‌ی قواعد و کاربرد آن در ترجمه به صورت بسیار خلاصه | r | r | r | a |
| 4 | انطباق کامل مباحث با کتاب درسی نظام جدید | a | a | a | a |
| 5 | آموزش قواعد پایه‌های پیشین به طور کامل ولی خلاصه | r | r | r | a |
| 6 | استفاده‌ی فراوان از جدول و نمودار | a | a | a | a |
| 7 | ارائه‌ی ترجمه‌ی عبارات مهم کتاب درسی | a | a | a | r |
| 8 | ارائه‌ی جداولی برای واژگان و اصلاحات، کلمات مترادف، کلمات متضاد، جمع‌های مکسر و … | a | a | a | r |
| 9 | ارائه‌ی تست‌های نمونه‌ی فراوان به همراه تحلیل و بررسی کامل | a | a | a | r |
| 10 | مشخص کردن نکات مهم | a | a | a | r |
| 11 | ارائه‌ی مثال‌های فراوان جهت تفهیم بهتر مطالب به دانش‌آموزان | a | a | a | r |
| 12 | رنگی یا پررنگ نوشتن کلمات و عبارات کلیدی | a | a | a | a |
| 13 | بیان اشتباهات رایج دانش‌آموزان به صورت مشخص | r | r | a | r |
| 14 | ترجمه‌ی خط به خط متن کتاب درسی | a | r | a | r |
| 15 | ارائه‌ی ترجمه و پاسخ تمامی تمارین کتاب درسی | r | r | a | r |
| 16 | ارائه‌ی لیستی از تمامی فعل‌های استفاده شده در کتاب درسی و مشخص کردن زمان آن‌ها در یک جدول | r | r | a | r |
| 17 | ارائه‌ی مثال از تمامی بخش‌های یک درس به صورت یک جا و در یک جدول | r | r | a | r |
| 18 | ارائه‌ی یک جمع‌بندی مختصر و مفید برای هر درس ویژه‌ی شب‌های امتحان | r | r | a | r |
بررسی و مقایسه‌ی سؤالات بهترین منابع تستی و تشریحی عربی دوازدهم انسانی
در کتاب عربی عمّار دوازدهم قلم چی برای هر درس از کتاب درسی تعدادی تمرین تشریحی ارائه شده است. این تمرین‌ها همگی در قالب جدول ارائه شده‌اند که علاوه بر زیبایی بیشتر باعث یادگیری منسجم‌تر دانش‌آموزان نیز می‌شوند. این کتاب تمامی واژگان، مترادف و متضادها، جمع‌های مکسر و … مربوط به هر درس را در چند تمرین اولیه‌ی درس مورد سؤال قرار داده و مرور می‌کند. باقی تمارین هر درس نیز به گونه‌ای طراحی شده‌اند که خط به خط کتاب درسی پوشش داده شود.
حال به سراغ بانک تست‌های سه کتاب دیگر می‌رویم. هر سه کتاب تست‌های خود را به صورت درس به درس طبقه‌بندی کرده‌اند و تست‌های هر فصل خود را نیز به صورت موضوعی منطبق بر تست‌های کنکور دسته‌بندی کرده‌اند. جدول زیر دسته‌بندی تست‌های هر فصل از این سه کتاب را بهتر نشان داده است:
| انتشارات | عناوین دسته‌بندی تست‌های هر درس |
| خیلی سبز | واژگان / ترجمه / تعریب / مفهوم / قواعد (با دسته‌بندی جزئی‌تر) / تحلیل صرفی و ضبط حرکات |
| میکرو گاج | واژگان / ترجمه، تعریب و مفهوم / قواعد |
| مبتکران | واژگان (مترادف – متضاد) / ترجمه و تعریب / مفهوم / درک مطلب / قواعد / پرسش‌های کنکور سراسری |
هر سه کتاب دارای تعداد کافی تست کنکوری و تألیفی هستند. کتاب مبتکران تست‌های کنکوری هر درس را در بخشی مجزا در انتهای کتاب قرار داده است اما تست‌های کنکوری دو کتاب دیگر در لابه‌لای دیگر تست‌ها قرار داده شده است. در کتاب مبتکران تست‌های کنکور سال 1400 در انتهای کتاب ارائه گشته است؛ اما دو کتاب گاج و خیلی سبز چنین کاری نکرده است. تفاوت بانک تست کتاب خیلی سبز و دو کتاب دیگر نیز آن است که این کتاب تست‌های درک مطلب خود را درر بخشی مجزا در انتهای کتاب ارائه نموده است اما دو کتاب دیگر تست‌های درک مطلب هر فصل را در همان فصل قرار داده‌اند. در مقایسه با دو کتاب مبتکران و میکرو گاج، کتاب خیلی سبز تعداد تست خیلی بیشتری ارائه کرده است. جدول زیر تعداد تست‌های ارائه شده در این سه کتاب را به تفکیک فصل نشان داده است:
| مقایسه‌ی کمی تست‌های بهترین منابع تستی و تشریحی کمک آموزشی عربی دوازدهم انسانی | |||
| شماره و عنوان درس | خیلی سبز | میکرو گاج | مبتکران |
| الدرس الاول – من الاشعار المنسوبه الی امام علی علیه السلام | 167 تست | 203 تست | 205 تست |
| الدرس الثانی – الوجه النافع و الوجه المضر | 157 تست | 181 تست | 178 تست |
| الدرس الثالث – ثلاث قصص قصیره (بتصرف) | 163 تست | 194 تست | 179 تست |
| الدرس الرابع – نظام الطبیعه | 169 تست | 182 تست | 175 تست |
| الدرس الخامس – یا الهی | 113 تست | 124 تست | 137 تست |
| کنکور سراسری 1400 | 0 تست | 0 تست | 20 تست |
| درک مطلب | 272 تست | 0 تست | 0 تست |
| کل کتاب | 1041 تست | 876 تست | 874 تست |
بررسی و مقایسه‌ی پاسخنامه‌های تشریحی بهترین منابع تستی و تشریحی عربی دوازدهم انسانی
هر چهار کتاب مورد بحث در این متن، پاسخنامه‌های تشریحی کاملی ارائه نموده‌اند. کتاب قلم چی علاوه بر پاسخ سؤالات تشریحی خود ترجمه‌ی صورت‌های سؤالات را نیز ارائه نموده است. در ضمن، این کتاب برای هر سؤالی که نیاز بوده است، توضیح کافی داده است. پاسخنامه‌ی تشریحی هر سه کتاب در انتهای این سه کتاب جای دارد. برای مقایسه‌ی این پاسخنامه‌ها می‌توانید به جدول زیر رجوع کنید:
| خیلی سبز | میکرو گاج | مبتکران | ||
| 1 | ترجمه‌ی تمامی عبارات و گزینه‌های سؤالات | a | a | a |
| 2 | ترجمه‌ی روان متون سؤالات درک مطلب | a | a | a |
| 3 | ارائه‌ی توضیحات قابل فهم فارسی | a | a | a |
| 4 | استفاده‌ی فراوان از تکنیک سریع و تستی رد گزینه | a | a | a |
| 5 | تحلیل کامل تمامی عبارات و گزینه‌های سؤالات در صورت لزوم | a | a | a |
| 6 | بیان نکات مهم سؤالات به صورت مشخص | a | r | a |
| 7 | پررنگ نوشتن کلمات کلیدی | a | r | r |
جمع‌بندی و کلام آخر
در این مطلب، تمرکز ما بر بهترین منابع کمک آموزشی برای درس عربی پایه‌ی دوازدهم رشته‌ی ادبیات و علوم انسانی بوده است. از آن جا که هم نتیجه‌ی کنکور دانش‌آموزان و هم نتیجه‌ی امتحان نهایی آنان بر سرنوشت تحصیلی این عزیزان تأثیر می‌گذارد، ما یک منبع کمک آموزشی با محوریت تمرین تشریحی یعنی کتاب تشریحی عربی عمّار 12 (دوازدهم) انسانی از انتشارات کانون فرهنگی آموزش قلم چی؛ و سه منبع کمک آموزشی با محوریت تست و کنکور یعنی کتابهای عربی زبان قرآن جامع دوازدهم انسانی از انتشارات مبتکران، پرسش‌های چهار گزینه‌ای عربی 3 (دوازدهم) رشته انسانی از انتشارات خیلی سبز و عربی دوازدهم انسانی از مجموعه کتب میکرو انتشارات بین‌المللی گاج، معرفی نموده‌ایم. ظاهر کلی، ساختار و محتوای هر چهار کتاب با جزئیات کامل شرح داده شده و مقایسه گشته است. به عنوان کلام آخر، قبل از خرید کتاب کمک آموزشی مناسب خود به نکات زیر توجه نمایید:
- اگر به دنبال درسنامه‌های خلاصه برای قواعد و نمونه تمارین تشریحی فراوان هستید، کتاب عربی عمّار قلم چی مناسب شما است.
- اگر به دنبال تعداد تست بالا هستید، کتاب خیلی سبز را انتخاب کنید.
- اگر به دنبال بهترین، کامل‌ترین و کاربردی‌ترین درسنامه هستید، کتاب مبتکران را انتخاب کنید.
- اگر به دنبال تست‌های فراوان درک مطلب به صورت پشت هم هستید، کتاب خیلی سبز را انتخاب کنید.
- اگر چشمان حساسی دارید و رنگ قرمز شما را اذیت می‌کند، کتاب مبتکران را انتخاب نکنید.
نویسنده: قربانی