یکی از دروس تخصصی رشته‌ی ادبیات و علوم انسانی درس جامعه‌شناسی است. از این درس در کنکورهای سراسری انسانی 20 سؤال طرح می‌گردد. در کنکور سراسری دی ماه سال 1401 نه سؤال از مباحث جامعه‌شناسی پایه‌ی دوازهم طرح می‌گردد که یعنی 45 درصد از سؤالات جامعه‌شناسی کنکور از پایه‌ی دوازدهم است. این امر نشان می‌دهد که دانش‌آموزان باید اهمیت زیادی به جامعه‌شناسی دوازدهم بدهند و به کمک منابع کمک آموزشی متنوع این درس را عمیق یاد بگیرند. از طرفی به علت اثرگذاری بالای نمرات امتحانات نهایی در نتیجه‌ی کنکور دانش‌آموزان بسیار مهم است که دانش‌آموزان نمره‌ی بالایی در امتحانات تشریحی این درس نیز کسب کنند. در این مطلب می‌خواهیم سه مورد از بهترین منابع کمک آموزشی برای درس جامعه‌شناسی پایه‌ی دوازدهم را معرفی کنیم. این سه کتاب عبارت‌اند از:
- کتاب پرسش‌های چهار گزینه‌ای جامعه‌شناسی 3 دوازدهم رشته انسانی انتشارات خیلی سبز
- کتاب جامعه‌شناسی 12 از مجموعه کتب هدف‌دار انتشارات مشاوران آموزش
- کتاب جامعه‌شناسی دوازدهم از مجموعه کتب گذرنامه انتشارات مبتکران
در ادامه‌ی این متن، کتابهای بالا به طور کامل معرفی شده، کاربرد و هدف آموزشیشان شرح داده شده و با هم مقایسه گشته‌اند تا دانش‌آموزان بتوانند با توجه به توانایی‌ها و نیازهای خودشان بهترین کتاب کمک آموزشی را برای درس جامعه‌شناسی پایه‌ی دوازدهم انتخاب کنند.
یک معرفی کلی از بهترین منابع جامعه‌شناسی دوازدهم و بررسی ظاهر، محتوا و ساختار این کتاب‌ها
ابتدا برای کسب اطلاعات کلی این سه کتاب به جدول زیر دقت فرمایید:
| انتشارات | عنوان کامل | مؤلفان | تعداد صفحه | نوبت چاپ | سال چاپ |
| خیلی سبز | پرسش‌های چهار گزینه‌ای جامعه‌شناسی 3 رشته انسانی | حبیبه صالح‌نژاد و زهرا نعمتی | 183 | هفدهم | ۱۴۰۱ |
| مشاوران آموزش | جامعه‌شناسی 12 از مجموعه کتابهای هدف‌دار | وحید تمنا، فروغ نجمی تیموریان و الهام رضایی | 168 | هشتم | ۱۴۰۱ |
| مبتکران | جامعه‌شناسی دوازدهم از مجموعه کتب گذرنامه | احترام امینی با نظارت علمی حامد یاری | 124 | اول | ۱۴۰۱ |
هر سه کتاب بررسی شده در این متن منابع کامل و جامعی هستند و درسنامه‌های مفصلی دارند و تمامی نکات مهم را آموزش داده‌اند. دو کتاب مشاوران آموزش و مبتکران هم دارای بانک تست و هم نمونه سؤال تشریحی هستند؛ اما کتاب خیلی سبز تنها تست ارائه نموده است. در ضمن، هر سه کتاب دارای پاسخنامه‌ی تشریحی هستند. ساختار کلی دو کتاب مبتکران و مشاوران آموزش نیز به هم شبیه است. در این دو کتاب برای هر درس ابتدا درسنامه و سپس سؤالات تشریحی و تستی ارائه شده است. تفاوت ساختاری این دو کتاب آن است که پاسخنامه‌ی تشریحی تمامی سؤلات کتاب مشاوران آموزش در انتهای آن قرار داده شده است اما در کتاب مبتکران پاسخ تشریحی سؤالات هر درس در انتهای همان درس قرار داده شده است. ساختار کتاب خیلی سبز کلاً متفاوت است. در این کتاب ابتدا درسنامه‌های همه‌ی دروس پشت هم ارائه شده و سپس تست‌های همه‌ی دروس. پاسخنامه‌ی تشریحی تمامی سؤالات نیز در انتهای کتاب قرار داده شده است. جدول زیر محتوای کلی سه کتاب جامعه‌شناسی دوازدهم خیلی سبز، مشاوران آموزش و مبتکران را با جزئیات بیشتر مقایسه نموده است:
| خیلی سبز | مشاوران آموزش | مبتکران | |
| درسنامه‌های آموزشی مفصل | a | a | a |
| بانک تست | a | a | a |
| نمونه سؤال تشریحی امتحانی | r | a | a |
| نمونه امتحان تشریحی نوبت اول و دوم | r | r | a |
| آزمون جامع تستی | a | a | a |
| پاسخنامه‌ی تشریحی تست‌ها | a | a | a |
| پاسخنامه‌ی کلیدی تست‌ها | a | r | r |
| پاسخ کامل سؤالات تشریحی | r | a | a |
از منظر ظاهر کلی، کتاب خیلی سبز جذاب‌تر از دو کتاب دیگر است. علت این امر صفحه‌آرایی جالب‌تر این کتاب است. در ضمن، رنگ مکمل استفاده شده در چاپ صفحات کتاب مبتکران صورتی است که به خوبی رنگ آبی استفاده شده در دو کتاب دیگر نیست. در ضمن، کاغذهای هر سه کتاب کیفیت مطلوبی دارد. به طور کلی با توجه به مخاطبین این کتاب‌ها که متقاضیان شرکت در کنکورهای سراسری هستند، ظاهر هر سه کتاب مناسب است و همخوانی کاملی با محتوای این سه کتاب دارد.
بررسی و مقایسه‌ی درسنامه‌های بهترین منابع جامعه‌شناسی دوازدهم
همان طور که قبل‌تر نیز گفتیم، هر سه کتاب درسنامه‌های کاملی دارند به طوری که دانش‌آموزان پس از مطالعه‌ی درسنامه‌های این کتاب در کنار کتاب درسیشان، هم به راحتی از پس امتحانات نهایی برخواهند آمد و هم از پس سؤالات جامعه‌شناسی دهم در کنکورهای سراسری انسانی. جدول زیر ویژگی‌های مختلف درسنامه‌های این سه کتاب را برشمرده و امکان مقایسه‌ی آن‌ها را به شما می‌دهد:
| مبتکران | خیلی سبز | مشاوران آموزش | ||
| 1 | بیان ساده و قابل فهم | a | a | a |
| 2 | ارائه‌ی توضیحات تکمیلی با لحنی صمیمی و فونت متفاوت از سایر متون | r | a | r |
| 3 | استفاده‌ی فراوان از جدول و نمودار | a | a | a |
| 4 | مشخص کردن نکات مهم | r | a | a |
| 5 | ارائه‌ی یک مقدمه‌ی بسیار کوتاه در ابتدای درسنامه‌ی مربوط به هر درس از کتاب درسی | r | a | r |
| 6 | پررنگ یا رنگی نوشتن کلمات و عبارات کلیدی | a | a | a |
| 7 | ارائه‌ی مثال‌های مختلف | a | a | a |
| 8 | ارائه‌ی شکل‌های کتاب درسی به همراه توضیح | r | a | r |
| 9 | بیان اشتباهات رایج دانش‌آموزان به صورت مشخص | r | a | r |
| 10 | ارائه‌ی پاسخ کامل به تمامی فعالیت‌های کتاب درسی به طور مشخص | a | r | r |
| 11 | ارائه‌ی جمع‌بندی‌های کوچک | r | r | a |
بررسی و مقایسه‌ی سؤالات بهترین منابع جامعه‌شناسی دوازدهم
در بخش‌های قبلی گفتیم که کتاب خیلی سبز فقط تست دارد اما دو کتاب مبتکران و مشاوران آموزش هم تست دارند و هم نمونه سؤال تشریحی. سؤالات در هر سه کتاب به صورت درس به درس طبقه‌بندی شده است. در کتاب مشاوران آموزش برای هر درس چند نمونه آزمون تشریحی در قالب امتحانات نهایی ارائه گشته است. دراین کتاب، آزمون اول هر درس سطح متوسطی دارد و باقی آزمون‌ها نیز همگی در سطح امتحانات نهایی هستند. در کتاب مبتکران اما برای هر درس تنها یک آزمون تشریحی در سطح امتحانات نهایی ارائه گشته است. به طور کلی، نمونه سؤالات تشریحی ارائه شده در هر کدام از این دو کتاب برای کسب مهارت لازم جهت 20گرفتن در امتحانات نهایی کافی است اما کتاب مشاوران آموزش تعداد بیشتری نمونه سؤال تشریحی ارائه نموده است. همچنین این کتاب نمونه امتحانات پایان نیم‌سال اول و دوم نیز ارائه کرده است.
حال می‌خواهیم تست‌های این کتب را بررسی نماییم. در کتاب مشاوران آموزش تست‌های هر درس بر اساس سطح دسته‌بندی شده است و تست‌های کلی، جزئی و کنکوری در بخش‌های جداگانه قرار داده شده است. در ضمن، این کتب نوع تست‌های تألیفی را نیز با ذکر عباراتی همچون علت و معلوی، مفهومی، ترکیبی و … مشخص کرده است. تست‌های کنکور سال‌های 1400و 1401 در این کتاب در یک بخش مجزا ارائه گشته است که می‌تواند نقش آزمون جامع را ایفا کند. در کتاب مبتکران تست‌های تألیفی به صورت درس به درس قرار داده شده و تست‌های کنکوری همگی در یک بخش قرار داده شده است. چون دسته‌بندی خاصی برای تست‌های کنکوری این کتاب در نظر گرفته نشده است، دانش‌آموزان می‌توانند از این بخش به عنوان آزمون جامع استفاده نمایند. کتاب خیلی سبز نیز بانک تست کاملی دارد. این کتاب علاوه بر تست‌های درس به درس فراوان، 12 آزمون جامع از کل تاریخ دوازدهم نیز ارائه کرده است. جدول زیر تعداد سؤالات این سه کتاب را به تفکیک فصل نشان داده است:
| مقایسه‌ی تعداد سؤالات کتب جامعه‌شناسی دوازدهم انتشارات خیلی سبز، مبتکران و مشاوران آموزش | |||||
| شماره‌ی فصل | عنوان فصل | نوع سؤال | خیلی سبز | مشاوران آموزش | مبتکران |
| 1 | ذخیره‌ی دانشی | تستی | 23 | 31 | 18 |
| تشریحی | 0 | 109 | 18 | ||
| 2 | علوم اجتماعی | تستی | 18 | 30 | 17 |
| تشریحی | 0 | 66 | 22 | ||
| 3 | نظم اجتماعی | تستی | 23 | 48 | 20 |
| تشریحی | 0 | 16 | 24 | ||
| 4 | کنش اجتماعی | تستی | 19 | 43 | 20 |
| تشریحی | 0 | 104 | 22 | ||
| 5 | معنای زندگی | تستی | 27 | 42 | 20 |
| تشریحی | 0 | 99 | 24 | ||
| 6 | قدرت اجتماعی | تستی | 35 | 53 | 23 |
| تشریحی | 0 | 96 | 27 | ||
| 7 | نابرابری اجتماعی | تستی | 46 | 63 | 20 |
| تشریحی | 0 | 102 | 27 | ||
| 8 | سیاست هویت | تستی | 27 | 40 | 20 |
| تشریحی | 0 | 64 | 26 | ||
| 9 | پیشینه‌ی علوم اجتماعی در جهان اسلام | تستی | 33 | 28 | 19 |
| تشریحی | 0 | 98 | 31 | ||
| 10 | افق علوم اجتماعی در جهان اسلام | تستی | 29 | 34 | 20 |
| تشریحی | 0 | 98 | 29 | ||
| 11 | آزمون‌های جامع | تستی | 240 | 80 | 56 |
| تشریحی | 0 | 0 | 50 | ||
| کل کتاب | تستی | 520 | 492 | 253 | |
| تشریحی | 0 | 852 | 290 | ||
بررسی و مقایسه‌ی پاسخنامه‌های بهترین منابع جامعه‌شناسی دوازدهم
هر سه کتاب مورد بحث در این متن، برای تمامی سؤالات پاسخنامه ارائه نموده‌اند. پاسخ‌های ارائه شده برای سؤالات تشریحی در دو کتاب مشاوران آموزش و مبتکران به صورت کلید آزمون ارائه شده است؛ اما هر سه کتاب پاسخنامه‌های کاملی برای تست‌هایشان ارائه نموده‌اند. جدول زیر ویژگی‌های مختلف پاسخنامه‌ی تشریحی سه کتاب جامعه‌شناسی دوازدهم خیلی سبز، مشاوران آموزش و مبتکران را نشان داده است:
| مبتکران | خیلی سبز | مشاوران آموزش | ||
| 1 | بیان کردن نکات مهم سؤالات به صورت مشخص | r | a | r |
| 2 | بررسی تمامی گزینه‌های سؤالات در صورت لزوم | a | a | a |
| 3 | پررنگ یا رنگی نوشتن کلمات و عبارات کلیدی در پاسخ‌ها | a | a | r |
| 4 | ارائه‌ی جدول برای فهم بهتر دانش‌آموزان در صورت لزوم | r | a | r |
| 5 | ارائه‌ی توضیحات تکمیلی با فونتی متفاوت از سایر متون کتاب | r | a | r |
| 6 | ذکر آدرس دقیق بخش‌های کتب درسی که تست از آن مباحث طرح شده است | r | a | r |
جمع‌بندی و کلام آخر
در این مطلب، سه مورد از بهترین منابع کمک آموزشی برای درس جامعه‌شناسی پایه‌ی دوازدهم رشته‌ی ادبیات و علوم انسانی معرفی، بررسی و مقایسه شده است. این منابع، کتابهای پرسش‌های چهار گزینه‌ای جامعه‌شناسی 3 دوازدهم رشته انسانی انتشارات خیلی سبز، جامعه‌شناسی 12 از مجموعه کتب هدف‌دار انتشارات مشاوران آموزش و جامعه‌شناسی دوازدهم از مجموعه کتب گذرنامه انتشارات مبتکران هستند. هر سه کتاب شامل درسنامه‌های مفصل، بانک تست و پسخنامه‌ی تشریحی هستند. دو کتاب مشاوران آموزش و مبتکران علاوه بر این موارد، نمونه سؤالات تشریحی متنوعی نیز ارائه کرده‌اند به طور خلاصه، هنگام خرید کتاب کمک آموزشی برای درس جامعه‌شناسی پایه‌ی دوازدهم می‌توانید به نکات زیر توجه فرمایید:
- کتاب خلی سبز درسنامه‌های بی‌نظیری دارد؛ پر از جدول و نمودار با ظاهری آراسته و جذاب
- کتاب خیلی سبز فقط تست دارد و هیچ نمونه سؤال تشریحی ارائه ننموده است.
- دو کتاب خیلی سبز و مشاوران آموزش بیشترین تعداد تست را ارائه کرده‌اند.
- در دو کتاب مشاوران آموزش و مبتکران تعداد سؤالات تشریحی بیشتر از تعداد تست‌ها است.
- کتاب مشاوران آموزش با اختلاف فاحشی بیشترین تعداد سؤال (با احتساب تست‌ها و سؤالات تشریحی) را دارد.
نویسنده: قربانی