اهمیت درس دین و زندگی
یکی از دروسی که در کنکور سراسری نقش قابل توجهی را ایفا می‌کند، درس دین و زندگی است. تاثیر درس دین و زندگی در کنکور با توجه به این که دارای ضریب ۳ است. اهمیت این درس را بسیار پررنگ می‌کند. درس دین و زندگی در کنکور رقابت را بین رتبه برترها سخت‌تر می‌کند. چرا که دارای سؤالات متنوع از جمله پیام آیات است. که بخش غالب سؤالات را تشکیل می‌دهد. درس دین و زندگی دارای ۲۵ سؤال در کنکور سراسری است که در این بین، ۱۱ سؤال پیام آیات است. و ۹ سؤال از متن کتاب درسی و ۵ سؤال از احادیث و اشعار مطرح می‌شود.
پس چگونگی مطالعه درس دینی و تاثیر درس دینی در کنکور از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا شما با شیوه درست مطالعه می‌توانید در جلسه کنکور سراسری در وقت صرفه‌جویی کنید. شما برای پاسخگویی به سؤالات درس دینی درکنکور سراسری تنها ۱۷ دقیقه وقت دارید. که باید به شیوه صحیح بین ۲۵ سؤال تقسیم کنید. و زمان را به صورتی مدیریت کنید که در آخر زمانی برای مرور سؤالات داشته باشید.
در این گفت‌و‌گو که با استاد محمدرضایی بقاء، دبیر برتر درس دین و زندگی و مؤلف کتاب‌های انتشارات متعدد، همچون گاج، خیلی سبز، مشاوران آموزش و… صورت گرفته، سعی بر آن شده تا سؤالات مهم و پرتکرار دانش‌آموزان درزمینه کنکور سراسری و مخصوصاً درس دین و زندگی، پاسخ داده شود. و اینکه دانش‌آموزان با رعایت چه نکاتی، می‌توانند به درصد و تراز بالا در درس دین و زندگی دست یابند.
پس از مطالعه این مقاله، پاسخ سؤالات زیر را که از متداول‌ترین سؤالات دانش‌آموزان در زمینه کنکور سراسری محسوب می‌شوند، خواهید یافت:
- تغییرات صورت گرفته در روند طراحی سؤالات درس دین و زندگی کنکور سراسری به چه صورت است؟
- روش صحیح مطالعه درس دین و زندگی چگونه است. و می‌بایست چه میزان زمانی را برای مطالعه و تمرین این درس اختصاص دهیم؟
- آیا با داشتن پایه ضعیف در درس دین و زندگی، می‌توان به موفقیت در این درس امیدوار بود؟
- منابع کمک‌درسی مناسب در درس دین و زندگی شامل چه ویژگی‌هایی هستند؟
- برای تثبیت آموخته‌ها و شناسایی نقاط ضعف و قوت، شرکت در چه آزمونی پیشنهاد می‌شود؟
تنوع‌طلبی طراحان سؤالات کنکور سراسری!
توصیفی بودن درس دین و زندگی و لزوم مطالعه مفهومی و صرف وقت کافی برای فراگیری درس و گرایش طراحان سؤالات کنکور سراسری به جزئیات متن کتاب درسی به‌خصوص مبحث پیام آیات و روایات موجب شده تا در کنکور‌های اخیر شاهد طرح سؤالات مفهومی و ترکیبی متعددی در درس دین و زندگی باشیم. محمد رضایی بقاء در این خصوص نکات مهمی را خاطرنشان می‌کنند:
افزایش تعداد سؤالات ترکیبی در درس دین و زندگی باعث غافلگیری بسیاری از داوطلبان کنکوری شد. که این درس را دست کم گرفتند. و به مطالعه عمیق مفاهیم اقدام نکرده بودند. دانش‌آموزان زیرک می‌دانند که دائماً می‌بایست به دنبال استخراج ارتباط میان مطالب باشند. علاوه بر این، شاهد پدیدار شدن سؤالات شمارشی و جای خالی بودیم. که پیش‌تر در دروس شیمی و زیست‌شناسی و ادبیات متداول بود. صرف نظر از تغییرات ماهیت سؤالات، ترتیب خاصی برای مطرح‌شدن سؤالات مباحث وجود ندارد. مثلاً در کنکور رشته هنر سال ۹۹ اولین سؤال مطرح شده از مبحث احکام بود. که تا پیش از این سؤالات مربوط به موضوع احکام آخرین سؤالات درس دین و زندگی را به خود اختصاص می‌داد.
موضوع مهم دیگر، حفظ روحیه و اعتمادبه‌نفس توسط داوطلبان در جلسه کنکور سراسری است. برای نمونه کنکور رشته ریاضی فیزیک سال ۹۹ با سؤالات دشواری آغاز می‌شد، درصورتی‌که سایر سؤالات آن ریتم متداول و قابل پیش‌بینی داشتند. افرادی که با دین سه یا چهار سؤال اول روحیه خود را از دست دادند، متأسفانه تمرکز لازم برای حل سؤالات ساده باقی‌مانده را نیز از دست دادند. پس توصیه ما این است که اولاً سعی کنید تمام تلاشتان را کنید تا بهترین خودتان باشید. و دوما از دام‌های آموزشی طراحان سؤالات کنکور سراسری غافل نشوید.
چگونه و به چه میزان درس بخوانیم؟
به عقیده جناب آقای رضایی بقاء، بهترین روش مطالعه درس دین و زندگی این است. که دانش‌آموزان در گام اول مفهوم اصلی هر درس را یاد بگیرند. و از مطالب آن درک کاملی را به دست بیاورند. جستجوی روابط مطالب با یکدیگر از دیگر اقدامات مهمی است. که بهتر است دانش‌آموزان توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند.
حاشیه‌نویسی و هایلایت کردن مطالب نیز کار مرور کردن مطالب را بسیار ساده می‌کند. در مورد میزان زمان مناسبی که باید برای مطالعه و حل تست‌های درس دین و زندگی لحاظ شود، هفته‌ای ۳ الی ۴ ساعت منطقی به نظر می‌رسد. به این صورت که بهتر است دانش‌آموزان به همان میزان زمانی که کلاس درس دین و زندگی داشته‌اند (به‌عنوان مثال ۶۰ تا ۷۵ دقیقه) به مطالعه همان مباحث بپردازند. و چند دقیقه را نیز به حل تیپ‌های مختلف سؤالات تستی اختصاص دهند.
روز بعد نیز به طور میانگین ۳۰ سؤال تستی را در زمان حداکثر ۴۵ دقیقه پاسخ دهند. و سپس به تحلیل تمامی سؤالات حل شده، اعم از صحیح و غلط، بپردازند. روز قبل از آزمون‌های آزمایشی نیز بهتر است مدت‌زمان ۴۵ دقیقه به حل تست‌های متنوع به‌منظور بازیابی مطالبی که در حافظه پنهان دانش‌آموزان قرار دارند، اختصاص داده شود.
بازیابی مطالب به‌منزله همان مهارت دوچرخه‌سواری است. که تا ابد در وجود انسان نهادینه می‌شود. مثلاً فردی که قبلاً دوچرخه‌سواری انجام داده، اگر پس از گذشت مدت‌ها نیز قصد دوچرخه‌سواری داشته باشد. شاید در لحظات اولیه کمی نامتعادل حرکت کند. ولی پس از گذشت تنها چند دقیقه مهارت سابق را بازیابی خواهد کرد.
جبران سال‌های ازدست‌رفته!
خوشبختانه اگر دانش‌آموز یا داوطلبی در سال دوازدهم اصطلاحاً به خودش بیاید!، و مطالب سال دوازدهم را با روش صحیح مطالعه، به‌خوبی درک کند. می‌تواند به ریل کنکور سراسری بازگردد. و سوار بر قطار موفقیت به‌سوی کنکور سراسری حرکت کند. استاد رضایی بقاء در این خصوص این‌گونه بیان می‌کند:
مطالب درس دین و زندگی در سال دوازدهم از اهمیت بالایی برخوردار است. و مطالب آن به‌خوبی با مطالب دروس پایه‌های دهم و یازدهم ترکیب می‌شود. دانش‌آموزانی که در سال‌های دهم و یازدهم از درس دین و زندگی غافل بوده‌اند. بهتر است برای شروع از دروس سال دوازدهم کار خود را آغاز کنند. و توجه لازم را در برخورد با دروسی مانند دروس دوم، پنجم، ششم و… سال دوازدهم که به‌آسانی با مطالب پایه ترکیب می‌شوند را به‌کارگیرند. اگر بخواهیم دید کلی نسبت به موضوعات کتاب‌های سال‌های دهم، یازدهم و دوازدهم داشته باشیم.
می‌توان گفت که کتاب سال دهم رویکردی ساده، کتاب سال یازدهم رویکردی تاریخی و سال دوازدهم رویکردی مفهومی دارد. و از این جهت با بسیاری از مطالب ترکیب می‌شود. بنابراین اگر بخواهیم برای مطالعه مطالب سال‌های تحصیلی ترتیبی قائل شویم، اولویت با مطالب سال دوازدهم، سپس سال دهم و در نهایت سال یازدهم است. البته برنامه‌های راهبردی آزمون‌های آزمایشی نیز می‌تواند نقش مهمی در برنامه‌ریزی و هدایت دانش‌آموزان داشته باشد. اگر دانش‌آموزان در آزمون‌های آزمایشی خود موفق عمل کنند، یقیناً انگیزه لازم و اعتمادبه‌نفس کافی را برای پیمودن ادامه مسیر موفقیت خواهند یافت.
انتخاب منبع مناسب، گامی بزرگ به‌سوی موفقیت!
استاد محمد رضایی بقاء که خود مؤلف چندین جلد کتاب از انتشارات گوناگونی مانند گاج، خیلی سبز، مشاوران آموزش و.. بوده‌اند، بر این باورند که انتخاب منبع کمک‌درسی مناسب می‌تواند نقش مهمی را در سرنوشت دانش‌آموزان ایفا کند. بهتر است دانش‌آموزان با تحقیق و بررسی یک منبع باکیفیت را تهیه کنند و با تمرکز کافی به کلیه مطالب آن بپردازند. کتاب بانک تست دین و زندگی میکرو طلایی گاج یکی از برترین تألیفات برای درس دین و زندگی به شمار می‌رود. در ادامه با ویژگی‌های منحصربه‌فرد این کتاب بیشتر آشنا خواهیم شد.
کتاب دین و زندگی کامل کنکور میکرو طلایی، منبعی جامع و دقیق از تست‌های متنوع، مفهومی و طبقه‌بندی‌شده است. که به‌طور کاملاً حرفه‌ای تیپ‌های سؤالات درس دین و زندگی را پوشش داده است. حجم تست‌های موجود در کتاب بسیار مناسب بوده و نکات نهفته در تست‌های آن کاملاً کاربردی و بااهمیت هستند. دانش آموزان هر سه پایه دهم، یازدهم و دوازدهم می‌توانند به‌خوبی از این کتاب استفاده کنند. و تهیه آن مخصوصاً به دانش آموزان پایه دوازدهم که در جستجوی منبعی جامع از تست‌های تألیفی و ترکیبی و کنکوری هستند پیشنهاد می‌شود.
کتاب دین و زندگی کامل میکرو طلایی گاج به‌خودی‌خود چیزی کم ندارد. و کلیه تست‌های موجود در آن به همراه پاسخ‌های تشریحی خود جمع‌آوری‌شده‌اند. و نیازهای دانش آموزان متوسط و قوی را کاملاً برطرف می‌کند. ولی دانش آموزان کمی ضعیف‌تر در درس دین و زندگی، برای استفاده بهتر از این کتاب، می‌توانند به جلد دیگر کتاب (درس‌نامه‌های دین و زندگی کامل میکرو طلایی) مراجعه کرده و درس‌نامه‌های دروس مختلف، تعریف کامل اصطلاحات و مفاهیم کلیدی و نکات کلیدی و راهبردی و… را مطالعه کرده و پایه خود را در درس دین و زندگی مستحکم‌تر کنند.
اهمیت شرکت در آزمون‌های آزمایشی
یقیناً دانش‌آموزانی که به دنبال کسب رتبه خوب در کنکور سراسری هستند، باید در آزمون‌های آزمایشی شرکت کنند. زیرا هنگامی‌که یک دانش‌آموز خود را در معرض سنجش قرار می‌دهد، نه‌تنها میزان یادگیری خود را از دروس متوجه می‌شود. بلکه از وضعیت خود، بین سایر رقبا آگاه می‌شود. علاوه بر این، یکی دیگر از ویژگی‌هایی که اهمیت شرکت در آزمون‌های آزمایشی را پررنگ می‌کند، تعدد و تنوع طراحان سؤالات است. لذا هر آزمونی که طراحان بیشتری داشته باشد، دانش‌آموزان را با تیپ‌های متنوع‌تری از سؤالات آشنا می‌کند.
به عقیده آقای رضایی بقاء آزمون کانون فرهنگی آموزش (قلم‌چی) با داشتن طراحان مختلف، دانش‌آموزان و مخصوصاً داوطلبان کنکور سراسری را با سلیقه‌های متنوعی در طرح سؤالات درس دین و زندگی آشنا می‌کند. بنابراین شرکت در این آزمون‌ها به‌شدت توصیه می‌شود.
کلام آخر و نتیجه‌گیری
در گفت‌وگویی که با استاد محمد رضایی بقاء، یکی از بهترین دبیران درس دین و زندگی صورت گرفت، به این نتیجه می‌رسیم که موفقیت در کنکور سراسری هدفی دور از دسترس نیست. درس دین و زندگی یکی از آن دسته دروسی است که به هر میزان به آن پرداخته شود، ثمربخش خواهد بود.
با نگاهی اجمالی بر کارنامه رتبه‌های برتر کنکور سراسری به این نتیجه می‌رسیم. که همه آن‌ها در درس دین و زندگی موفق عمل کرده‌اند. و به درصد‌های بالا دست‌یافته‌اند. به همین منظور، به‌هیچ‌وجه نباید درس دین و زندگی را دست‌کم گرفت. و یا به فکر حذف درس یا دروسی از آن افتاد. زیرا به طور کلی ۲۵ سؤال از مجموع ۳۴ درس دین و زندگی پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم مطرح شده. و سؤالات این درس غالباً به‌صورت ترکیبی از دروس مختلف و به‌صورت مفهومی مطرح می‌شوند. افرادی که تابه‌حال به فکر درس دین و زندگی نبوده‌اند، اصلاً نباید ناامید شوند. و با حفظ انگیزه و روحیه خود می‌توانند با تلاش بیشتر و هرچه سریع‌تر مطالعه این درس را آغاز کرده و با مطالعه پیوسته و مستمر به موفقیت دست یابند.