در رشتهی تجربی گاهی بهای کافی به درس ریاضی داده نمیشود. دانشآموزان این رشته عموماً بیشتر وقت خود را برای دروسی همچون زیستشناسی و شیمی میگذارند و تا حدی از درس ریاضی غافل میشوند. در صورتی که دانشآموزان به دنبال کسب رتبهی خوب در کنکور باشند، این کار قابل قبول نیست. از سالهای گذشته بسیاری از دانشآموزان رشتهی تجربی بیشتر بر روی مهارت به خاطر سپردن مطالب تمرکز کرده و کمتر به مهارت حل مسئله میپرداختند. امروزه فاصله گرفتن سؤالات تمامی درسها از کاملاً حفظی بودن، دانشآموزان بیشتر به تقویت مهارت حل مسئله چه در درس ریاضی و چه در دروس اختصاصی دیگر همچون زیستشناسی، فیزیک و شیمی میپردازند. با توجه به ماهیت مفهومی درس ریاضی و پیوستگی مطالب آن بهتر است دانشآموزان مباحث هر پایه را در همان پایه به طور کامل یاد بگیرند تا در یادگیری مفاهیم پایههای بعدی به مشکل نخورند. از طرفی به طور خاص برای کنکور چون در پایهی دوازدهم دانشآموزان استرس زیادی دارند و حجم درسها بسیار بالا است، امکان یادگیری ریاضی پایه از صفر و یا نزدیک به صفر ممکن نیست. کتب کمک آموزشی بسیاری برای درس ریاضی پایههای دهم و یازدهم به صورت مجزا و یا به همدیگر در یک کتاب ارائه شده است. هدف این متن معرفی و بهترین منابع کمک آموزشی درس ریاضی پایهی یازدهم رشتهی تجربی است. در این راستا در این متن چهار مورد از محبوبترین و شناختهشدهترین منابع مورد بحث و بررسی قرار گرفتهاند که عبارتاند از:
- کتاب ریاضی تجربی یازدهم از مجموعه کتب میکرو انتشارات بینالمللی گاج
- کتاب پرسشهای چهار گزینهای ریاضی ۲ پایه یازدهم از انتشارات خیلی سبز
- کتاب ریاضی ۲ تجربی (یازدهم) از نشر الگو
- کتاب پیمانهای ریاضی یازدهم تجربی آبی قلم چی
همان طور که مشاهده مینمایید این ۴ کتاب در واقع کتب ۴ انتشارات برتر کشور هستند و همگی به تنهایی برای یادگیری و کسب تسلط بر ریاضی یازدهم رشتهی تجربی کامل و کافی هستند؛ با این حال دانشآموزان و دبیران گرامی باید با توجه به توانمندیهای خود و یا دانشآموزان خود بهترین کتاب کمک آموزشی را پیدا کنند. در این متن سعی شده است با معرفی، بررسی و مقایسهی این ۴ کتاب در راستای انتخاب هوشمندانهتر و سادهتر بهترین منبع به دانشآموزان و یا دبیران عزیز کمک کنیم.
بررسی ویژگیهای کلی محتوا و ساختار بهترین منابع ریاضی پایهی یازدهم رشتهی تجربی
از نظر محتوای کلی، چهار کتاب کاملا شبیه هم هستند؛ هر چهار کتاب دارای درسنامههای مفصل، بانک تست کامل و پاسخنامهی تشریحی میشوند و همگی تک جلدی هستند. ساختار هر چهار کتاب به این صورت است که مباحث هر فصل از کتاب درسی خود به چند بخش تقسیم شده است و برای هر بخش ابتدا درسنامهها و سپس تستهای آن مبحث ارائه گشته است. تفاوت عمدهی ساختاری این کتابها در پاسخنامه است. در دو کتاب نشر الگو و قلم چی پاسخنامهی تمامی تستها در انتهای کتاب قرار داده شده است؛ حال آن که در دو کتاب گاج و خیلی سبز پاسخنامهی تشریحی سؤالات هر فصل در انتهای همان فصل ارائه شده است. در ضمن دو کتاب نشر الگو و خیلی سبز علاوه بر پاسخنامهی تشریحی، پاسخنامهی کلیدی سؤالات را نیز جهت دسترسی سادهتر به پاسخها هنگام چک کردن پاسخها ارائه کردهاند اما دو کتاب گاج و قلم چی فاقد پاسخنامهی کلیدی هستند.
از نظر ظاهر کلی هر چهار کتاب در یک رده قرار میگیرند. دو کتاب قلم چی و خیلی سبز از رنگ آبی و دو کتاب نشر الگو و گاج از رنگ سبز – آبی به عنوان رنگ مکمل استفاده کردهاند. هر دو ترکیب رنگ برای کتب کمک آموزشی بسیار مناسب هستند و به هیچ عنوان چشمان دانشآموزان را اذیت نمیکنند. البته باید دقت کنید که چون جنس کاغذهای کتاب گاج کاهی است، صفحات آن رنگ تیرهتری داشته و در نتیجه در مقایسه با کتب دیگر کیفیت ظاهری کمتری دارد. جدول زیر نام مؤلفان، سال آخرین چاپ و تعداد صفحات این کتابها را نشان میدهد:
انتشارات | مؤلفان | تعداد صفحه | نوبت آخرین چاپ | سال آخرین چاپ |
خیلی سبز | مهندس رسول محسنی منش، مهندس سروش موئینی و دکتر کوروش اسلامی | ۴۶۴ | هشتاد و هشتم | ۱۴۰۰ |
گاج | حسین اسفینی و یوسف داستان | ۴۹۰ | بیست و هفتم | ۱۴۰۰ |
قلم چی | ایمان چینیفروشان، حسین حاجیلو، فرهاد حامی و فرزانه دانایی با هماهنگی و نظارت علمی فرهاد حامی | ۴۰۰ | بیست و سوم | ۱۴۰۰ |
نشر الگو | کاظم اجلالی، ارشک حمیدی و نوید صفایی | ۳۸۸ | بیست و چهارم | ۱۴۰۰ |
همان طور که در جدول بالا نیز مشاهده میشود، جدیدترین چاپهای این کتاب که مختص کنکورهای سراسری سال تحصیلی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ هستند، مورد بررسی و بحث قرار گرفته است. در ادامه، جزئیات بخشهای مختلف این کتابها شامل درسنامهها، بانک تستها و پاسخنامههای تشریحی بررسی شده است.
بررسی و مقایسهی تستهای بهترین منابع ریاضی پایهی یازدهم رشتهی تجربی
هر کدام از این کتابها بانک تست کامل و جامعی ارائه نمودهاند. ویژگی مشترک بانک تستهای این ۴ کتاب دستهبندی تستها از نظر موضوعی است. در کتاب قلم چی مشابه باقی کتابهای آبی از این انتشارات، تستهای هر مبحث در پیمانههای ده تستی ارائه شدهاند. تعداد پیمانههای هر مبحث یا اهمیت و سؤالخیز بودن آن مبحث مطابقت دارد. یک یا دو پیمانهی انتهای هر فصل از کل مباحث فصل بوده و مناسب جمعبندی هستند. در ضمن در هر فصل از این کتاب سؤالات دشوار در یک پیمانهی مجزا و مشخص با عنوان «ویژهی برترها» ارائه شده است.
تمامی تستهای کتاب گاج به صورت میکروطبقهبندی هستند و آزمون جامع فصلی در این کتاب ارائه نشده است. این کتاب تستها را در سه دستهی روتین، دشوار و خیلی دشوار قرار داده است. البته تستها از نظر میزان دشواری طبقهبندی نشدهاند ولی تستهای دشوار و خیلی دشوار هر کدام با علامت خاصی مشخص شدهاند. از این جهات کتاب خیلی سبز نیز به کتاب گاج شبیه است. در کتاب خیلی سبز نیز آزمون جامع فصلی ارائه نشده است و تستها از نظر میزان دشواری تفکیک نشدهاند و تنها با علامت خاصی از باقی تستها مشخص قابل تمایز گشتهاند. البته لازم به ذکر است که تستهای دشوار هر مبحث در هر دو کتاب در انتهای تستهای آن مبحث قرار داده شدهاند.
کتاب نشر الگو هیچ گونه تفکیکی برای تستها از منظر سطح دشواری اعمال نکرده است. این کتاب سؤالات کنکورهای سراسری هر فصل را در انتهای همان فصل در یک دستهبندی مجزا ارائه کرده است که میتوان از آن به عنوان آزمون جمعبندی فصلی نیز استفاده نمود. باقی سؤالات این کتاب همگی تألیفی هستند. کتاب گاج نیز تنها شامل سؤالات کنکوری و تألیفی میشود ولی این کتاب تستهایش را بر اساس منبع دستهبندی نکرده است. کتابهای قلم چی و خیلی سبز علاوه بر سؤالات کنکوری و تألیفی از سؤالات آزمونهای ازمایشی کانون فرهنگی آموزش نیز استفاده نمودهاند. این دو کتاب نیز سؤالات از منابع مختلف را به صورت درهم ارائه کردهاند. یک ویژگی برتر کتاب قلم چی نسبت به سایر کتب آن است که این کتاب برای هر تست علاوه بر منبع، آدرس بخشی از کتاب درسی که آن تست از آن جا طرح شده است را نیز ذکر کرده است.
برای انتخاب بانک تست مناسب دانشآموزان باید هم به کیفیت تستها توجه کنند و هم به تعداد آنها. تستهای هر ۴ کتاب مورد بحث در این متن کیفیت بالایی دارند. حال میخواهیم این ۴ کتاب را از نظر تعداد تستها مقایسه نماییم. جدول زیر این ۴ کتاب را از منظر تعداد تستها مقایسه کرده است. این جدول به ما نشان میدهد که کتاب قلم چی با اختلاف دارای کمترین تعداد تست بوده و کتاب نشر الگو بیشترین تست را ارائه نموده است.
بررسی و مقایسهی درسنامههای بهترین منابع ریاضی پایهی یازدهم رشتهی تجربی
همان طور که در بخش قبل گفتیم، درسنامههای هر ۴ کتاب مورد بحث کامل و جامع است. این درسنامهها تمامی مباحث ریز و درشت ریاضی پایهی یازدهم رشتهی تجربی را از صفر تا صد آموزش دادهاند. البته درسنامههای کتاب الگو بر خلاف باقی کتب که تمامی مفاهیم و نکات را کامل توضیح دادهاند، به صورت نکته و تست ارائه شده است. کلیدیترین ویژگی که یک درسنامهی خوب برای درس ریاضی باید داشته باشد، ارائهی مسائل و یا تستهای نمونه است. دقت کنید که برای یادگیری دروس مسئله محوری همچون ریاضی شما تا کاربرد مفاهیم را در حل مسائل مشاهده نکنید، نمیتوانید مسئله حل نمایید. البته این شرط تنها یک شرط لازم است و به هیچ عنوان کافی نیست. در واقع دانشآموزان در صورتی میتوانند مهارت حل مسئلهی خود را به درستی تقویت نمایند که خودشان دست به قلم شده و به اندازهی کافی مسئله حل نمایند. در جدول زیر شماری از ویژگیهایی که یک درسنامهی مفید و مؤثر باید داشته باشد، عنوان شده است و علامتهای ضربدر نشان میدهد که درسنامههای کدام کتابها دارای کدام یک از این ویژگیها هستند.
بررسی و مقایسهی پاسخنامههای بهترین منابع ریاضی پایهی یازدهم رشتهی تجربی
ابتدا متذکر میشویم که دو کتاب خیلی سبز و نشر الگو بر خلاف دو کتاب دیگر، علاوه بر پاسخنامهی تشریحی، پاسخنامهی کلیدی تستها را نیز ارائه نمودهاند. اما در خصوص پاسخنامههای تشریحی این ۴ کتاب باید بگوییم که پاسخنامهی هر ۴ کتاب کامل و مفصل است. در این بخش نیز مشابه بخش مربوط به درسنامهها جدولی ارائه کردهایم که ویژگیهای پاسخنامههای تشریحی این کتابها را نشان میدهد. این جدول به صورت زیر است:
جمعبندی
در این متن ۴ مورد از بهترین و محبوبترین کتابهای کمک آموزشی ریاضی پایهی یازدهم رشتهی تجربی یعنی کتاب ریاضی تجربی یازدهم از مجموعه کتب میکرو انتشارات بینالمللی گاج، کتاب پرسشهای چهار گزینهای ریاضی ۲ پایه یازدهم از انتشارات خیلی سبز، کتاب ریاضی ۲ تجربی (یازدهم) از نشر الگو و کتاب مجموعه طبقهبندی شده پیمانهای ریاضی ۲ یازدهم تجربی از مجموعه کتب آبی انتشارات کانون فرهنگی آموزش قلم چی معرفی شده و با هم مقایسه گشتهاند. هر ۴ کتاب منابع کامل و جامعی برای ریای ۲ تجربی هستند با این حال تفاوتهایی جزئی دارند که در این متن عنوان شده است. امید است دانشآموزان و دبیران پس از مطالعهی این متن بتوانند کتاب مناسب خود و یا دانشآموزان خود را راحتتر و هوشمندانهتر انتخاب نمایند. به طور خلاصه نکات زیر میتواند شما را در انتخاب کتاب مناسب از میان این ۴ کتاب کمک کند.
- از بین این ۴ کتاب، کتاب نشر الگو بیشترین تعداد تست را ارائه نموده است و کتاب قلم چی کمترین تعداد را.
- کاغذهای کتاب گاج کاهی بوده و در نتیجه کیفیت کاغذها و سفیدی آنها در این کتاب کمتر از سایر کتب است.
- درسنامههای کتاب نشر الگو بر خلاف کتب دیگر که دارای درسنامههای مفصل با توضیح تمامی مفاهیم و نکات هستند، به صورت نکته و تست بوده و خلاصهتر است.
- کتاب گاج کاربردیترین پاسخنامهی تشریحی را ارائه کرده است.
- کتاب گاج بر خلاف باقی کتب هیچ گونه توضیحی در مورد میزان دشواری تستها نداده است.