معرفی رشته علوم سیاسی و مروری بر تاریخچه‌ی آن

هدف اصلی علوم سیاسی ارائه‌ی نظریات و روش‌هایی است که با استفاده از آن‌ها بتوان مشکلات کشور را کاهش داد. به همین دلیل است که این علم نقش بسیار مهمی در مسائل کشور ایفا می‌نماید. متأسفانه در کشور ما به این رشته توجه کافی نشده است؛ البته از آنجا که اهمیت این رشته روز به روز بیشتر برای عموم نمایان می‌شود، توجه دانش‌آموزان  به این رشته نیز روز به روز افزایش می‌یابد. در رشته‌ی علوم سیاسی، سیاست‌شناسانی تربیت می‌شوند که بتوانند نظریه‌ها و ابزارهایی که در این رشته فرا می‌گیرند را تحلیل نموده، سیستم‌های سیاسی و ایدئولوژی‌ها و مفاهیم مرتبط را بررسی کرده و با استفاده از آن‌ها در کنار بهره‌گیری از تجربیات بشر در طول تاریخ برای آینده‌ی یک کشور برنامه‎های مؤثر ارائه دهند.

آغاز رشته‌ی علوم سیاسی را می‌توان به تاریخ غرب و دوران سقراط نسبت داد؛ چرا که افلاطون و ارسطو نخستین کسانی بودند که نظام‌های سیاسی را از منظر فلسفی در کتاب‌های خود تحلیل نمودند. البته افراد دیگری همچون برخی شاعران، نویسندگان و تاریخ‌نویسان آن دوران نیز در گسترش علوم سیاسی نقش مهمی ایفا نمودند. از آن پس، سیاست نقش مهمی در تمدن‌ها و امپراطوری‌های مختلف داشت. به عنوان مثال، با نگاه کردن به رباعیات خیام و شاهنامه فردوسی می‌توان به وجود تحلیل‌های سیاسی و مفاهیم عمیق آن در ایران از هفت قرن پیش پی برد. آغاز تدریس رشته‌ی علوم سیاسی به طور رسمی به دوره‌ی مظفرالدین شاه برمی‌گردد. در آن زمان مدرسه‌ی علوم سیاسی تأسیس گشته و سپس با با ادغام این مدرسه و مدرسه‌ی حقوق، دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی تأسیس شد. این دانشکده همزمان با تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ به این دانشگاه پیوست. چندی بعد بخش مربوط به علم اقتصاد از این دانشکده جدا شد و در نهایت، امروزه بسیاری از دانشگاه‌های مطرح کشور علوم سیاسی را در دانشکده‌های حقوق و علوم سیاسی خود تدریس می‌نمایند.

دسترسی به رشته‌ی علوم سیاسی از طریق کنکور سراسری رشته‌ی علوم انسانی صورت می‌گیرد. این رشته در زیرگروه چهارم کنکور علوم انسانی قرار دارد و رشته‌ی نسبتاً چالش‌برانگیزی است؛ چرا که دانسجویان این رشته باید به تسلط خوبی بر بسیاری از مفاهیم علوم انسانی مثل اقتصاد، حقوق، تاریخ، مردم‌شناسی، روانشناسی، جامعه‌شناسی و … برسند و از توانایی تحلیل بالا نیز برخوردار باشند. رشته‌ی علوم سیاسی دارای سه شاخه‌ی اصلی دانش حکومت کردن و روابط سیاسی، نظریات سیاسی و روابط و سیاست بین‌الملل است. در ادامه‌ی این متن، هر آن چه دانش‌آموزان باید قبل از انتخاب رشته در مورد رشته‌ی علوم سیاسی بدانند را توضیح خواهیم داد.

دروس دبیرستانی مهم برای قبولی در رشته‌ی علوم سیاسی

بسیاری از دروس دبیرستانی رشته‌ی علوم انسانی ارتباط کاملاً مشهودی با دروس رشته‌ی علوم انسانی دارند. در واقع رشته‌ی علوم سیاسی تلفیقی از دروس روانشناسی، جامعه‌شناسی، اقتصاد، فلسفه، منطق و روابط میان آن‌ها است. به طور کلی، برای موفقیت در رشته‌ی علوم سیاسی نیاز است که دانشجویان ویژگی‌ها وتوانایی‌های زیر را تا حد خوبی داشته باشند:

• داشتن قدرت و توانایی تجزیه و تحلیل بالا
• برخورداری از هوش سیاسی
• علاقمندی به مسائل سیاسی، تاریخی و فلسفی به طور گسترده
• روابط عمومی بالا و توانایی برقراری ارتباط با افراد جامعه
• علاقمند بودن به روابط سیاسی و مسائل کشورها
• تسلط قابل قبول بر زبان انگلیسی
• برخورداری از مهارت نوشتن در سطحی قابل قبول

معرفی دروس‌ رشته‌ی علوم سیاسی در مقطع کارشناسی

دروس رشته‌ی علوم سیاسی در مقطع کارشناسی را مشابه سایر رشته‌های دانشگاهی در این مقطع می‌توان در چهار دسته قرار داد. دانسجوسان رشته‌‌ی علوم سیاسی در طول دروه‌ی کارشناسی باید ۱۳۸ واحد درسی را با موفقیت بگذرانند. برای اطلاعات بیشتر در این مورد به جدول زیر نگاه کنید:

دروس عمومی رشته‌ی علوم سیاسی مشابه دروس عمومی دیگر رشته‌ها است. زبان و ادبیات فارسی، زبان انگلیسی، تربیت بدنی، ورزش ۱، دانش خانواده و جمعیت و دروس معارف اسلامی دروس عمومی رشته‌ی علوم سیاسی را تشکیل می‌دهند. دروس پایه دروسی هستند که دانشجویان باید آن‌ها را عموماً در دو نیم‌سال اول تحصیلی بگذرانند. این دروس معمولاً پیش‌نیاز دروس تخصصی این رشته هستند. جدول زیر تمامی دروس پایه‌ی رشته‌ی علوم سیاسی در مقطع کارشناسی را نشان داده است:

دروس تخصصی رشته‌ی علوم سیاسی در مقطع کارشناسی دروسی هستند که تخصصی‌تر بوده و دانشجویان این رشته باید تمامی آن‌ها را یاد بگیرند. این دروس در جدول زیر نشان داده شده است:

دروس اختیاری نیز دروسی هستند که دانشجویان باید از بین این دروس ۱۰ واحد را طبق علاقمندی‌های خود انتخاب کنند. جدول زیر دروس اختیاری رشته‌ی علم سیاسی را نشان می‌دهد. البته دقت کنید که دانشگاه‌ها لیست دروس اختیاری مختلفی را ارائه می‌دهند؛ اما سعی شده است که جدول زیر تا حدممکن کامل و جامع باشد.

گرایش‌های رشته‌ی علوم سیاسی در مقاطع مختلف

دقت کنید که رشته‌ی علوم سیاسی در مقطع کارشناسی گرایش به خصوصی ندارد؛ اما این رشته در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری گرایش‌های متنوعی دارد که در این بخش به معرفی آن‌ها می‌پردازیم. جدول زیر گرایش‌های رشته‌ی علوم سیاسی در مقطع کارشناسی ارشد را نشان می‌دهد:

گرایش‌های رشته‌ی علوم سیاسی در مقطع دکتری نیز در جدول زیر نمایش داده شده است:

آینده‌ی دانش‌آموختگان رشته‌ی علوم سیاسی

متأسفانه، رشته‌ی علوم سیاسی در حال حاضر در ایران بازار کار ثابت و خوبی ندارد و اکثر فارغ‌التحصیلان این رشته به مشاغلی مشغول هستند که ارتباط کاملی با رشته‌ی تحصیلی آن‌ها ندارد؛ اما در این رشته نیز با علاقمندی و تلاش فراوان می‌توان به شغل و درآمد بالایی رسید. در ضمن، دریافت مدرک ارشد و یا دکتری در این رشته می‌تواند شانس دانشجویان را در کسب سمت‌های بهتر شغلی بالا ببرد. به طور کلی، برخی از زمینه‌های شغلی فارغ‌التحصیلان رشته‌ی علوم سیاسی به شرح زیر است:

• مشاوره‌ی سیاسی و تحلیل‌گر مقامات سیاسی
• فعالیت در زمینه‌ی ارتباطات با سایر کشورها
• روابط عمومی سازمان‌ها و مراکز مختلف
• دانشگاه‌ها و بخش آموزشی در سمت استادی
• بخش‌های سیاسی و حقوقی مراکز مختلف و وزارتخانه‌ها به عنوان مقام اجرایی
• برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در حوزه‌های مختلف
• رسانه‌های مختلف مثل صدا و سیما و روزنامه‌ها در سمت روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی

کلام آخر

در این مطلب رشته‌ی علوم سیاسی بررسی و گرایش‌های آن در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری معرفی شده است. همچنین در مورد چارت دروس این رشته در مقطع کارشناسی نیز به طور کامل بحث شده است. به طور خلاصه لازم است بدانید که رشته‌ی علوم سیاسی یک رشته‌ی تحلیلی است. دانش‌آموختگان این رشته عموماً در حوزه‌های تحلیل سیاسی در مراکز، ادارات و وزارتخانه‌های مختلف مشغول به کار هستند یا در سمت استادی ایفای نقش می‌کنند. دقت کنید که برای انتخاب رشته‌ی علوم سیاسی، علاقمندی به آن در اولویت اول قرار دارد و تنها در صورت داشتن علاقمندی و پشتکار بالا می‌توانید در این رشته موفق عمل کرده و به موقعیت‌های شغلی مناسبی دست پیدا کنید.