نقد و بررسی کتاب قرابت معنایی جامع الگو

درس ادبیات فارسی با ضریب 4 در کنکورسراسری مهم‌ترین درس در میان دروس عمومی و یکی از دروس سرنوشت‌ساز به شمار می‌رود. اهمیت درس ادبیات فارسی تنها به ضریب بالای آن محدود نمی‌شود و بلکه از این نظر که اولین درسی است که داوطلبان کنکور سراسری به آن پاسخ می‌دهند بسیار حائز اهمیت است. درواقع موفقیت یا عدم موفقیت داوطلبان عزیز در این درس نقش به‌سزایی در روحیه آنان برای ادامه پاسخگویی به سؤالات دارد. بی‌شک پاسخگویی صحیح به سؤالات ادبیات فارسی روحیه داوطلب را برای سؤالات دروس دیگر تقویت خواهد کرد. درس ادبیات فارسی شامل 25 سؤال در کنکور سراسری می‌شود که این سؤالات شامل بخش‌های املا و لغت، معنی، تاریخ ادبیات، آرایه‌های ادبی، قرابت معنایی، دستور و زبان فارسی می‌شوند. زمان پاسخگویی به سؤالات ادبیات فارسی 18 دقیقه است بنابراین داوطلب باید به درجه‌ای از مهارت و معلومات برسد که بتواند زمان خود را مدیریت کند. می‌دانیم که موفقیت و تسلّط در هر بخش نیازمند تمرین و تکرار مداوم و همچنین حل تست‌های گوناگون است پس تهیه منابع مناسب در کسب درصد خوب در کنکور بسیار تأثیرگذار است.

مبحث قرابت معنایی یکی از مباحث مهم و مفهومی درس ادبیات فارسی است که با داشتن 9سؤال از مجموع 25 سؤال ادبیات کنکور، 36 درصد سؤالات چهارگزینه‌ای درس ادبیات را به خود اختصاص می‌دهد. لذا نقش پررنگی در تراز ادبیات کنکور دارد. کتاب قرابت معنایی جامع انتشارات الگو، همان‌گونه که از طراحی مفهومی تصویر روی جلد آن پیداست به‌صورت کاملاً تخصصی به بررسی مبحث قرابت معنایی کنکور می‌پردازد. این مجموعه با داشتن برنامه منظم برای افزایش درک ادبی دانش‌آموزان، آموزش خواندن صحیح ابیات، تحلیل اشتباهات پرتکرار دانش‌آموزان، توضیح تمام مفاهیم کتاب‌های درسی سال‌های دهم، یازدهم و دوازدهم در کنار تعداد بسیار کافی پرسش‌های چهارگزینه‌ای و ارائه پاسخنامه تشریحی برای تمامی تست‌ها، منبعی بسیار مناسب برای دانش‌آموزان سال‌های دهم، یازدهم و دوازدهم و مخصوصاً داوطلبان کنکور سراسری محسوب می‌شود.

ویژگی‌های کتاب قرابت معنایی جامع الگو

کتاب قرابت معنایی جامع از انتشارات الگو، دارای 775 صفحه است که در قطع متوسط و قابل‌حمل به چاپ رسیده‌ است که به‌راحتی از آن در خارج از منزل می‌توان بهره گرفت. این کتاب شامل 1501 تست‌ (1438 تست تألیفی، کنکوری و برگرفته از آزمون‌های آزمایشی و 63 تست قرابت معنایی کنکورهای سراسری سال 99) می‌شود. که دانش‌آموزان را در مبحث قرابت معنایی کنکور بی‌نیاز می‌کند. لحن کتاب، ساده و روان است و جنس کاغذ مورداستفاده در آن مرغوب بوده و اندازه کلمات مناسب است، به‌گونه‌ای که اصلاً چشم را آزار نمی‌دهد.

نویسنده

نویسنده کتاب آرایه‌های ادبی نشر الگو، جناب آقای علیرضا عبدالمحمدی است. ایشان از لحن ساده و قابل‌فهمی را در نگارش کتاب استفاده کرده است و از ارائه هیچ نکته‌ای دریغ نکرده‌اند. مقدمه کتاب با لحنی بسیار صمیمی سخن از اهمیت مبحث قرابت معنایی به میان آورده است و در فصل اول کتاب تحت عنوان (دو کلمه حرف حساب) به پاسخ پرسش‌های متداول دانش‌آموزان در خصوص نحوه استفاده از کتاب و ارائه راهکار‌های مناسب برای ارتقای سطح علمی دانش‌آموزان در مبحث قرابت معنایی پرداخته است.

بررسی بخش‌های مختلف

به‌طورکلی کتاب قرابت معنایی جامع الگو به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود که در ادامه به بررسی قسمت‌های موجود در هر بخش هم خواهیم پرداخت. سه بخش اصلی کتاب عبارت‌اند از:

• درس‌نامه و آموزش مفاهیم
• پرسش‌های چهارگزینه‌ای
• پاسخ‌های تشریحی
• درس‌نامه و آموزش

فصل اول «دو کلمه حرف حساب»

مطالعه این فصل از اهمیت بالایی برخوردار است. در این فصل، دانش‌آموزان با چگونگی افزایش درک ادبی، چگونگی خوانش ابیات، اشکالات تکراری در خواندن، برنامه دقیق و چگونگی استفاده از فصول مختلف کتاب و… آشنا می‌شوند.

فصل دوم «مفاهیم پرتکرار»

با توجه به اهمیت و تکرار برخی مفاهیم در کتاب‌های درسی و کنکور سراسری، به‌منظور یادگیری بیشتر و عمیق‌تر این موضوعات (عشق، عرفان، ایثار، قناعت، فراق و… ) و ضمن توضیح و تبیین مفهوم مورد نظر، ابیاتی تحت عنوان «شاهد مثال» آورده شده است. با خواندن این ابیات، ارتباط بیت بیت مورد نظر و مفهوم اصلی کشف خواهد شد. تلاش ذهنی دانش‌آموزان در این بخش، علاوه بر آشنا کردن ایشان با مفهوم مورد نظر، به افزایش درک ادبی آن‌ها نیز کمک می‌کند.

فصل سوم «مفاهیم کتاب‌های ادبیات فارسی درسی دبیرستان»

در این فصل مفاهیم تمام دروس کتاب‌های فارسی دهم، یازدهم و دوازدهم به‌طور مفصل شرح داده‌شده است و برای آن‌ها چندین بیت معادل آورده شده است. این فصل رابطه دانش‌آموزان را با کتاب‌های درسی عمیق‌تر می‌کند.

فصل چهارم «مفاهیم آیات و احادیث و عبارات عربی کتاب‌های درسی»

در این فصل هر عبارت عربی که لابه‌لای دروس کتاب بوده است، با معانی آن‌ها آورده شده زیرا یکی از منابع طرح تست، همین عبارات عربی هستند که داوطلبان کنکور می‌بایست تا حدودی با معانی و مفاهیم این جملات و عبارات آشنا باشند تا توانایی مقایسه با ابیات معادلشان را داشته باشند.

فصل پنجم «چند تکنیک و قرابت‌بازی»

در این فصل، نکاتی برای سرعت بخشی به تست‌زنی آورده شده است که به دانش‌آموزان نگاه ویژه‌ای می‌دهد تا در کنار یادگیری این نکات، به انجام چند بازی قرابت معنایی برای درگیری ذهن و درک ادبی آن‌ها بپردازند.

فصل ششم «نون شب»

این فصل مهم‌ترین قسمت کتاب است که در آن 151 آزمون پنج سؤالی وجود دارد. همان‌طور که از عنوان این فصل مشخص است، هرکدام از این آزمون‌ها باید هر شب پاسخ داده شوند تا دانش‌آموزان به‌مرورزمان درک ادبی خود را افزایش دهند. برای پاسخ به این تست‌ها حتماً باید زمان گرفته شود و پس از پاسخ دادن هر پنج سؤال به‌صورت یکجا، از طریق پاسخنامه تشریحی کلیه نکات مربوط به سؤالات را (چه در صورت پاسخ درست و چه در صورت پاسخ غلط) بررسی کنند و خود را کاملاً با مفاهیم درگیر کنند. استمرار و عمق، عواملی هستند که موجب افزایش کیفیت درک ادبی داوطلبان کنکور خواهد شد. بنابراین به‌هیچ‌عنوان از پاسخگویی به بخش “نون شب” صرف‌نظر نکنند.

فصل هفتم «تست‌های درس به درس»

در این فصل برای تسلط هرچه بیشتر بر مفاهیم کتاب‌های درسی دبیرستان، تست‌های درس به درس کتاب‌های فارسی سال دهم،یازدهم و دوازدهم در این فصل گرداوری شده‌اند.

پاسخ‌های تشریحی

نکته بسیار مهمی که در مورد پاسخ‌های تشریحی سؤالات قرابت معنایی وجود دارد این است که می‌بایست ذهن دانش‌آموزان را بیشتر درگیر مفاهیم و موضوعات کند، زیرا هرچه ذهن آن‌ها بیشتر درگیر شود، افزایش درک ادبی بیشتر و سریع‌تر اتفاق بیفتد. پس بهتر است از پاسخ‌نامه به‌عنوان راهنما استفاده شود تا خود فرد روابط را کشف کند.

جمع‌بندی

برخلاف باور بسیاری از دانش‌آموزان و داوطلبان کنکور سراسری، هیچ فرمول یا قانون کلی برای مبحث قرابت معنایی وجود ندارد. تنها راه موفقیت در این مبحث، مقایسه گزینه‌های موجود درتست و سنجش میزان قوی‌تر و ضعیف‌تر بودن آن‌ها نسبت به بیت اصلی صورت سؤال است. کتاب قرابت معنایی جامع از انتشارات الگو، یکی از بهترین و جامع‌ترین کتاب‌ها برای پوشش مبحث قرابت معنایی محسوب می‌شود. این کتاب به بررسی تمام ابیات هر سه کتاب دهم،یازدهم و دوازدهم به‌صورت جداگانه و کامل می‌پردازد. علاوه بر آن نکات مفیدی را در ابتدای کتاب یادآور شده که کمک شایانی را به دانش آموزان در شناسایی ابیات دارای قرابت معنایی می‌کند. از نقاط قوت این کتاب، تست‌های ترکیبی و تست‌های درس به درس متنوع و زیاد است که اصل در یادگیری قرابت معنایی همان حل تست‌ها به‌صورت هر شب و با برنامه منظم است و کم‌کم بدون اینکه متوجه شوید در مدت پنج ماه، درک ادبی خود را ارتقا داده و تقریباً به بسیاری از سؤالات بتوانید پاسخ می‌دهید. نکته حائز اهمیت این است که این کتاب را با برنامه‌ای منظم و کم‌کم مطالعه کنید. تهیه کتاب قرابت معنایی جامع الگو برای دانش‌آموزانی که می‌خواهند به سؤالات مبحث قرابت معنایی درس ادبیات فارسی کنکور پاسخ صحیح دهند، پیشنهاد می‌شود.