کتاب آموزش و آزمون ریاضی هشتم رشادت از انتشارات مبتکران، یک مجموعه‌ی دو جلدی است که برای دانش‌آموزان پایه‌ی هشتم متوسطه‌ی اول، به چاپ رسیده است. (چاپ ۱۳۹۹) نویسندگان آن، محمد برجی اصفهانی، هادی عزیز زاده و مریم برجی اصفهانی هستند. مجموعه کتاب‌های رشادت انتشارات مبتکران، بیشتر برای دانش‌آموزان تیزهوش و مدارس برتر، به چاپ رسیده است. البته کتاب آموزش و آزمون ریاضی هشتم رشادت، در حقیقت آن‌قدر سطح بالایی ندارد که قابلیت استفاده برای دانش‌آموزان متوسط را نداشته باشد. بنابراین سطح کتاب را می‌توان را متوسط رو به بالا دانست. فصل‌بندی‌های این کتاب دقیقاً مطابق با سرفصل‌های کتاب درسی است. تنها تفاوت در نام فصل دوم است. در کتاب درسی، فصل دوم با عنوان «عددهای اول» معرفی شده است و در کتاب رشادت با عنوان «حساب اعداد طبیعی». اما در کل، مطالب با کتاب درسی همخوانی کامل دارد.
طبق نظر مؤلفین، چهار معیار برای چاپ این کتاب، در نظر گرفته شده است؛ که عبارت‌اند از:
- آموزش پیشرفته و تمرین
- پرسش‌های چندگزینه‌ای با پاسخ تشریحی
- سؤالات منتخب تیزهوشان
- نکات کلیدی
دو شخصیت کارتونی با نام‌های آرمان و آیدا در این کتاب با دانش‌آموزان همراه هستند. برای این خواهر و برادر دوقلو که کلاس هشتم هستند، در ابتدای هر فصل شعری آورده شده است. در این اشعار، آیدا دختری آرام و درس‌خوان معرفی شده و آرمان پسری بازیگوش، که قصد دارد در کلاسشان شاگرد اول شود.
ویژگی‌های جلد اول ریاضی هشتم رشادت
جلد اول ریاضی هشتم رشادت مبتکران با ۲۰۸ صفحه، از بخش‌های زیر تشکیل شده است:
- خلاصه درس (درسنامه)
- سؤالات چهارگزینه‌ای (تست)
- سؤالات تشریحی
در ادامه به توضیح هر یک از موارد بالا خواهیم پرداخت.
آموزش و آزمون ریاضی هشتم رشادت جلد اول مبتکران
خلاصه درس (درسنامه)
در ابتدای هر فصل، قسمتی به نام خلاصه درس وجود دارد که به نوعی درسنامه‌ی این کتاب محسوب می‌شود. درباره‌ی خودآموز بودن این خلاصه درس‌ها، باید گفت که نمی‌توان آن را خودآموز دانست. یعنی دانش‌آموزی که با مباحث ریاضی هشتم، هیچ آشنایی ندارد؛ نمی‌تواند با درسنامه‌های این کتاب، مطالب را به خوبی فرا بگیرد. در مقابل دانش‌آموزانی که پیش‌زمینه‌ی خوبی در درس ریاضی دارند، می‌توانند با این درسنامه، یادگیری خود را کامل کنند. دقت داشته باشید، با وجود نام خلاصه بر روی این بخش، اصلاً خلاصه نیست. کامل، جامع همراه با نکاتی است که بسیار کلیدی و کاربردی هستند. این درسنامه با وجود مثال‌‌های پرشمار، دانش‌آموزان را با روش‌های حل مسئله آشنا می‌کند. همه‌ی این مثال‌ها در بخش خلاصه درس، همراه با پاسخ تشریحی هستند. سطح این درسنامه‌ها، به طور معمول از سطح کتاب درسی بالاتر است. برای نمونه، بخش‌های «کسرهای تلسکوپی، اتحاد، تجزیه‌ی یک عبارت جبری، اعداد اعشاری متناوب و… » از این دسته هستند. البته مطالب کتاب درسی نیز در این درسنامه آورده شده است. به طور کلی درسنامه کامل اما خودآموز نیست.
سؤالات چهارگزینه‌ای (تست)
بعد از پایان خلاصه درس هر فصل، سؤالات چهارگزینه‌ای آورده شده است. این سؤالات در هر فصل، به سه قسمت تقسیم می‌شوند.
- قسمت اول (سؤالات آغازین): این سؤالات که در زمره‌ی سؤالات ساده قرار می‌گیرند، در ابتدای هر بخش از تست‌ها دیده می‌شوند. این سؤالات را همه‌ی دانش‌آموزان باید بتوانند حل کنند.
- قسمت دوم (سؤالات میانی): سطح این سؤالات، متوسط هستند. یعنی دانش‌آموزان با سطح بالا توانای حل همه‌ی آن‌ها را دارند. و دانش‌آموزان دیگر باید بتوانند به حداقل ۶۰ درصد از این سؤالات پاسخ صحیح بدهند.
- قسمت سوم (سؤالات پایانی): تست‌های دشوار هر فصل، در این قسمت آورده شده است. دانش‌آموزان با سطح علمی ضعیف، می‌توانند این قسمت را نادیده بگیرند. اما دانش‌آموزان برتر می‌توانند با حل این تست‌ها به تسلط بسیار بالایی برسند. به طوری که تمامی سؤالات دشوار آزمون‌ها را شکست دهند.
این تست‌ها، از سؤالات منتخب تیزهوشان، بدون ذکر منبع هستند. بهتر است دانش‌آموزان به ترتیب سؤالات هر بخش را حل کنند. یعنی تا زمانی که سؤالات میانی را به طور کامل حل نکرده‌اید، به سؤالات پایانی مراجعه نکنید. رعایت این ترتیب باعث گذر درست از مراحل یادگیری (آموزش – تثبیت – تسلط) می‌شود. پیشنهاد می‌شود دانش‌آموزان، بعد از حل این تست‌ها با محاسبه‌ی درصد، سطح خود را با استفاده از جدول زیر بسنجند. (جدول زیر مطابق با درصدهای سؤالات پایانی است)
| درصد | سطح علمی |
| ۱ – ۲۵ | متوسط |
| ۲۶ – ۵۰ | خوب |
| ۲۷ – ۷۵ | خیلی خوب |
| ۷۶ – ۹۵ | عالی |
| ۹۶ – ۱۰۰ | نابغه |
دقت کنید که برای محاسبه‌ی درصد، هر سه پاسخ نادرست، یک پاسخ درست را خنثی می‌کند.
سؤالات تشریحی
بعد از تست‌ها، نوبت به سؤالات تشریحی می‌رسد. سؤالات تشریحی نیز مانند تست‌ها به سه دسته‌ی آغازین، میانی و پایانی با همان سطوحی که از قبل گفته شد؛ آورده شده است. در این سؤالات نیز باید به ترتیب شروع به حل کرد. یعنی ابتدا باید سؤالات آغازین را پاسخ داد سپس سؤالات میانی و بعد از آن به سؤالات پایانی مراجعه کرد. در این قسمت، برخی از سؤالات، به صورت چند قسمتی ارائه شده‌اند. برای مثال در بخش مثلث، اولین سؤال تشریحی در بخش آغازین با عنوان «در هر یک از مثلث‌های قائم‌الزاویه‌ی زیر، مقدار x را به دست آورید.» ۱۲ سؤال دیده می‌شود. (بنابراین در جدول زیر، تعداد سؤالات تشریحی بیش از چیزی است که دیده می‌شود)
جدول زیر اطلاعات کاملی از این کتاب در اختیار شما می‌گذارد.
| مجموع | تعداد سؤالات تشریحی | تعداد تست | عنوان فصل | ردیف |
| ۶۴ | ۲۴ | ۴۰ | اعداد صحیح و گویا | ۱ |
| ۶۶ | ۲۶ | ۴۰ | حساب اعداد طبیعی (عددهای اول) | ۲ |
| ۶۰ | ۲۰ | ۴۰ | چند ضلعی‌ها | ۳ |
| ۶۳ | ۲۳ | ۴۰ | جبر و معادله | ۴ |
| ۶۰ | ۲۰ | ۴۰ | بردار و مختصات | ۵ |
| ۶۵ | ۲۵ | ۴۰ | مثلث | ۶ |
| ۶۵ | ۲۵ | ۴۰ | توان و جذر | ۷ |
| ۸۹ | ۲۹ | ۶۰ | آمار و احتمال | ۸ |
| ۶۳ | ۲۳ | ۴۰ | دایره | ۹ |
| ۵۹۵ | ۲۱۵ | ۳۸۰ | – – – – – | مجموع |
ویژگی‌های جلد دوم ریاضی هشتم رشادت
جلد دوم ریاضی هشتم رشادت مبتکران، با ۱۷۷ صفحه، پاسخ تشریحی سؤالات تستی و سؤالات تشریحی است. از ویژگی‌های این پاسخنامه، مفهومی و تشریحی بودن آن است. در این جلد، پاسخ‌ها بسیار گویا و قابل فهم هستند. در بخش‌هایی مانند هندسه و مختصات، شکل‌ها نقش بسیار مهمی در سؤال دارند. در این بخش‌ها (و قسمت‌های دیگر) شکل‌ها از وضوح بالایی برخوردارند که باعث تفهیم بهتر دانش‌آموز می‌شود. از دیگر ویژگی‌های این کتاب، می‌توان به ذکر فرمول‌های لازم در هر سؤال اشاره کرد. بعد از ارائه‌ی فرمول، جایگذاری اعداد انجام شده است.
یک نکته‌ی مهم در پاسخ سؤالات این کتاب، حل سخت‌ترین سؤالات به ساده‌ترین روش‌ها است. از این رو، در هر حالت، حتی اگر به پاسخ صحیح رسیدید باز هم پاسخنامه تشریحی را بررسی کنید. شاید روش پاسخنامه کوتاه‌تر و ساده‌تر از روش شما باشد. موردی که ممکن است خیلی به مذاق دانش‌آموزان خوش نیاید، استفاده از روش‌های پایه‌های بالاتر در حل برخی از سؤالات است. توجیه نویسندگان برای این مورد، آموزش این روش‌ها در خلاصه درس‌های جلد اول است. مثلاً در حل برخی از سؤالات، از اتحادها استفاده شده است. که در بخش درسنامه، اتحاد به طور کامل توضیح داده شده است. اتحاد در کتاب درسی ریاضی نهم آمده است. آخرین صفحات جلد دوم نیز به پاسخنامه کلیدی تست‌های جلد اول، اختصاص یافته است.
آموزش و آزمون ریاضی هشتم جلد دوم رشادت
جمع‌بندی
مجموعه کتاب دو جلدی آموزش و آزمون رشادت ریاضی هشتم از انتشارات مبتکران، کتابی مناسب برای دانش‌آموزان خوبی است که می‌خواهند سطح ریاضیات خود را ارتقا دهند. در جلد اول «خلاصه درس‌ها»، «سؤالات تستی» و «سؤالات تشریحی» آورده شده است. جلد دوم نیز شامل پاسخ تشریحی تست‌ها و سؤالات تشریحی و همچنین پاسخ کلیدی تست‌ها است. تنها عیب این مجموعه را می‌توان بی‌توجهی به تقسیم‌بندی کتاب درسی دانست. در کتاب درسی هر فصل به چند درس تقسیم شده است. اما در این کتاب همه‌ی مطالب یک فصل به صورت یک‌جا ارائه شده است.