تقدیم به تو؛ تویی که می‌خوای رویاتو زندگی کنی!
این جمله، اولین جمله‌ای هست که در این کتاب نوشته شده است. رویای پوشیدن روپوش سفید پزشکی، در این روزها داغ‌تر از هر زمان دیگری است و شوق فراوانی که برای قبولی در این رشته وجود دارد، باعث سخت‌تر شدن رقابت در ماراتون کنکور برای داوطلبان رشته علوم تجربی شده است، به‌طوری که طبق آمار، از بین یک میلیون و 366 هزار و 369 نفر، 554 هزار و 860 نفر، داوطلب کنکور تجربی بوده‌اند. به عبارتی حدود 40 درصد از داوطلبان شرکت در کنکور، متقاضی شرکت در کنکور رشته تجربی هستند و 60 درصد باقیمانده، مربوط به چهار رشته‌ی دیگر هستند. درس زیستشناسی نیز به عنوان مهم‌ترین درس تخصصی در تمامی زیرگروه‌های این رشته، با ضریب 12 در صدر جدول دروس قرار گرفته و حتی 1 سوال آن هم، می‌تواند رتبه شما را دگرگون کند. این درس، سومین درس در دفترچه دروس اختصاصی است که با 50 تست، بیشترین تعداد تست را در بین دروس دارد و مدت زمان استاندارد پاسخگویی به این 50 تست، 36 دقیقه درنظر گرفته شده است که مدیریت زمان دانش‌آموز را می‌طلبد که بتواند در مدت زمان مشخص شده، به سوالات پاسخ دهد.
طبق روالی که از چندین سال قبل تا به الان، توسط طراحان پیش گرفته شده است، هرسال نسبت به سال قبل، با سوالات مفهومی‌تر، دشوارتر و چالشی‌تری در این درس مواجه می‌شویم؛ به‌طوری که پیشنهاد می‌شود برای دانش‌آموزانی که قصد دارند در کنکور، در درس زیستشناسی به درصد 100 برسند، علاوه بر تسلط بر کتاب درسی و بانک تستی که دارند، سوالات المپیادهای زیست سال‌های اخیر را نیز حل کنند و ایده‌های موجود در این سوالات را دریابند که بتوانند در جلسه کنکور به خوبی از پس سوالات این درس برآیند که با توجه به وضعیت سوالات زیست کنکورهای اخیر، احتمال رسیدن به نمره 100 در این درس خیلی کم است، اما محال نیست! «انتشارات گاج» با مدیریت مهندس جوکار که از ابتدای تأسیس با شعار «به جای اینکه چندین کتاب بخوانید، کتاب‌های گاج را چندین بار بخوانید» وارد بازار کتب کمک آموزشی شد و اکنون بعد از 2 دهه فعالیت در زمینه کتاب‌های کمک آموزشی، توانسته با چاپ انواع و اقسام کتاب‌ها (سیر تا پیاز، آی کیو، میکروطبقه بندی و پرسمان)، نیاز دانش‌آموزان در هر سطحی که باشند را رفع کند. کتابی که در حال حاضر قصد معرفی آن را داریم، کتاب «زیستشناسی جامع میکروطبقه بندی گاج» است. این کتاب به تألیف آقایان محمد عیسایی، اسفندیار طاهری، حسن قائمی و بهروز شهابی، دارای تست‌های طبقه بندی شده‌ای از هر سه پایه‌ی دهم، یازدهم و دوازدهم است.
شماری از ویژگی های کلی کتاب زیست جامع میکرو گاج
- این کتاب در 2 جلد ارائه شده که جلد اول دارای448 صفحه و جلد دوم دارای 1112 صفحه است.
- جلد اول این کتاب شامل تست‌های طبقه بندی شده است که 1047 تست از زیستشناسی دهم، 1301 تست از زیستشناسی یازدهم و 1062 تست از زیست شناسی دوازدهم در آن گنجانده شده است.
- تست‌های این کتاب همانند تست‌های کنکور، دارای درجه سختی و تیپ‌های متفاوت و متنوعی است، بنابراین اگر می‌گوییم این کتاب برای دانش‌آموزان در هر سطحی که باشند مناسب است، بیراه نگفته ایم.
- چینش تست‌ها بصورت هدفمند بوده و تست‌های هر مبحث به‌صورت پله به پله از آسان به سخت طبقه‌بندی شده‌اند و همین مسئله به دانش‌آموزان کمک می‌کند که بتوانند با حل سوالات ابتدایی هر مبحث به تسلط نسبی برسند و سپس با حل سوالات دشوارتر، تسلط خود را در آن مبحث به حداکثر برسانند.
- در پایان جلد اول این کتاب، پاسخنامه کلیدی قرار داده شده است که اگر به جلد دوم دسترسی نداشتید، برای تحلیل اولیه پاسخ‌هایتان می‌تواند مناسب باشد.
- مکمل جلد اول کتاب زیست شناسی جامع گاج(بانک تست) ، جلد دوم آن(پاسخنامه) است که شامل پاسخنامه‌‌های آموزشی بسیار کاملی است که نمودارها، کادرها، جداول و شکل‌های کتاب را نیز در برگرفته است.
بررسی کامل جلد اول کتاب زیست جامع میکرو گاج
یکی از ویژگی‌های خیلی خوبی که در کتاب زیست جامع میکرو گاج وجود دارد، این است که در ابتدای هر فصل، به تعداد سوالات مطرح شده از آن فصل در کنکورهای داخل و خارج از کشور 3 سال اخیر اشاره کرده که این موضوع به دانش‌آموزان کمک می‌کند که بتوانند متناسب اهمیت و تست‌خیز بودن آن فصل، برای آن مبحث درسی وقت صرف کنند. همچنین به مستقل یا ترکیبی بودن سوالات مطرح شده از آن فصل در کنکور نیز اشاره شده و تعدادشان را نیز ذکر کرده. به‌طور مثال، فصل 4 زیستشناسی دهم با توجه به تعداد تست‌هایی که از آن در کنکور مطرح می‌شود، از مهم‌ترین فصول این کتاب به‌شمار می‌رود که طبق جدولی که در ابتدای این فصل در کتاب زیستشناسی میکرو گاج آورده شده است، در کنکور داخل و خارج از کشور سال 1400، به‌طور کلی 16 تست از آن مطرح شده که 7 تست آن مستقل و 9 تست آن، ترکیبی بوده است. همچنین به مباحث مهم هر فصل نیز اشاره شده است. برای مثال، مباحث مهم فصل 4 زیستشناسی دهم عبارتند از:
- مقایسه سیاهرگ‌های اطراف قلب
- فعالیت الکتریکی قلب
- گردش مواد در اسفنج
- عملکرد مغز استخوان
- رگ‌های لنفی
- یاخته‌های خونی
- گردش مواد در بدن جانوران و بافت‌شناسی قلب
با توجه به اینکه هر فصل از تعدادی گفتار تشکیل می‌شود، در این کتاب شاهد هستیم که علاوه بر تقسیم‌بندی کردن فصل‌ها به تعداد گفتارهای موجود در هر فصل، گفتارها را نیز به چند زیرشاخه تقسیم کرده که باعث می‌شود دانش‌آموز بتواند به‌طور جزئی‌تری پیش‌روی کند و با مطالعه‌ی هر مبحث کوتاهی، بتواند تست‌های آن مبحث را پاسخ دهد و آموخته های خود را بسنجد و تثبیت کند.همچنین تست‌های کنکورهای اخیر هر فصل با کادرهای بنفش‌رنگ مشخص شده‌اند و اینکه آن تست مربوط به کنکور چه سالی بوده نیز در این کادرها ذکر شده است. از نمادهای متفاوتی در این کتاب استفاده شده که هرکدام با هدف خاصی استفاده می‌شود. به‌طور مثال آیتمی شبیه به کیلومتر‌شمار کنار پاسخ هر تست قرار دارد که عقربه‌ی سمت راست آن، نشان‌دهنده درجه سختی هر تست و عقربه‌ی سمت چپ آن، نشان‌دهنده‌ی نوع تست است که در این کتاب، به‌طور کلی تست‌ها به 3 دسته تقسیم شده‌اند:
- خط‌به‌خط
- مفهومی
- استنباطی
در تست‌های خط به خط، اکثر گزینه‌ها عینا از کتاب درسی آورده شده‌اند و شاهد تغییرات زیادی در گزینه‌ها نسبت به متن کتاب درسی نیستیم. در تست‌های مفهومی، ادبیات استفاده شده در گزینه‌ها، اندکی متفاوت با متن کتاب درسی است و به‌صورت مفهومی‌تری بیان شده است و در تست‌های استنباطی نیز به این صورت عمل شده است که از متن کتاب درسی به‌صورت مستقیم سوال طرح نشده است، بلکه از شکل‌های کتاب درسی و یا از نکات درس که به‌صورت غیرمستقیم به آنها اشاره شده، طراحی شده است. تست‌های زیستشناسی کنکورهای اخیر، گواه بر این است که این درس، نکته‌‌های بسیار زیادی دارد و یکی از ابزارهایی که به شما کمک فراوانی می‌کند که بتوانید نکات و ایده‌های مطرح شده توسط طراح در هر تست را با سرعت بیشتری دریابید، این است که قدرت استدلال و استنباط را در خود تقویت کنید. لذا نیاز است که دست از حفظ کردن مطالب و نکات بردارید و با استدلال و برهان، علت و چگونگی هر مسئله را بررسی کنید. یکی از خطاهایی که خیلی از دانش‌آموزان در حل تست با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، این است که اگر با یک‌بار خواندن سوال نتوانند به جواب درست برسند، بلافاصله به پاسخنامه رجوع می‌کنند و این مسئله باعث می‌شود که ذهن دانش‌آموز رفته رفته تنبل شود و قدرت کلنجاررفتن با سوالات در دانش‌آموز کاهش یابد.
در نتیجه پیشنهاد می‌شود که اگر با یک‌بار خواندن سوال، نتوانستید به جواب برسید، ناامید نشوید و دوباره سوال را بخوانید، اطلاعات موجود در سوال را یادداشت کنید و یا زیرشان خط بکشید، حالا با رجوع به ذهن خود و آموخته‌هایی که دارید و همچنین اطلاعات موجود در سوال، تلاشتان را به‌کار بگیرید تا بتوانید به جواب درست برسید. حاشیه نویسی یکی از ابزارهای مهمی است که می‌تواند به شما کمک کند که بتوانید نتیجه‌ی مطلوب‌تری در این درس بگیرید. نکات مهم تست‌ها را یادداشت کنید. حتی اگر تستی را درست پاسخ داده اید، باز هم به پاسخنامه مراجعه کنید و اگر نکته جدیدی در پاسخنامه وجود دارد که از نظرتان مهم است، آن را نیز به حاشیه نویسی‌های خود اضافه کنید. بودجه‌بندی و تعداد تست‌هایی که از هر فصل در این کتاب وجود دارد را، در جدول زیر آورده‌ایم که بتوانید با توجه به تعداد آنها، برنامه‌ریزی منسجمی برای مطالعه و حل تست داشته باشید.
جلد دوم کتاب زیست جامع میکرو گاج
در جلد دوم، به تفصیل به پاسخ های تشریحی و آموزشی تست‌های جلد اول پرداخته شده است. تمامی گزینه‌ها در تمامی تست‌ها بررسی شده اند که اگر دانش‌آموزان پاسخ اشتباهی به آن تست داده‌اند، بتوانند به تجزیه و تحلیل آن بپردازند و علت اشتباه بودن پاسخ خود را بررسی کنند. در ابتدای پاسخ اکثر تست‌ها، با جمله‌ی «چی میگه؟» مواجه می‌شویم که هدف آن، بیان ساده‌تر و روان‌تر صورت سوال است و توضیح کوتاهی درباره‌ی هدف طراح از طرح آن تست می‌دهد. اگر تست مطرح شده، نکته‌ی خاصی دیگری داشته باشد که در گزینه‌ها به آن پرداخته نشده، در باکس قرمز رنگی که در انتهای پاسخنامه مربوط به آن تست آمده، با عنوان «نکته» آورده می‌شود. تست‌های ترکیبی موجود در این کتاب نیز، بر دو نوع است:
- ترکیب با گذشته
- ترکیب با آینده
که اگر تست مدنظر، با مباحث گذشته ترکیب شده باشد، با دایره نارنجی رنگ و اگر با مباحث آینده ترکیب شده باشد، با رنگ آبی نشان داده می‌شود. یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت جلد دوم کتاب زیستشناسی جامع میکرو گاج این است که در انتهای پاسخ سوالاتی که توضیحات طولانی‌ای داشته‌اند، جان کلام و نکته مهم آن نیز آورده می‌شود و به نوعی می‌توان از آن به عنوان جمعبندی پاسخ آن سوال استفاده کرد. در بخش «عکس و مکث» نیز، نکات استخراج شده از عکس‌ها و شکل‌های کتاب درسی گردآوری شده است. برای کامل‌تر و تجمیع مطالب، در پاسخ برخی تست‌ها از جدول‌های کاملی استفاده شده است. به طور مثال در پاسخنامه تشریحی تست‌های فصل دوم زیست دوازدهم، جدولی برای بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های«یوکاریوت‌ها» و «پروکاریوت‌ها» ترسیم شده است که در آن، عوامل زیادی از جمله تعداد یاخته، فرمانروها، وجود و یا عدم وجود اندامک درون یاخته‌ای، ریبوزوم متصل به شبکه آندوپلاسمی و توانایی انجام فتوسنتز و… بررسی شده است.
همچنین در کادرهایی که با عنوان ترکیب با گذشته در جلد دوم کتاب وجود دارد، علاوه بر ذکر نکته و مبحث مرتبط، به فصل و کتاب درسی نیز اشاره شده است. فصل سوم زیست دوازدهم از نظر تعداد تست مطرح شده از آن در کنکور، پرسوال ترین فصل در کتب هر سه پایه محسوب می‌شود. در این فصل از کتاب زیست دوازدهم، اشاره‌ی مستقیمی به مبحث ژنتیک جانوران نشده است، اما با توجه به مفاهیمی که در فصول دیگر وجود دارد، ممکن است در کنکور تست‌های جدیدی از آن مطرح شود که مولف کتاب حواسش به این نکته نیز بوده و هرآنچه که دانش‌آموز به آن نیاز داشته را در کتاب گنجانده است. در پاسخنامه سوالات نیز به این ارتباط بین فصول اشاره شده است. مثلا در سوال 2611 مربوط به فصل3 دوازدهم، بخش ژنتیک جانوری، کادر«ترکیب با گذشته» دیده می‌شود که در آن ابتدا نکته‌ی درس به این‌صورت نوشته شده است: «در بکرزایی ماده مار، ابتدا از روی کروموزوم‌های تخمک یک نسخه ساخته می‌شود و سپس این یاخته که دو نسخه از کروموزوم‌های تخمک را دارد، شروع به تقسیم می‌کند و جانداری را به وجود می‌آورد» و در انتهای این کادر نارنجی رنگ ذکر شده است که این مبحث با فصل7 از زیست یازدهم مرتبط است و پس از یادآوری این مبحث از پایه یازدهم، به توضیح و تفصیل پاسخ سوال پرداخته است. همچنین در سوالاتی که تعداد گزاره‌های درست یا نادرست را می‌خواهد، نویسنده فقط به بیان درست یا نادرست بودن گزینه‌ها و گزاره‌ها بسنده نکرده است و تمامی گزاره‌ها را به طور کامل بررسی کرده و علت درست یا غلط بودن هر کدام را مشخص کرده است.
جمعبندی
کتاب زیستشناسی جامع گاج سری میکرو طبقه بندی، در 2 جلد ارائه شده که جلد اول آن شامل 3410 تست طبقه بندی شده از زیستشناسی دهم، یازدهم و دوازدهم است. جلد دوم نیز دربردارنده پاسخ‌های تشریحی است. این کتاب می‌تواند نیاز داوطلبان کنکور تجربی در درس زیستشناسی را، با تست‌های فراوان و متنوعی که دارد، برآورده کند و با رویکردی که در جلد دوم پیش گرفته است، فرآیند یادگیری و آموزش را به خوبی برای دانش‌آموزان تکمیل کند.