هرساله دانش‌آموزان و داوطلبان زیادی برای شرکت در کنکور سراسری تلاش می‌کنند. بسیاری از این افراد به دنبال قبولی در دانشگاه‌های برتر و ادامه تحصیل در رشته‌های پرطرفدار مانند پزشکی، دندانپزشکی، مهندسی، داروسازی و… هستند. در این میان یک درس برای هردو گروه ریاضی و تجربی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و تأثیر آن به‌گونه‌ای است که به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.
درس ریاضی در کنکور رشته ریاضی فیزیک
درس ریاضیات در رشته ریاضی فیزیک از دروس بااهمیت است و با بیشترین تعداد سؤال (۵۵ سؤال) و با بیشترین ضریب برای زیرگروه‌های ۱و ۲ (ضریب ۱۲) و سایر زیرگروه‌ها (ضریب ۹) را دارد. بنابراین اگر دانش‌آموزی در رشته ریاضی فیزیک در درس ریاضیات قوی عمل کند و درصد متوسط و قابل قبولی در سایر دروس داشته باشد، حتماً یکی از رتبه‌های برتر کنکور سراسری خواهد شد.
درس ریاضی در کنکور رشته علوم تجربی
بسیاری از داوطلبان گروه تجربی، درس زیست‌شناسی را مهم‌ترین درس خود می‌دانند اما این در حالی است که گاهی تأثیر درس ریاضی در کنکور تجربی بیشتر از دروس زیست‌شناسی و شیمی است که دلیل آن، تراز بالای درس ریاضی در مقایسه با این دروس است. درس ریاضی با داشتن تعداد ۳۰ سؤال، در زیرگروه ۱ علوم تجربی ضریب ۶ و برای سایر زیرگروه‌ها ضریب ۹ و ۱۲ را دارد. هم‌چنین تجربه نشان داده، افرادی که در درس ریاضیات موفق بوده‌اند، از قدرت استدلال و تجزیه تحلیل بالایی نیز برخوردارند و پزشکان موفق‌تری می‌شوند.
در این گفتوگو که با استاد بهرام جلالی، دبیر برجسته و نام‌آشنای درس ریاضیات صورت گرفته، سعی بر آن شده تا سؤالات مهم و پرتکرار دانش‌آموزان در زمینه کنکور سراسری و مخصوصاً درس ریاضیات، پاسخ داده شود.
سؤالاتی از قبیل:
- سطح دشواری سؤالات درس ریاضیات کنکورهای ریاضی و تجربی سال ۹۹ چگونه بود و روند طرح سؤالات کنکور ۱۴۰۰ به چه صورت خواهد بود؟
- دانش‌آموزان و داوطلبان کنکوری چگونه جلوی اتلاف وقت خود را در طول سال تحصیلی بگیرند؟
- بهترین راه برای به تسلط رسیدن در مباحث درس ریاضیات چیست؟
- آیا موفقیت در درس ریاضی، نیازمند استعداد ذاتی است؟
- تلاش در سال‌های پایه (دهم و یازدهم) چگونه بر کسب رتبه مناسب در کنکور تأثیر می‌گذارد؟
- منابع کمک‌درسی مناسب در درس ریاضیات، چه کتاب‌هایی هستند؟
- دانش‌آموزان کنکوری در چه آزمون آزمایشی شرکت کنند؟
برای رسیدن به پاسخ کلیه سؤالات فوق و استفاده از تجربیات استاد بهرام جلالی توصیه می‌کنیم تا انتهای این مقاله را مطالعه بفرمایید.
کنکور ۹۹ و پیش‌بینی کنکور ۱۴۰۰
استاد بهرام جلالی در خصوص کنکور ۹۹ و پیش‌بینی کنکور ۱۴۰۰ این‌گونه پاسخ می‌دهد:
برخلاف تصور بسیاری از افراد که منتظر کنکور متعادل‌تری به دلیل شیوع بیماری کرونا بودند، سؤالات ریاضیات رشته ریاضی کنکور ۹۹ سخت و چالش‌برانگیز بودند و در مباحث هندسه و گسسته کار برای اکثریت دانش‌آموزان دشوار و پیچیده شد. در مبحث حسابان، سؤالات قابل‌قبول بودند و در رشته تجربی سؤالات درس ریاضی در حد انتظار مطرح‌شده بودند.استاد جلالی درباره کنکور ۱۴۰۰ هم توصیه‌ای به داوطلبان می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد تا به‌هیچ‌وجه فکر خود را معطوف سختی یا آسانی سؤالات نکنند؛ چراکه اولاً وقت زیادی به این صورت تلف می‌شود و دوما این‌که اگر دانش‌آموزی برنامه منظم خود را داشته باشد و تلاش لازم را برای موفقیت خود به کار گیرد تحت هر شرایطی به موفقیت می‌رسد و خود را برای مواجهه با هر سؤالی آماده می‌کند و سطح سؤالات کنکور مانع از کار او نخواهد شد.
معضلی به نام “اتلاف وقت“!
یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی که مخصوصاً در سال دوازدهم گریبان گیر بعضی از دانش‌آموزان را می‌گیرد، مسئله “اتلاف وقت” است. استاد جلالی در خصوص نحوه کنترل اتلاف وقت، این‌چنین با دانش‌آموزان سخن می‌گوید:
دانش‌آموزانی که اهداف بزرگی را در سر می‌پرورانند، شب و روز خود را برای رسیدن به آن هدف سپری می‌کنند و عملکرد خود را به‌گونه‌ای تنظیم می‌کنند تا هر چه سریع‌تر اهدافشان را محقق کنند؛ لذا دیگر زمانی را برای از دست دادن و تلف کردن نمی‌یابند و هم‌چنین مسئله قبولی در رشته خوب و تحصیل در دانشگاه‌های برتر، جایی را برای اتلاف وقت و انرژی باقی نمی‌گذارد و باید از ثانیه ثانیه سال آخر نهایت استفاده را برد.
چگونه در درس ریاضیات به تسلط کافی برسیم؟
بسیاری از دانش‌آموزان (چه رشته ریاضی و چه تجربی) به دنبال مسیر صحیح برای رسیدن به تسلط لازم در درس ریاضیات هستند زیرا از نقش آن در کسب رتبه عالی در کنکور سراسری کاملاً آگاه هستند. استاد بهرام جلالی در ارتباط با این موضوع پیشنهاد‌های کاربردی و مفیدی را بیان می‌کنند:
گام برای رسیدن به موفقیت در درس ریاضیات، فهم عمیق مباحث و مطالب است؛ درس ریاضی، درس سؤال حل کردن است و دانش‌آموزان به همان میزانی که از حل سؤال نهراسند و اهل اجرای عملیات ریاضی باشند، به تسلط لازم دست خواهند یافت. اهل عملیات بودن با حل تشریحی تفاوت دارد و این به معنای آن نیست که داوطلبان کنکور، در جلسه آزمون که زمان محدودی دارند، به حل تشریحی سؤالات بپردازند؛ بلکه باید به عملیات و راه‌حل‌های مختلف تسلط کامل داشته باشند. درس ریاضی بیش از هر درس دیگری نیازمند حل تمرینات گوناگون است و تمامی افرادی که در این درس موفق هستند، با زحمت فراوان و حل تمرینات متنوع و کافی به این جایگاه رسیده‌اند.
شاید بسیاری از دانش‌آموزان ادعا کنند علیرغم مطالعه زیاد، به نتیجه دلخواه خود نمی‌رسند. مسئله اینجاست که این دسته از دانش‌آموزان از دید خود و در مقایسه با خود این ادعا را دارند و نه در مقایسه با افراد برتر!!! و تنها راهکار آن، آزمون گرفتن مداوم دانش‌آموز از خودش است تا به‌مرورزمان نقاط ضعفش شناسایی‌شده و با تکیه‌بر نقاط قوت خود به برطرف کردن ضعف‌هایش بپردازد و این چرخه تا آنجا ادامه می‌یابد که دانش‌آموز به حل سؤالات مختلف عادت کند و پیشرفت تدریجی خود را مشاهده کند.
موفقیت در ریاضیات؛ ذاتی یا اکتسابی!
از دیدگاه استاد جلالی آی‌کیو هر طرف با فرد دیگر متفاوت است و این احتمال وجود دارد که یک فرد به‌اصطلاح از فرد دیگر باهوش‌تر باشد اما کوشش و پشتکار هر فرد به خود او بستگی دارد و هر فرد در هر سطحی که از آی‌کیو قرار داشته باشد، می‌تواند با زحمت بیشتر به مقصود خود برسد. در این میان هیچ معجزه‌ای رخ نخواهد داد و هرکس زحمت بیشتری بکشد، نتیجه بهتری خواهد گرفت.
نقش کلیدی سال‌های دهم و یازدهم در کنکور سراسری
به عقیده استاد بهرام جلالی، سال‌های پایه هر دانش‌آموز در موفقیت او بسیار مؤثر است، هرچه فرد در سال‌های دهم و یازدهم خود مطالب را به‌خوبی یاد بگیرد و برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشد، در سال دوازدهم حجم کمتری از مطالب را به دوش می‌کشد. اما دانش‌آموزان دوازدهمی هم که آن‌طور که بایدوشاید در سال‌های دهم و یازدهم به درس‌های خود نپرداخته‌اند، بااراده و تلاش بیشتر می‌توانند کاستی خود را جبران کنند.
از چه نوع کتاب‌های کمک‌درسی کمک بگیریم؟
از نگاه استاد جلالی، هر کتاب کمک‌درسی که خط کنکور سراسری را دنبال کند و چارچوب آن نظام جدید باشد و از آوردن مطالب غیرضروری پرهیزکرده باشد، منبع مناسبی به شمار می‌رود. منبعی که به‌عنوان کتاب کمک‌درسی انتخاب می‌شود می‌بایست جوابگوی نیازهای دانش‌آموزان ضعیف، متوسط و قوی باشد. دانش‌آموزان متوسط و ضعیف به‌منظور درک بهتر مفاهیم باید از سؤالات ساده‌تر و پایه‌ای کار خود را آغاز کنند تا به‌مرور به سطوح بالاتر دست یابند.
به‌طورکلی کتاب‌های زیر به دانش‌آموزان توصیه می‌شود:
رشته ریاضی فیزیک: هندسه جامع گاج – گسسته میکرو طبقه‌بندی گاج
رشته علوم تجربی: ریاضیات تجربی مهروماه – ریاضیات تجربی خیلی‌سبز
در ضمن جزوات آموزشی استاد بهرام جلالی نیز در مباحث زیر مورد استقبال خوبی از دانش‌آموزان قرارگرفته است.
ریاضی۱ (مشترک ریاضی و تجربی) ، ریاضی۲ (تجربی)
آمار و احتمال، ریاضیات گسسته
هندسه ۱ و ۲ ، هندسه ۳
آزمون‌های آزمایشی و چهارگزینه‌ای
یکی از مسائلی که همواره دانش‌آموزان مخصوصاً داوطلبان کنکور سراسری را درگیر خود می‌کند، موضوع انتخاب آزمون آزمایشی مناسب است. نظر استاد بهرام جلالی، دبیر برجسته ریاضیات کنکور درباره این آزمون‌ها به این صورت است:
آنچه به یک آزمون اعتبار می‌بخشد، میزان سختی سؤالات یا نزدیکی آن به کنکور سراسری نیست، بلکه میزان مشارکت دانش‌آموزان برتر در آن است. مسئله مهم‌تر بحث تحلیل آزمون است که حتماً باید پس از هر آزمون انجام شود تا نقاط ضعف و قوت هر دانش‌آموز مشخص شود و در صورت عدم تحلیل سؤالات، شرکت در آزمون‌ها ثمربخش نخواهد بود.لذا همه دانش‌آموزان باید یک دفتر مخصوص تحلیل آزمون داشته باشند. از میان آزمون‌های موجود، آزمون قلم‌چی می‌تواند انتخاب خوبی برای سنجش دانش‌آموزان باشد
جمع‌بندی
همه دانش‌آموزان قابلیت ارتقای مهارت و توانایی‌های خود را در زمینه‌های مختلف دارند؛ به شرطی که برای رسیدن به اهداف ارزشمند خود تلاش کافی و برنامه‌ریزی مدونی را داشته باشند. واژه شکست برای هیچ انسانی وجود ندارد و اگر کسی تاکنون نتیجه دلخواه خود را نگرفته باید در عملکرد خود بازنگری کند. کنکور سراسری اگرچه مرحله سختی از دوران تحصیلی هر دانش‌آموز به شمار می‌رود ولی موفقیت در آن ارزش تحمل این سختی‌ها را دارد. زیرا تنبلی و کم‌کاری در سال کنکور، فرد را در آینده متحمل زحمات بیشتری کند. هیچ معجزه‌ای در کنکور سراسری رخ نمی‌دهد و تنها و راه موفقیت در آن، تلاش و تمرین فراوان به همراه برنامه‌ریزی منظم است.