در این مقاله قصد داریم در کنار معرفی و بررسی مجموعه دوجلدی شیمی مبتکران نوشته مهندس بهمن بازرگانی، به بیان بودجه‌بندی شیمی کنکور نظام جدید برای داوطلبان گروه ریاضی و تجربی بپردازیم.
درس شیمی یکی از مهم‌ترین دروس تخصصی برای داوطلبان گروه تجربی و ریاضی است. داوطلبان هر دو گروه باید با دقت زیادی به این درس توجه کنند و با پاسخگویی صحیح به تست‌های شیمی، تراز بالایی در این درس، به دست آورند. یکی از مهم‌ترین کارهایی که دانش‌آموزان بهتر است قبل از مطالعه شیمی کنکور انجام دهند، مطالعه بودجه‌بندی شیمی کنکور است. داوطلبان حتماً باید با بودجه‌بندی شیمی کنکور نظام جدید آشنا باشند و با توجه به سؤالات هر فصل برای آن بخش زمان بگذارند. لازم به ذکر است که تعداد سوالات شیمی در کنکور سراسری برای هردو رشته تحصیلی ریاضی فیزیک و علوم تجربی ۳۵ سوال و زمان پاسخگویی آن ۳۵ دقیقه است.
بودجه‌بندی شیمی پایه دهم تجربی
شیمی پایه دهم تجربی از سه فصل تشکیل‌شده است و داوطلبان باید به سؤالات این سه فصل در کنکور تجربی پاسخ دهند. ۸ سؤال شیمی از پایه دهم تجربی طراحی می‌شود. این بدین معنی است که ۲۳ درصد از سؤالات شیمی کنکور متعلق به این فصل است. بودجه‌بندی شیمی کنکور برای پایه دهم تجربی به‌صورت زیر است:
- فصل اول: کیهان زادگاه الفبای هستی: ۳ سؤال
- فصل دوم: ردپای گازها در زندگی: ۳ سؤال
- فصل سوم: آب، آهنگ زندگی: ۲ سؤال
بودجه‌بندی شیمی پایه دهم ریاضی
شیمی پایه دهم برای داوطلبان گروه ریاضی از ۱۱ سؤال تشکیل‌شده است. داوطلبان گروه ریاضی با پاسخگویی به این سؤالات یک تراز ۳۱ درصدی کسب می‌کنند. بودجه‌بندی شیمی کنکور برای پایه دهم ریاضی به‌صورت زیر است:
- فصل اول: کیهان زادگاه الفبای هستی: ۲ سؤال
- فصل دوم: رد پای گازها در زندگی: ۳ سؤال
- فصل سوم: آب، آهنگ زندگی: ۶ سؤال
مجموعه دوجلدی کتاب شیمی دهم از انتشارات مبتکران چاپ سال ۱۳۹۹، با پوشش کامل مطالب و مفاهیم درس شیمی پایه دهم، یکی از معتبر‌ترین منابع برای مسلط شدن به درس شیمی تلقی می‌شود. ارائه درس‌نامه‌های کامل، تست‌های کافی و متنوع، بهره‌گیری از عنصر طنز و طرح‌های گرافیکی جذاب برای توضیحات مفاهیم و وجود آزمون‌های متعدد برای سنجش میزان یادگیری دانش‌آموزان، از نقاط قوت ارزشمند کتاب شیمی دهم مبتکران محسوب می‌شود.
ویژگی‌های کتاب شیمی دهم مبتکران
مجموعه دوجلدی کتاب شیمی دهم از انتشارات مبتکران، کلیه نکات و تکنیک‌هایی که یک داوطلب کنکوری در درس شیمی نیاز دارد را در اختیار او قرار می‌دهد. جلد اول کتاب شیمی دهم مبتکران شامل فصل اول کتاب درسی شیمی پایه دهم است که در قالب ۳۲۴ صفحه و ۶۲۷ تست (با احتساب سؤالات کنکور ۹۹مجموعاً ۶۳۹ تست) گردآوری‌شده است و جلد دوم کتاب شیمی دهم مبتکران شامل مطالب فصل دوم و سوم کتاب شیمی پایه دهم در قالب ۶۹۲ صفحه و ۶۴۵ تست (با احتساب سؤالات کنکور ۹۹ مجموعاً ۶۷۵ تست) به رشته تحریر درآمده است. کیفیت چاپ و کاغذ مورد استفاده در کتاب‌ها مناسب بوده و طراحی‌های طنز و کارتونی در آن، تحسین‌برانگیز است.
شیمی دهم تست مبتکران (جلد اول)
نویسنده
نویسنده کتاب شیمی دهم از انتشارات مبتکران، جناب آقای مهندس بهمن بازرگانی هستند. کمتر کسی است که نام و آوازه ایشان را در درس شیمی نشنیده باشد. لحن گرم و روان ایشان در آموزش، منحصربه‌فرد بوده و اگر تابه‌حال کتاب‌های شیمی تألیف مهندس بازرگانی را مطالعه کرده باشید، حتماً به شیوه متفاوت ایشان در آموزش پی برده‌اید و شاید گاهی دلتان خواسته باشد که در کلاس‌های ایشان شرکت کنید. با استفاده از این مجموعه کتاب، می‌توانید از مفاهیم و تکنیک‌های کلیدی مهندس بازرگانی بهره‌مند شوید.
بررسی بخش‌های مختلف کتاب شیمی دهم مبتکران
به‌طورکلی کتاب شیمی دهم مبتکران به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود:
- درس‌نامه
- پرسش‌های چهارگزینه‌ای
- پاسخنامه تشریحی
درس‌نامه
در درس‌نامه این مجموعه، نکات کلیدی و مهم در قالب ایستگاه‌های درس و نکته بیان‌شده‌اند که با مطالعه دقیق این ایستگاه‌ها، عصاره جان کتاب درسی همراه با نکته‌های مستتر در آن به خواننده منتقل می‌شود که با یادگیری این نکات، دانش‌آموزان قادر خواهند بود از پس کلیه تست‌های پیچیده درس شیمی بربیایند. یکی از ویژگی‌های زیبا و تأثیرگذار این مجموعه، بیان برخی از مطالب و مفاهیم کلیدی به زبان کارتونی و استفاده از کاریکاتورهای جذاب به‌منظور یادگیری بهتر مفاهیم و نقش بستن مطالب در ذهن و حافظه دانش‌آموزان است.
یکی دیگر از نقاط قوت کتاب شیمی دهم مبتکران، مناظره با دانش‌آموزان و سؤال‌های متداول دانش‌آموزی است. ازآنجایی‌که یکی از مؤثرترین روش‌های آموزش، روش مباحثه یا مناظره علمی است. در این کتاب گاهی مطالب به‌صورت یک بحث و مناظره زنده ارائه می‌شود. بدین ترتیب که یک معلم و سه دانش‌آموز با سطح‌های علمی مختلف(مبتدی- متوسط- باهوش) حضور دارند و به نمایندگی از سایر دانش‌آموزان سؤالاتی را مطرح می‌کنند و معلم به‌خوبی آن‌ها را توجیه می‌کند و به رفع ابهامات می‌پردازد. درواقع درس‌نامه کتاب، این امکان را به دانش‌آموزان با سطح‌های مختلف می‌دهد که به هراندازه که تمایل دارند از نکات و مفاهیم عمیق درس شیمی بهره‌مند شوند.
شیمی دهم تست مبتکران (جلد دوم)
پرسش‌های چهارگزینه‌ای
هدف اصلی کتاب شیمی دهم مبتکران، آماده کردن دانش‌آموزان برای آزمون‌های تستی و درنهایت موفقیت ایشان در آزمون‌های آزمایشی و کنکور سراسری است. به همین منظور، تست‌های این کتاب با دقت و وسواس فراوان انتخاب‌شده‌اند. به‌طوری کلی تست‌های موجود در کتاب به سه دسته تقسیم می‌شوند:
تست‌های بسیار مهم V.I.T (Very Important Tests)
حل این دسته از تست‌ها برای دانش‌آموزان، بسیار مهم و حیاتی است. اگر وقت کافی برای حل کلیه تست‌های این کتاب نداشته باشید، با حل تست‌هایی که با نماد (V.I.T) مشخص‌شده‌اند، تا حد زیادی به آمادگی لازم برای شرکت در آزمون‌ها می‌رسید. همچنین نزدیک کنکور سراسری، بسیاری از داوطلبان کنکور مطالب درسی را تا حدی فراموش کرده‌اند و با حل این تست‌های، می‌توانند یک جمع‌بندی و یادآوری کلی داشته باشند و در کوتاه‌ترین زمان ممکن نهایت استفاده از کتاب را ببرند.
تست‌های دسا (دومین سطح اهمیت)
دسته دوم تست‌های با نماد دسا نشان‌دار شده‌اند که پس از تست‌های V.I.T در سطح دوم اهمیت قرار دارند. حل این تست‌ها نیز نکات جالب و کاربردی زیادی را به خواننده القا می‌کند.
تست‌های بدون علامت
دسته سوم نیز، تست‌های بدون علامت هستند که دارای پایین‌ترین سطح اهمیت هستند. بنابراین توصیه می‌شود ابتدا به تست‌های VIT و سپس به تست‌های دسا و درنهایت به پرسش‌های بدون علامت پاسخ دهید.
با توجه به این‌که منبع طرح تست برای کنکور سال ۱۴۰۰، کتاب درسی شیمی دهم چاپ سال ۹۷ است در این کتاب تست‌ها و مطالب بر اساس کتاب درسی شیمی دهم چاپ سال ۱۳۹۷ آورده شده است. اما چون کتاب درسی شیمی دهم سال ۱۳۹۸ دچار چند تغییر جزئی شده و در آن برخی مطالب حذف‌شده‌اند، چنانچه دانش‌آموز سال دهم هستید نیازی به حل تست‌ها و ایستگاه‌های مشخص‌شده که با علامت ورود سال دهمی‌ها ممنوع مشخص‌شده‌اند ندارید. ضمناً جهت رفاه دانش‌آموزان لیست تست‌ها و ایستگاه‌های حذف‌شده، در بخش مقدمه آورده شده است.
پاسخنامه تشریحی
با اطمینان می‌توان ادعا کرد پاسخنامه تشریحی این مجموعه از انتشارات مبتکران، به سر و گردن بالاتر از پاسخنامه تشریحی سایر کتب کمک‌آموزشی است. به صورتی که اصل درس‌نامه در آن گنجانده‌شده و تنها به گزینه صحیح سؤالات اشاره نشده، بلکه کلیه تست‌ها به‌خوبی تجزیه‌وتحلیل شده‌اند و با لحن شیوا و روان بیان‌شده‌اند به‌طوری‌که خوانندگان کتاب با هر سطح آموزشی بتوانند از آن استفاده کنند. نقطه قوت پاسخنامه کتاب، تحلیل تک‌تک گزینه‌های سؤالات چهارگزینه‌ای است.
همچنین در پاسخنامه تشریحی این کتاب، در کنار هر پاسخنامه تشریحی، علائم کاریکاتوری به‌کاربرده شده است تا میزان سختی تست‌ها نیز مشخص شود و دانش‌آموز متوجه شود که به چه سطحی از سؤالات پاسخ صحیح یا غلط داده است. این علائم تست‌ها را به چهار دسته (تست آسان- تست متوسط- تست سخت- تست خیلی سخت) تقسیم می‌کنند. تعیین زمان پاسخگویی پیشنهادی برای سؤالات نیز، دانش‌آموزان را با مسئله مهم مدیریت زمان، کاملاً آشنا می‌کند. علاوه بر این پاسخنامه کلیدی سؤالات نیز برای مرور سریع پاسخ‌ها فراهم‌شده است.
جمع‌بندی
از آنجایی‌که تست‌های درس شیمی، آخرین دسته از تست‌های دفترچه است لذا داوطلبان کنکور سراسری را با دو مشکل مواجه می‌سازد
مشکل زمانی و مشکل خستگی
اگر به‌خوبی نتوانید در آزمون و کنکور مدیریت زمان داشته باشید ممکن است به هنگام حل تست‌های دروس دیگر زمان را از دست دهید و زمان کافی را برای حل تست‌های شیمی نداشته باشید. از طرف دیگر، بعد از حل تست‌های دروس دیگر، مطمئناً داوطلبان ازلحاظ ذهنی و جسمی خسته خواهد شد اما می‌توان از دوران تحصیل خود را به‌دشواری های جلسه کنکور و این تیپ تست زدن عادت داد .
داوطلبان گروه ریاضی باید در کنکور سراسری به ۳ درس تخصصی برای این گروه پاسخ دهند. سومین و آخرین درس در این دفترچه متعلق به شیمی است و داوطلبان بعد سؤالات فیزیک و ریاضی باید به این درس با دقت زیادی پاسخ دهند. داوطلبان گروه تجربی در کنکور باید به ۵ درس تخصصی پاسخ دهند . پنجمین و آخرین درس در این دفترچه سؤالات شیمی کنکور است و داوطلبان پس از دروس زمین‌شناسی، ریاضیات، زیست‌شناسی و فیزیک به سوالات درس شیمی پاسخ می‌دهند.
مجموعه دوجلدی کتاب شیمی دهم از انتشارات مبتکران، با پوشش کامل نکات و مفاهیم درس شیمی پایه دهم در قالب تعداد کافی و مناسبی از تست‌های متنوع می‌تواند ضمن آمادگی دانش‌آموزان برای آزمون‌های تستی، به یادگیری آن‌ها عمق ببخشد و مفاهیم را ملموس‌تر کند. از ویژگی‌های تحسین‌برانگیز این کتاب می‌توان به درس‌نامه‌های کامل با زبان ساده و قابل‌فهم، تست‌های نشان‌دار و طبقه‌بندی‌شده و پاسخنامه کاملاً تحلیلی و تشریحی آن اشاره کرد. استفاده از مجموعه کتاب شیمی دهم مبتکران به دانش‌آموزانی که می‌خواهند به درصد‌های بالا در درس شیمی کنکور دست یابند، توصیه می‌شود.