انتخاب رشتهی تحصیلی دانشگاهی یکی از مهمترین تصمیماتی است که افراد با آن روبهرو میشوند. متأسفانه رشتههای دانشگاهی آن طور که باید و شاید در مدارس معرفی نمیشوند و عموم دانشآموزان شناخت درستی از تمامی رشتهها ندارند. نداشتن اطلاعات کافی هنگام چنین تصمیمگیری بزرگی ممکن است اثرات نامطلوب فراوانی بر زندگی افراد بگذارد. در حال حاضر، یکی از محبوبترین رشتههای دانشگاهی بین دانشآموزان رشتهی ادبیات و علوم انسانی رشتهی حقوق است و در نتیجه رقابت قابل توجهی برای پذیرش در این رشته وجود دارد. البته همان طور که گفتیم، بسیار مهم است که دانشآموزان قبل از انتخاب رشته حقوق، شناخت درست و دقیقی از تمامی ابعاد این رشته داشته باشند. رشتهی حقوق نه تنها در ایران بلکه در تمامی جهان رشتهی محبوبی است و بازار کار فوقالعادهای دارد. هدف ما از این متن معرفی رشتهی حقوق با جزئیات لازم به دانشآموزان است تا کمکی در فرایند انتخاب رشتهشان باشد.
تاریخچهی رشتهی حقوق
به طور کلی قدمت رشتهی حقوق را میتوان به قدیمیترین اجتماعهای انسانها نسبت داد چرا که آدمیزاد همواره به دنبال تحقق عدالت بوده است. در ایران آموزش حقوق برای اولین بار در سال ۱۲۹۸ انجام گرفت. این امر توسط مدرسهی حقوق زیر نظر وزارت عدلیه صورت میگرفت. همراه با تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ نیز رشتهی حقوق در دانشکدهی حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی این دانشگاه تدریس میشد. امروزه نام این دانشکده به دانشکده حقوق و علوم سیاسی تغییر یافته است و علاوه بر دانشگاه تهران دانشگاههای متعدد دیگری نیز سالانه دانشجوهای زیادی در رشتهی حقوق تربیت مینمایند. به طور کلی، بهترین دانشگاههای ایران برای رشتهی حقوق عبارتاند از:
- دانشگاه تهران
- دانشگاه علامه طباطبایی
- دانشگاه تربیت مدرس
- دانشگاه شهید بهشتی
دروس دبیرستانی مهم برای قبولی در رشتهی حقوق
احتمالاً میدانید که رشتهی حقوق از برترین رشتهها برای دانشآموزان رشتهی ادبیات و علوم انسانی است و دانشآموزان برتر این رشته برای قبولی در رشتهی حقوق دانشگاههای برتر ایران رقابت میکنند. مهمترین دروس دبیرستانی برای قبولی در رشتهی حقوق، زبان و ادبیات فارسی و زبان عربی هستند؛ چرا که این دو درس بالاترین ضریب را در کنکورهای سراسری انسانی دارند. بعد از این دو نیز مباحث فلسفه و منطق بسیار مهمند.
معرفی دروس دانشگاهی رشتهی حقوق در مقطع کارشناسی
مقطع کارشناسی رشتهی حقوق معمولاً ۴ سال به طول میانجامد که در این مدت دانشجویان این رشته ۱۳۵ واحد درسی را میگذرانند. دروس رشتهی حقوق در مقطع کارشناسی نیز مشابه دروس دیگر رشتهها شامل دروس عمومی، پایه، دروس اصلی و تخصصی و دروس اختیاری میشود. جدول زیر تعداد واحدهایی که دانشجویان رشتهی حقوق باید از هر سری دروس یاد شده بگذرانند، را نشان میدهد:
ردیف | نوع درس | واحد |
۱ | دروس عمومی | ۲۲ |
۲ | دروس پایه | ۲۱ |
۳ | دروس اصلی و تخصصی | ۸۷ |
۴ | دروس تخصصی اختیاری | ۵ |
مجموع | ۱۳۵ |
دروس عمومی رشتهی حقوق مشابه تمامی رشتههای دانشگاهی در ایران است. در واقع دروس عمومی دروسی هستند که تمامی دانشجویان مقطع کارشناسی در ایران باید آنها را بگذرانند. این دروس در جدول زیر نشان داده شده است:
دروس عمومی رشتهی حقوق (۲۲ واحد) | |
ردیف | عنوان درس |
۱ | از سری دروس مبانی نظری اسلام |
۲ | از سری دروس مبانی نظری اسلام |
۳ | از سری دروس اخلاق اسلامی |
۴ | زبان عمومی |
۵ | از سری دروس تاریخ و تمدن اسلامی |
۶ | ادبیات فارسی |
۷ | از سری دروس انقلاب اسلامی |
۸ | از سری دروس آشنایی با منابع اسلامی |
۹ | دانش خانواده و جمعیت |
۱۰ | تربیت بدنی ۱ |
۱۱ | تربیت بدنی ۲ |
برای آشنایی با دروس پایهی رشتهی حقوق نیز میتوانید به جدول زیر نگاه کنید:
دروس پایهی رشتهی حقوق (۲۱ واحد) | |||
ردیف | عنوان درس | ردیف | عنوان درس |
۱ | کلیات حقوق جزا | ۱۰ | حقوق مدنی۱ |
۲ | حقوق اساسی ۱ | ۱۱ | حقوق مدنی۲ |
۳ | مقدمه علم حقوق | ۱۲ | پیشگیری از جرم |
۴ | حقوق جزای عمومی ۱ | ۱۳ | اصول و قواعد فقه ۱ |
۵ | مبانی علم اقتصاد | ۱۴ | اصول و قواعد فقه ۲ |
۶ | مبانی جامعه شناسی | ۱۵ | حقوق اداری ۱ |
۷ | حقوق مدنی۱ – اشخاص و حمایت از محجورین | ۱۶ | حقوق تجارت ۱ |
۸ | مالیه عمومی | ۱۷ | مالیه عمومی |
۹ | عربی |
جدول زیر نیز شامل عناوین دروس اصلی و تخصصی رشتهی حقوق میشود:
دروس اصلی و تخصصی رشتهی حقوق (۸۷ واحد) | |||
ردیف | عنوان درس | ردیف | عنوان درس |
۱ | حقوق جزای عمومی ۱ | ۱۹ | متون فقه ۱ و ۲ و ۳ و ۴ |
۲ | حقوق جزای عمومی ۲ | ۲۰ | حقوق مدنی۲- اموال و مالکیت |
۳ | حقوق جزای عمومی ۳ | ۲۱ | حقوق مدنی ۳- اموال و مالکیت |
۴ | حقوق جزای اختصاصی ۱ و ۲ و ۳ و ۴ | ۲۲ | حقوق مدنی ۳ – کلیات قراردادها |
۵ | حقوق بین الملل عمومی ۱ و ۲ و ۳ | ۲۳ | حقوق مدنی ۴ – الزامات خارج از قراردادها |
۶ | حقوق تجارت ۱- اشخاص | ۲۴ | حقوق مدنی ۵- خانواده |
۷ | حقوق تجارت ۲- شرکت ها | ۲۵ | حقوق مدنی ۶- عقود معین قسمت الف |
۸ | حقوق تجارت ۳ – اسناد تجاری | ۲۶ | حقوق مدنی۷- عقود معین قسمت ب |
۹ | حقوق تجارت ۴ – ورشکستگی | ۲۷ | حقوق مدنی ۸- شفعه، وصیت و ارث حقوق |
۱۰ | حقوق اساسی ۲ و ۳ | ۲۸ | کار تحقیقی ۱ و ۲ |
۱۱ | حقوق اداری ۱ و ۲ | ۲۹ | قواعد فقه ۱ و ۲ |
۱۲ | سازمانهای بینالمللی | ۳۰ | آئین دادرسی مدنی ۱ و ۲ و ۳ |
۱۳ | اصول فقه ۱ و ۲ | ۳۱ | جرمشناسی |
۱۴ | آئین دادرسی کیفری ۱ و ۲ | ۳۲ | حقوق بینالملل خصوصی ۱ و ۲ |
۱۵ | متون حقوقی ۱- به زبان خارجی | ۳۳ | حقوق تطبیقی |
۱۶ | متون حقوقی ۲- زبان خارجی تخصصی | ۳۴ | حقوق کار |
۱۷ | پزشکی قانونی | ۳۵ | روش تحقیق |
۱۸ | ادله اثبات دعوی | ۳۶ | حقوق بشر در اسلام |
در رشتهی حقوق دروس تخصصی اختیاری زیادی ارائه میشود که دانشجویان موظف به گذراندن تمامی این دروس نیستند؛ بلکه باید با توجه به علاقهی خود تعداد واحد مشخصی از بین دروس اختیاری رشتهی خود برداشته و بگذرانند. جدول زیر عناوین دروس تخصصی اختیاری ارائه شده در رشتهی حقوق را نشان داده است:
دروس تخصصی اختیاری رشتهی حقوق (۵ واحد) | |||
ردیف | عنوان درس | ردیف | عنوان درس |
۱ | تاریخ حقوق | ۱۹ | اصطلاحات حقوقی به زبان عربی |
۲ | حقوق دریایی | ۲۰ | اصول روابط بینالملل |
۳ | حقوق هوایی | ۲۱ | داوری بینالمللی |
۴ | پلیس علمی | ۲۲ | حقوق بانکی |
۵ | کیفر شناسی | ۲۳ | مالکیت معنوی |
۶ | بزهکاری اطفال ۱ و ۲ | ۲۴ | تامین اجتماعی |
۷ | جرم شناسی کودکان و نوجوانان | ۲۵ | احوال شخصیه در فقه عامه |
۸ | حقوق کیفری کودکان و نوجوانان | ۲۶ | حقوق قضایی |
۹ | آیات الاحکام | ۲۷ | جامعه شناسی حقوق |
۱۰ | حقوق ثبت | ۲۸ | حقوق و کامپیوتر |
۱۱ | حقوق بیمه | ۲۹ | فلسفه حقوق |
۱۲ | حقوق محیط زیست | ۳۰ | دادرسی های اختصاصی کیفری |
۱۳ | حقوق و استاندارد | ۳۱ | اجرای احکام مدنی |
۱۴ | منطق حقوق | ۳۲ | ابعاد حقوقی دفاع مقدس |
۱۵ | رویه قضایی | ۳۳ | مالکیت فکری |
۱۶ | حقوق پزشکی | ۳۴ | حقوق ارتباطات |
۱۷ | حقوق بشر در اسلام | ۳۵ | آمار |
۱۸ | کارآموزی قضایی (عملی) |
معرفی گرایشهای رشتهی حقوق در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری
دانشآموختگان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشتهی حقوق در صورت تمایل میتوانند در کنکورهای ارشد و دکتری این رشته شرکت کرده و در صورت قبولی، به ادامه تحصیل در این رشته بپردازند. دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد میتوانند طبق علاقه و توانمندیهای خود از بین گرایشهای زیر، یک مورد را انتخاب کرده و در آن گرایش به تحصیل و تحقیق بپردازند:
- حقوق جزا و جرمشناسی
- حقوق تجارت بینالملل
- حقوق مالکیت معنوی
- حقوق بشر
- حقوق خصوصی
- حقوق عمومی
- حقوق بینالملل
عناوین گرایشهای رشتهی حقوق در مقطع دکتی نیز به شرح زیر است:
- حقوق خصوصی
- حقوق عمومی
- حقوق کیفری و جرمشناسی
- روابط بینالملل
- حقوق بینالملل عمومی
آیندهی دانشآموختگان رشتهی حقوق
از مهمترین علل محبوبیت رشتهی حقوق بین دانشآموزان رشتهی ادبیات و علوم انسانی میتوان به فرصتهای شغلی فراوان موجود در جامعه برای دانشآموختگان این رشته اشاره نمود. وکالت یکی از بهترین و پردرآمدترین شغلهایی است که فارغ التحصیلان رشتهی حقوق میتوانند به آن مشغول گردند. البته باید توجه داشت که مهارتهای فردی و تخصصی افراد علت اصلی موفقیت آنها در کار است و لزوماً حقوق خواندن در دانشگاه منجر به برخورداری از حقوق بالا و موفقیت در کار نخواهد شد. برخی از مشاغل ویژهی فارغ التحصیلان رشتهی حقوق عبارتاند از:
- مشاور حقوقی در سازمانهای دولتی اعم از بانک، وزارتخانه، ادارات ثبت اسناد و املاک و …
- مشاور حقوقی شرکتهای خصوصی
- تأسیس دفتر اسناد رسمی
- تأسیس دفتر ازدواج و طلاق
- تأسیس دفتر وکالت خصوصی
در خصوص مهاجرت تحصیلی و یا کاری، باید متذکر شویم که دروس رشتهی حقوق در ایران نسبت به دروس این رشته در کشورهای دیگر بسیار متفاوت است. در نتیجه تحصیل در این رشته مسیر مهاجرت تحصیلی و یا کاری به کشورهای دیگر را تا حد قابل توجهی دشوار میکند.
کلام آخر
رشتهی حقوق جزو محبوبترین رشتههای دانشگاهی گروه آموزشی ادبیات و علوم انسانی است. این رشته بازار کاری خوبی دارد و افراد میتوانند تا مقطع دکتری نیز به تحصیل در این رشته ادامه دهند. لازم به ذکر است که با توجه به تفاوت دروس تدریس شده در رشتهی حقوق در دانشگاههای ایران با دانشگاههای کشورهای دیگر، مهاجرت تحصیلی برای فارغ التحصیلان این رشته چندان ساده نیست. در این متن، رشتهی حقوق با جزئیات لازم اعم از دروس این رشته و گرایشهای آن معرفی شده است تا دانشآموزان شناخت بهتری از این رشته کسب کرده و درنهایت بتوانند رشتهی مناسب خود را به درستی انتخاب نمایند.