با وجود حذف شدن درس ادبیات فارسی در کنار دیگر دروس عمومی از کنکور ۱۴۰۲، اهمیت این درس همچنان در تعیین سرنوشت دانش‌آموزان غیرقابل اغماض است. این بحث از آن جهت جدی است که ادبیات فارسی بیشترین ضریب را در بین دروس نهایی داشته و تأثیر بسزایی در نتیجه نهایی دانش‌آموزان خواهد داشت. ضریب ۲۱.۶۳ این درس و تأثیر قطعی معدل نهایی در رتبه دانش‌آموزان، موجب افزایش اهمیت این درس شده است؛ به‌طوری که تقویت پایه‌ای ادبیات فارسی برای دانش‌آموزان به یک دغدغه مهم فکری تبدیل شده است. با توجه به اینکه در تمام رشته‌های دوره متوسطه دوم این درس اهمیتی انکارناپذیر دارد، عدم کفایت کتاب درسی به‌عنوان منبع اصلی مطالعه و نیز خلاصه بودن آن، باعث شده دانش‌آموزان به استفاده از منابع کمک‌آموزشی ناچار شوند. به همین سبب آن دسته از دانش‌آموزانی که به دنبال کسب رتبه‌های برتر و نمرات بالای کلاسی و نهایی هستند برای افزایش تسلط و مهارت‌های تست‌زنی، استفاده از این منابع را در اولویت قرار داده‌اند. با وجود حضور تعداد زیادی کتاب کمک‌درسی از سوی از ناشران متفاوت و رقابت سنگین در این فضا، در ادامه این مقاله به بررسی و معرفی یکی از بهترین منابع برای مطالعه درسنامه و تست‌زنی درس ادبیات فارسی، یعنی مجموعه سه جلدی کتاب‌های فارسی مبتکران می‌پردازیم.
ویژگی‌های ظاهری مجموعه کتاب‌های ادبیات فارسی مبتکران
مجموعه کتاب‌های فارسی مبتکران، از پرفروش‌ترین منابع درس ادبیات فارسی و مقطع متوسطه دوم هستند که توسط جناب آقای حمید طالب‌تبار به تالیف رسیده‌اند؛ برای هر یک از پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم یک جلد کتاب ارائه شده که بارها و بارها به تجدید چاپ رسیده است. این موضوع نشان‌دهنده‌ی استقبال بالای دانش‌آموزان از این مجموعه‌ی نام‌آشنا و محبوب است. عملکرد تیم ویراستاری در این مجموعه کتاب‌ها قابل ستایش است؛ حضور افراد متخصص و متعهد در هر زمینه سبب شده ایرادات موجود در هر اثر تا حد ممکن رفع شوند و کیفیت محتوای کتاب افزایش یابد. درسنامه‌های آموزشی، پرسش‌های چهارگزینه‌ای و پاسخنامه‌ی تشریحی، سه بخش اصلی در این کتاب‌ها را تشکیل می‌دهند. سطح کلی مطالب در هر سه جلد از کتاب متوسط است اما محتوایی با سطح ساده‌تر و دشوارتر نیز در هر بخش به چشم می‌خورد. میانگین تعداد صفحات هر کدام از این کتاب‌ها حدود ۴۸۵ صفحه است؛ این تعداد صفحه، رقم نسبتا بالایی به نظر می‌رسد؛ بنابر این بهتر است از ابتدای سال تحصیلی مطالعه‌ی هر مورد را آغاز کنید. در صورت محدودیت زمانی می‌توانید برخی عناوین را به‌صورت گزینشی مطالعه کنید و سایر مباحث را از برنامه‌ی مطالعاتی خود حذف کنید. جنس برگه‌های این کتاب‌ها از جنس کاغذ سفید است. این کاغذ، از جنس مرغوبی برخوردار است، استحکام و ضخامت کافی دارد و به راحتی مچاله و پاره نمی‌شود. در صفحه‌آرایی کتاب رنگ‌های آبی، طوسی و صورتی بکار رفته‌اند. ترکیب این رنگ‌ها با یک‌دیگر و برگه‌های سفید کتاب به جذابیت ظاهری اثر منجر شده است. موضوع مهم‌تر طراحی ظاهری کتاب به گونه‌ای است که دانش‌آموز پس از بازه‌های مطالعاتی طولانی، خستگی کم‌تری در چشم‌ها و ذهن خود حس کند؛ در نتیجه قادر خواهد بود مطالعات خود را با سرعت بالاتر و بازدهی بیشتری دنبال کند. لحن مولف در سرتاسر قسمت‌های این مجموعه ساده و روان است و جملات با ادبیاتی شیوا و سلیس بیان شده‌اند؛ در نتیجه مخاطب از ابتدای مطالعات خود می‌تواند ارتباط مناسبی با این محتوا برقرار سازد.
بررسی درسنامه‌های مجموعه کتاب‌های فارسی مبتکران
کتاب‌های مبتکران، یکی از کامل‌ترین منابع آموزشی در بازار کتاب‌های کمک‌درسی هستند. درسنامه‌های موجود در این مجموعه کتاب‌ها یکی از بهترین منابع برای مطالعه در هر سطح علمی است.
بخش‌های مختلف درسنامه‌های سری کتاب‌های فارسی مبتکران
- معنی واژه‌ها: پیش از شروع هر درس، واژه‌های مهم از نظر معنایی ذکر شده‌اند. به کلماتی که از نظر معادل معنایی یا حالت جمع و مفرد اهمیت دارند نیز توجه ویژه‌ای شده است و برای هر کدام معادل معنایی و شکل جمع و مفرد کلمه نوشته شده است.
- تحلیل متن درس: این بخش از درسنامه، کتاب‌های مبتکران به بررسی و تحلیل خط‌به‌خط متن یا ابیات درس می‌پردازد؛ این تحلیل نکات مهم در قلمرو زبانی و ادبی را نیز شامل می‌شود. با توجه به این که در کتاب درسی هیچ گونه تحلیل و تشریحی از متون و ابیات ارائه نشده است، وجود این بخش در درسنامه سبب شده دانش‌آموز منبعی غنی از توضیحات کاربردی را در اختیار داشته باشد.
- املای واژگان: یکی از تیپ سوالی رایج که معمولاً از سوی بسیاری از دانش‌آموزان چالشی و سخت خطاب می‌شود، تست‌های مربوط به املای صحیح واژگان است. کلماتی که از نظر املایی حائز اهمیت هستند در این بخش از درسنامه حضور دارند. در این کتاب‌ها مولف تلاش کرده با نگاهی تیز مو را از ماست بیرون بکشد و حتی کلمات چالشی که در گوشه و کنار کتاب درسی نوشته شده‌اند را نیز در کادر مربوطه بگنجاند.
- پاسخ تشریحی کارگاه متن‌پژوهی کتاب درسی: با توجه به اینکه در کتاب‌های درسی فارسی دوره دوم متوسطه در انتهای هر درس کارگاه‌های متن‌پژوهی قرار است، احتمال حضور این سوالات در آزمون‌ها و امتحانات آتی بالا است. بررسی پاسخ این سوالات در منبعی استاندارد همچون سری کتاب‌های مبتکران به دانش‌آموز کمک می‌کند نگرانی از این بابت نداشته باشد.
بررسی تست‌های سری کتاب‌های فارسی مبتکران
یکی از اصلی‌ترین بخش‌ها در هر کتاب کمک‌آموزشی، بخش تست‌ها و بانک سوال است؛ به طوری که سطح علمی و ارزش منبع کمک‌درسی با این بخش سنجیده می‌شود. کتاب‌های فارسی مبتکران علاوه بر اینکه درسنامه‌هایی کامل و جامع را در بر می‌گیرند، از نظر بانک تست نیز غنی از محتواهای آموزشی سطح بالا و نکات بی‌شمار تستی، تکمیلی و ترکیبی هستند. سوالات این کتاب‌ها در قالب پرسش‌های چهارگزینه‌ای ارائه شده‌اند. البته کتاب فارسی دوازدهم مبتکران، تعدادی نمونه سوال تشریحی برای امتحانات کلاسی و نهایی را نیز در بر می‌گیرد. این سوالات سطح ساده‌ای دارند و ایده‌های رایج و روتینی را شامل می‌شوند که همه ساله در آزمون‌های نهایی تکرار می‌شوند. وجود تیپ‌های سوالی مختلف، پوشش صفر تا صدی تمام محتوای کتاب‌های درسی و از همه مهم‌تر، حضور تست‌های تألیفی در کنار تست‌های کنکور سال‌های قبل موجب شده است که سری کتاب‌های فارسی مبتکران یکی از چالشی‌ترین مجموعه‌های تستی را در مقایسه با دیگر منابع شامل شود. سطح کلی تست‌های کتاب، متوسط و مشابه با آزمون‌های آزمایشی و کنکورهای سراسری استاندارد است اما تعدادی تست با درجه‌ی سختی و آسانی بیشتر نیز در این بخش گنجانده شده است. حضور این تست‌ها در بانک سوال کتاب به مخاطب کمک می‌کند آشنایی کافی را با هر نوع سوال داشته باشد، ایده‌های سوالی و سوژه‌های تستی مختلفی را بشناسد و در بکارگیری تکنیک‌های تست‌زنی و پاسخ‌گویی، تسلط بالاتری به دست آورد.
پاسخنامه‌ی تشریحی مجموعه کتاب‌های فارسی مبتکران
یکی دیگر از نقاط قوت و جالب توجه در این کتاب‌های فارسی مبتکران، پاسخنامه‌ی تشریحی آن‌ها است. باوجود اینکه در بسیاری از کتاب‌های مشابه پاسخنامه در قالب یک جلد جداگانه طراحی و عرضه می‌شود، پاسخنامه‌ی تشریحی کتاب‌های مبتکران در بخش انتهایی همان اثر قرار گرفته است. این موضوع می‌تواند در بحث اقتصاد نکته‌ی مثبتی به شمار رود. پاسخنامه‌ی تشریحی این کتاب‌ها جزو روان‌ترین و کامل‌ترین پاسخ‌نامه‌های موجود در میان سایر کتاب‌های مشابه است؛ به طوری که دانش‌آموز با خواندن پاسخ تشریحی مربوط به هر تست می‌تواند نکات تستی و تکنیک‌های مرتبط را فرا بگیرد و به تعداد زیادی از پرسش‌ها با تیپ تستی و سوژه‌ی سوالی مشابه پاسخ صحیح دهد. در پاسخ تشریحی هر تست، ابتدا پاسخی کوتاه که تحلیل گزینه درست تست مربوطه را شامل می‌بینیم. در ادامه نکات تکمیلی و مهم‌تر مبحث مربوطه نوشته شده‌اند تا مخاطب نیازی به بررسی دوباره در درسنامه‌های کتاب نباشد. آن دسته از کسانی که پاسخ غلط را انتخاب کرده‌اند می‌توانند در ادامه پاسخ تشریحی هر تست بررسی پاسخ‌های غلط را مشاهده کنند و متوجه اشتباه خود شوند. به عبارتی بررسی این پاسخنامه به دانش‌آموز کمک می‌کند مطالب بیشتری را مرور کند و با آمادگی کامل‌تری در جلسه‌ی آزمون و امتحان حاضر شود.
خرید مجموعه کتاب‌های سه جلدی فارسی مبتکران به چه کسانی پیشنهاد می‌شود؟
با توجه به اینکه درس ادبیات فارسی در همه رشته‌ها وجود دارد محتوای کتاب‌های درسی نسبتا مشابه یکسان است، طیف وسیعی از دانش‌آموزان مخاطب این کتاب‌ها هستند. چه دانش‌آموزانی که قصد دارند از صفر مطالعه فارسی را آغاز کنند و چه دانش‌آموزانی که به طور پیشرفته به این مباحث می‌پردازند، هر دو دسته می‌توانند به مطالعه‌ی این کتاب‌ها بپردازند. آموزش موجود در این کتاب‌ها از سطح متوسطی آغاز شده و تا مباحث پیشرفته‌تر پیش رفته است. این طراحی در بانک تست کتاب نیز به چشم می‌خورد. این مجموعه کتاب‌ها به کسانی که به دنبال منبعی واحد برای مطالعه فارسی در سه سال دوره دوم متوسطه هستند نیز پیشنهاد می‌شود؛ دلیل این موضوع انسجام میان محتوای کتاب‌هاست که سبب نتیجه‌گیری بهتر داوطلبان در پایه‌های بالاتر، به ویژه دوازدهم می‌شود. علاوه بر مطالب ذکر شده، دانش‌آموزان می‌توانند در فصل امتحانات کلاسی و نهایی نیز به مرور، جمع‌بندی و مطالعه‌ی قسمت‌های مهم از درسنامه‌ها بپردازد، با بررسی تست‌ها و آزمون‌های کتاب خود را به چالش بکشد و نقاط ضعف و قوت خود را نمایان سازد. از طرفی این کتاب‌ها برای کسانی که در دوره جمع‌بندی کنکور هستند توصیه نمی‌شوند؛ دلیل این موضوع حجم نسبتا بالای کتاب‌ها است. به عبارتی داوطلبان کنکوری برای بررسی کامل و دقیق این کتاب‌ها باید زمان زیادی صرف مطالعه کنند و ممکن است سرعت پیشرفت قابل قبولی نداشته باشند.