امروزه دانش‌آموزان با سیل عظیمی از منابع و کلاس‌های آموزشی رو به رو هستند و گاهی انتخاب بهترین منابع و کلاس‌ها امری گیج‌کننده است. از طرف دیگر با پیشرفت روز به روز تکنولوژی، در حال حاضر اینترنت بستر مناسبی برای ارائه‌ی کلاس‌های آموزشی آنلاین شده است. همچنین بعد از شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، تقریباً تمامی کلاس‌های درسی به صورت مجازی تشکیل شدند و ضمن سعی و خطاهای مختلف، کیفیت کلاس‌های آموزش مجازی بالا رفت به طوری که در حال حاضر کلاس‌های مجازی بین دانش‌آموزان پایه‌های مختلف طرفداران زیادی دارند. در این مطلب از مجله کتابچی می‌خواهیم ویژگی‌های پلتفرم‌های آموزش آنلاین را بررسی نموده و مزایای آن‌ها را بیان کنیم تا دانش‌آموزان با توجه به شناختی که از عادات یادگیری خود دارند، بتوانند به خوبی برای آموزش خود برنامه‌ریزی کرده و در صورت نیاز از پلتفرم‌های آموزش آنلاین موجود بیشترین بهره را ببرند.
مزایای پلتفرم‌های آموزش آنلاین
در ابتدا متذکر می‌شویم که منظور از آموزش آنلاین، کلاس‌های آموزشی آنلاینی هستند که در آن‌ها دبیر و دانش‌آموزان با هم تعامل دارند. به این ترتیب، ویدئوهای آموزشی از پیش ضبط شده موضوع اصلی بحث ما نیستند؛ هر چند برخی پلتفرم‌ها در کنار ارائه‌ی کلاس‌های آموزشی آنلاین ویدئوهای آموزشی متنوع و بسیار مفیدی نیز ارائه داده‌اند. در این بخش می‌خواهیم مزایای آموزش مجازی و پلتفرم‌های آموزش آنلاین را بررسی نماییم:
- قابلیت دسترسی به آموزش با کیفیت برای همگان: مهم‌ترین ویژگی کلاس‌های آموزشی آنلاین در دسترس بودن آن‌ها برای همه است. خوشبختانه، در حال حاضر اکثر مناطق ایران دسترسی ساده‌ای به اینترنت پرسرعت دارند و کلاس‌های آموزشی این امکان را به دانش‌آموزان تمامی مناطق می‌دهد که از تدریس بهترین معلمان کشور بهرمند گردند. پیش از این، دبیران خبره فقط در اختیار دانش‌آموزان شهرهای بزرگی چون تهران بودند.
- امکان ضبط فایل‌های کلاس و رجوع مجدد به کلاس‌ها در زمان دلخواه: دیگر ویژگی بسیار مفید پلتفرم‌های کلاس‌های آموزشی آن است که دانش‌آموزان می‌توانند فایل ضبط شده‌ی این کلاس‌ها را نگه داشته و در صورت لزوم بعداً مجدداً به آن‌ها مراجعه نمایند. چنین قابلیتی برای کلاس‌های حضوری وجود ندارد و دانش‌آموزان برای کلاس‌های حضوری مجبورند به جزوات و یادداشت‌های خود بسنده کنند. این امر همچنین هنگامی که دانش‌آموزان مجبور به غیبت در کلاس می‌شوند، اهمیت پیدا می‌کند.
- قیمت مناسب در کنار حفظ کیفیت آموزش: ویژگی مطلوب دیگر پلتفرم‌های آموزشی آنلاین به صرفه بودن آن‌ها است. کلاس‌های آنلاین عموماً قیمت مناسب‌تری نسبت به کلاس‌های مشابه ولی حضوری دارند. این در حالی است که بسیاری از پلتفرم‌ها در حال حاضر کلاس‌هایی با کیفیتی بالا در حد کلاس‌های حضوری ارائه می‌کنند. بدین ترتیب دانش‌آموزان می‌توانند با صرف هزینه‌ی کمتر، در کلاس‌های آموزشی آنلاین ثبت‌نام کرده و به کلاس‌های آموزشی با کیفیت مطلوب دسترسی پیدا کنند.
- صرفه‌جویی در وقت: علاوه بر موارد فوق، دانش‌آموزان با انتخاب کلاس‌های آموزشی آنلاین به جای کلاس‌های حضوری در وقت خود نیز بسیار صرفه‌جویی می‌کنند. این ویژگی به خصوص برای دانش‌آموزان پایه‌ی دوازدهم و دیگر متقاضیان شرکت در کنکورهای سراسری مهم است؛ چرا که این عزیزان برای ذره ذره زمان خود برنامه‌ریزی می‌کنند و با در نظر گرفتن ترافیک شهری در شهرهای بزرگ، عموم دانش‌آموزان هر روزه زمان زیادی را در ترافیک هدر می‌دهند که با انتخاب کلاس‌های آموزشی آنلاین به جای کلاس‌های حضوری، این زمان می‌تواند به برنامه‌ی مطالعاتی دانش‌آموزان اضافه گردد.
- امکان ارتباط راحت‌تر با دبیران خارج از زمان کلاس: بسیاری از دبیران ارتاط خود را دانش‌آموزان را خارج از کلاس‌های حضوری قطع می‌کنند و پاسخگوی سؤالاتی که ممکن است خارج از زمان کلاس و هنگام مطالعه‌ی مجدد دروس و یا حل سؤال در ذهن دانش‌آموزان ایجاد گردد، نیستند. این در حالی است که عموم پلتفرم‌های آموزشی آنلاین این امکان را به دانش‌آموزان می‌دهند که در خارج از زمان تشکیل کلاس نیز بتوانند سؤالات خود را از دبیران بپرسند.
- امکان یادگیری در خانه و یا هر شرایط مطلوب دیگر: با انتخاب پلتفرم‌های آموزشی آنلاین دانش‌آموزان می‌توانند در هر محیطی که می‌خواهند آموزش ببینند و دیگر نیازی نیست که حضوراً به آموزشگاه‌های خاصی بروند. دقت کنید که یادگیری در محیطی که متناسب با سلیقه و عادات مطالعه‌ی دانش‌آموزان باشد، می‌تواند به افزایش بازده یادگیری آن‌ها کمک فراوان کند.
- تناسب آموزش با هدف و نیاز دانش‌آموزان: در کلاس‌های حضوری معمولاً دبیران طبق برنامه‌ی مشخصی جلو می‌روند و عموماً هر زمانی از سال نوع مشخصی از کلاس‌ها برگزار می‌گردد. مثلاً هفته‌های نزدیک به کنکور عموم کلاس‌های حضوری به جمع‌بندی دروس می‌پردازند و یافتن کلاس حضوری غیر خصوصی که مثلاً مبحثی را از پایه آموزش دهد، بسیار کمیاب است. پلتفرم‌های آموزشی آنلاین تنوع بیشتری در کلاس‌های خود برای زمان‌های مختلف ارائه می‌کنند و دانش‌آموزان می‌توانند به راحتی کلاس مناسب خود را پیدا کرده و در آن شرکت کنند.
- یادگیری تعامل با تکنولوژی در کنار دریافت آموزش اصلی: با توجه به آن که به نظر می‌رسد تکنولوژی نقشی اساسی در آینده‌ی انسان‌ها ایفا خواهد کرد، دانش‌آموزان باید بتوانند از تکنولوژی‌های روز بر روی دستگاه‌هایی همچون گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و لپ‌تاپ‌ها استفاده کنند و شرکت در کلاس‌های آموزشی آنلاین نیز بسیاری از مهارت‌های لازم برای این امر را به دانش‌آموزان می‌دهد.
جدول زیر مزایای پلتفرم‌های آموزشی آنلاین که در این بخش شرح داده شده است را به طور خلاصه عنوان کرده است:
| مزایای استفاده از پلتفرم‌های آموزشی آنلاین در یک نگاه | |
| ۱ | قابلیت دسترسی به آموزش با کیفیت برای همگان |
| ۲ | امکان ضبط فایل‌های کلاس و رجوع مجدد به کلاس‌ها در زمان دلخواه |
| ۳ | قیمت مناسب در کنار حفظ کیفیت آموزش |
| ۴ | صرفه‌جویی در وقت |
| ۵ | امکان ارتباط راحت‌تر با دبیران خارج از زمان کلاس |
| ۶ | امکان یادگیری در خانه و یا هر شرایط مطلوب دیگر |
| ۷ | تناسب آموزش با هدف و نیاز دانش‌آموزان |
| ۸ | یادگیری تعامل با تکنولوژی در کنار دریافت آموزش اصلی |
آیا پلتفرم‌های آموزش آنلاین می‌توانند معایب کلاس‌های آموزشی مجازی را از بین ببرند؟
همان طور که می‌دانید، کلاس‌های آموزش آنلاین معایب خود را دارند. بزرگ‌ترین عیب این کلاس‌ها آن است که گاهاً به دلیل بروز مشکل در زیرساخت‌های اینترنتی کلاس و یا مشکلاتی که دانش‌آموزان در اتصال به اینترنت پرسرعت تجربه می‌کنند، کیفیت کلاس‌های آموزشی آنلاین پایین می‌آید. در ضمن، گاهی دانش‌آموزان، مخصوصاً دانش‌آموزان سنین پایین‌تر، از نظم و انسجام شخصی کافی برخوردار نبوده و به جای دقت به کلاس درس آنلاین به انجام دادن کارهای دیگر می‌پردازند و در نتیجه مباحث را به درستی یاد نمی‌گیرند. همچنین شرکت در کلاس‌های آموزشی آنلاین تعامل اجتماعی دانش‌آموزان را تا حدی کاهش داده و باعث می‌شود که در جو دانش‌آموزی موجود در مدارس و کلاس‌های حضوری قرار نگیرند.
البته باید متذکر شویم که قرار گرفتن در جو رقابتی کلاس‌های حضوری، به خصوص کلاس‌های کنکوری، به مانند تیغ دو لبه است. گاهی باعث افزایش انگیزه در دانش‌آموزان می‌گردد و گاهی نیز به اضطراب و استرس بیش از اندازه و رقابت ناسالم منجر می‌گردد. آن چه که در خصوص پلتفرم‌های آموزشی آنلاین قابل توجه است، آن است که این پلتفرم‌ها اثرات نامطلوب کلاس‌های آموزشی آنلاین را تا حد امکان کاهش داده‌اند. به عنوان مثال، عموم این پلتفرم‌ها با ارائه‌ی پشتیبانی تمام مدت مشکلات اتصال دانش‌آموزان به کلاس‌ها را تا حد امکان رفع کرده‌اند. این پلتفرم‌ها همچنین با جمع کردن دانش‌آموزان و دبیران در گروه‌ها و کانال‌های مختلف در فضای مجازی امکان ایجاد تعامل اجتماعی را افزایش داده و دانش‌آموزان را در جو دانش‌آموزی مناسب قرار می‌دهند.
پلتفرم‌های آموزش آنلاین برای چه دانش‌آموزانی مفید است؟
مشخصاً دانش‌آموزان ساکن مناطق محروم و همچنین دانش‌آموزانی که شرایط خارج شدن از خانه را به هر دلیلی ندارند، می‌توانند بیشترین استفاده را از پلتفرم‌های آموزشی آنلاین ببرند. اما این دسته از دانش‌آموزان تنها کسانی نیستند که کلاس‌های آموزشی آنلاین برایشان فایده دارد. در واقع کلاس‌های آموزشی آنلاین برای تمامی دانش‌آموزان مفید است و تنها دانش‌آموزانی که بهتر است به سراغ کلاس‌های آموزشی آنلاین نروند کسانی هستند که اصلاً دسترسی به اینترنت ندارند و یا به هیچ عنوان نمی‌توانند با کلاس‌های آموزش مجازی ارتباط برقرار کنند. در غیر این صورت مزایای پلتفرم‌های آموزش آنلاین به حدی زیاد است که استفاده نکردن از آن‌ها عملاً موجب ضررهای فراوان می‌شود.