کسب نمره‌ی بالا در امتحانات نهایی همواره از چالش‌های مهمی است که دانش‌آموزان با آن روبه‌رو هستند. این چالش به خصوص در پایه‌ی دوازدهم نمود پیدا می‌کند؛ چرا که در این پایه عمده‌ی دانش‌آموزان تمرکز خود را بر روی تست زدن قرار می‌دهند تا نتیجه‌ی خوبی در کنکور بگیرند. اما پس از اعلام رسمی تأثیر ۴۰ درصدی نمرات امتحانات نهایی پایه‌ی دوازدهم بر رتبه‌ی کنکور دانش‌آموزان، بچه‌ها باید تمارین و پرسش‌های تشریحی را نیز به برنامه‌ی مطالعاتی خود وارد کنند تا بتوانند در امتحانات نهایی موفق عمل کنند. در این متن، می‌خواهیم به شما در آماده شدن برای شرکت در امتحانات نهایی و کسب نمره‌ی بالا در این امتحانات کمک کنیم.
چرا نمره‌ی امتحانات نهایی مهم است؟
کسب معدل بالا جزو اهداف تحصیلی دانش‌آموزان است که در صورت برگزاری امتحانات به صورت نهایی لازم است دانش‌آموزان بتوانند در این امتحانات نیز به مانند دیگر امتحانات خود نمره‌ی بالا کسب کنند. به جز این، نمرات امتحانات نهایی در رتبه‌ی کنکور نیز تأثیر می‌گذارد. در نظام قدیم این تأثیر فقط به صورت تأثیر مثبت بر رتبه‌ی کنکور دانش‌آموزان اعمال می‌شد و به همین دلیل برخی دانش‌آموزان قوی اهمیت زیادی به این امتحانات نمی‌دادند. اما در نظام جدید به خصوص پس از حذف دروس عمومی از کنکورهای سراسری، به طور رسمی اعلام شده است که نمرات امتحانات نهایی پایه‌ی دوازدهم به میزان ۴۰ درصد به طور مستقیم بر رتبه‌ی کنکور دانش‌آموزان تأثیر می‌گذارد و همچنین نمرات امتحانات نهایی پایه‌های دهم و یازدهم نیز بر رتبه‌ی کنکور اثر می‌گذارند. این امر باعث شده است که امتحانات نهایی اهمیت ویژه‌ای پیدا کنند و تمامی دانش‌آموزان دوره‌ی دوم متوسطه کسب نمره‌ی بالا در این امتحانات را در اولویت خود قرار دهند.
چگونه برای امتحانات نهایی آماده شویم؟
همان طور که پیش‌تر نیز گفتیم، در حال حاضر امتحانات نهایی بسیار مهم هستند و دانش‌آموزان در صورتی که به دنبال کسب رتبه‌ی برتر در کنکورهای سراسری هستند، باید بتوانند در امتحانات نهایی خود، به خصوص امتحانات نهایی پایه‌ی دوازدهم، نمره‌ی بالایی کسب کنند. روش‌های مختلفی برای آماده شدن جهت شرکت در امتحانات نهایی وجود دارد. انتخاب روش مناسب به پشتکار و تلاشی که دانش‌آموزان در طول سال تحصیلی داشته‌اند، بستگی دارد. به عنوان مثال اگر دانش‌آموزی یک درس را به طور مرتب در طول سال تحصیلی مطالعه و مرور کرده باشد، مرور نکات مهم در ایام امتحانات برای کسب نمره‌ی ۲۰ در امتحان آن درس احتمالاً کافی خواهد بود؛ اما اگر دانش‌آموزی به هر دلیلی درسی را در طول سال تحصیلی به درستی یاد نگرفته باشد، باید در ایام امتحانات یک برنامه‌ی مطالعاتی فشرده ریخته و طبق آن درس مورد بحث را مطالعه نماید. چند تکنیک کلی مطالعاتی در ایام امتحانات به شرح زیر است:
- خلاصه‌برداری و یادداشت نکات مهم مباحث هنگام مطالعه
- طرح سؤال و پاسخ دادن به آن‌ها هنگام مطالعه
- نوشتن جمع‌بندی برای مطالب پس از مطالعه‌ی هر بخش
- نوشتن یا گفتن مطالب به زبان خود
- بررسی نمونه سؤالات امتحانی مثلاً سؤالات امتحانات نهایی سال‌های قبل
- یادداشت اشکالات خود در طول سال تحصیلی و مرور آن‌ها در ایام امتحانات
- ایجاد ارتباط و همبستگی بین مباحث مختلف از یک یا چند درس
- مطالعه‌ی مطالب به صورت پیوسته در طول سال تحصیلی
- مطالعه‌ی چندین‌باره‌ی خلاصه‌ها و یادداشت‌های جمع‌بندی در ایام نزدیک به امتحان
دقت کنید که هر کدام از تکنیک‌های فوق ممکن است برای یک دانش‌آموز بسیار مؤثر باشد ولی برای دانش‌آموزی دیگر زیاد مؤثر نباشد. در نتیجه بسیار مهم است که قبل از ایام امتحانات نهایی اصلی تکینک‌های مطالعاتی مناسب خود را پیدا کنید تا در این ایام بتوانید با استفاده از این تکنیک‌ها به نمره‌ی ۲۰در امتحانات نهایی دست یابید.
چند نکته‌ی خیلی مهم و کاربردی برای آمادگی امتحانات نهایی
در این بخش می‌خواهیم کاربردی‌ترین و مهم‌ترین نکاتی که برای آمادگی جهت شرکت در امتحانات نهایی و موفقیت در این امتحانات مفیدند را شرح دهیم. رعایت نکاتی که در ادامه توضیح داده شده است، می‌تواند تأثیر بزرگی در میزان موفقیت شما در امتحانات داشته باشد. در ابتدا به شرح نکاتی که قبل از آزمون به شما کمک می‌کند، می‌پردازیم:
- حتماً با توجه به مدت زمان باقیمانده تا امتحان، میزان تسلط فعلی بر مباحث، هدف دقیق (مثلاً نمره‌ی بالای ۱۹) و عادات مطالعاتی خود برای خواندن و مرور کردن مطالب برنامه‌ریزی کنید و حتماً به برنامه‌ریزی خود وفادار مانده و طبق آن عمل کنید.
- در روزهای قبل امتحان مواردی که باعث کاهش تمرکز می‌شوند را از خود دور کنید و تمام حواس خود را به درس خواندن دهید.
- محل مطالعه باید یک اتاق آرام و نسبتاً منظم باشد. در غیر این صورت تمرکزتان هنگام درس خواندن پایین آمده و به تبع آن بازده یادگیریتان نیز کم خواهد شد.
- در طول سال تحصیلی مطالب را به طور پیوسته مطالعه کرده و تمرین حل کنید تا در ایام امتحانات آمادگی بیشتری داشته باشید.
- برای دروس مسئله محور مثل ریاضی، فیزیک و شیمی تا حد امکان مسئله حل کنید. چرا که یادگیری عمیق این دروس فقط با حل مسئله میسر می‌گردد.
- از کتب درسی غافل نشوید. کتاب‌های کمک آموزشی و جزوات درسی منابع بسیار خوبی برای یادگیری هستند اما مهم‌ترین منبع شما برای امتحانات نهایی باید خود کتب درسی باشند.
- به نمونه سؤالات امتحانات نهایی سال‌های گذشته دقت کنید. می‌توانید این سؤالات را در کتب کمک درسی ویژه‌ی امتحانات نهایی مثل کتب انتشارات بنی هاشمی خامنه پیدا کنید. همچنین عموم سؤالات را نیز می‌توانید با جستجو در اینترنت بیابید. بهتر است به کلید این امتحانات نیز توجه کنید تا نحوه‌ی پاسخ دادن صحیح نیز برایتان مشخص گردد.
- در صورتی که اضطراب و استرس شدیدی را در ایام امتحانات تجربه می‌کنید، روش‌های مدیریت استرس و کاهش آن همچون مدیتیشن را فرا گرفته و آن‌ها را به کار ببرید.
- در صورتی که فرصت کافی برای مطالعه‌ی کل مباحث یک امتحان را ندارید، ابتدا با توجه به امتحانات نهایی سال‌های گذشته بارم‌بندی امتحان را پیدا کنید و سپس مباحث را به ترتیب از مباحثی که نمره‌ی بیشتری در بارم‌بندی به خود اختصاص داده‌اند تا مباحثی که کمترین نمره را دارند، مطالعه کنید.
- برای دروس مسئله محور، خواندن راه حل مسائل به تنهایی به هیچ عنوان کافی نیست. حتماً باید خودتان مسائل را حل کنید تا روش حل مسائل را یاد بگیرید و مطالب کاملاً برایتان جا بیفتد.
- در صورت لزوم، بر روی خوش‌خط و خوانا نوشتن خود کار کنید.
- تغذیه مناسب و خواب کافی و منظمی در ایام امتحانات داشته باشید.
- در روز امتحان، رفتن سر جلسه‌ی امتحان را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که نه خیلی زود و نه خیلی دیر به جلسه امتحان برسید. معمولاً بهتر است که حدود ۲۰ الی ۳۰ دقیقه قبل از برگزاری امتحان به محل برگزاری آزمون برسید.
چند نکته‌ی خیلی مهم و کاربردی برای زمانی که در جلسه‌ی امتحان نهایی هستید
حال به چند نکته که سر جلسه‌ی امتحان کاربرد دارد، می‌پردازیم:
- در جلسه‌ی امتحان، زیر یا دور بخش‌های مهم سؤالات خط بکشید و حواستان باشد که به تمامی بخش‌های هر سؤال به طور کامل پاسخ دهید و ریزه‌کاری سؤالات را فراموش نکنید چرا که بی‌دقتی‌های کوچک نیز به راحتی باعث کسر نمره می‌گردند.
- در جلسه‌ی امتحان، در هنگام نوشتن راه حل‌های سؤالات جواب آخر سؤالات را مشخص کنید؛ مثلاً می‌توانید دور جواب‌های آخر سؤالات خط بکشید.
- در جلسه‌ی امتحان، اگر سؤالی را بلد نبودید، آن را رد کرده و سعی کنید ابتدا به تمامی سؤالاتی که بلدید، پاسخ کامل داده و سپس به سراغ سؤالاتی که برایتان دشوار است بروید.
- در جلسه‌ی امتحان، اگر که وقت اضافی داشتید، حتماً پاسخ‌های خود را یک دور چک کنید تا احتمال بی‌دقتی کم شود.
- در صورتی که تسلط خوبی بر مباحث امتحان دارید اما سؤال یا سؤالاتی به نظرتان بسیار دشوار می‌رسد، نگران نشوید و استرس نگیرید. سعی کنید سؤال را به چند بخش کوچک‌تر و ساده‌تر تقسیم کنید و با چند گام به پاسخ برسید. فراموش نکنید که سؤالات دشوار برای تمامی دانش‌آموزان سخت است و با حفظ آرامش خود به تحلیل سؤال بپردازید.
- اگر حس کردید که سر جلسه استرس زیادی دارید، سعی کنید برای چند لحظه آزمون را فراموش کنید و با تنفس عمیق یک استراحت کوتاه به خود بدهید. خوردن خوراکی‌های مغذی و شیرین نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- اگرجواب دقیق یک سؤال به ذهنتان نرسید، هر آن چه که در مورد پاسخ سؤال به ذهنتان می‌رسد را بنویسید. این کار بهتر از سفید گذاشتن پاسخبرگ است. البته بهتر است از نوشتن جملات بی‌ربط به سؤال نیز ت حد امکان دوری کنید.