در حال حاضر عمده‌ی دانشجویان کشور با هدف داشتن یک شغل ایده‌ال وارد دانشگاه‌ها می‌شوند و دانشگاه‌ها نیز بهترین مکان برای یادگیری دانش و تخصص لازم برای بسیاری از شغل‌ها هستند. اما متأسفانه دانشگاه‌ها تمامی مهارت‌های لازم برای موفقیت در مسیر شغلی را به دانشجویان آموزش نمی‌دهند. در واقع، دانشحویان در دانشگاه‌ها عمدتاً فقط دانش و تخصص مربوط به رشته‌ی خود را فرا می‌گیرند، این در حالی است که مهارت‌های نرم و سخت فراوانی نیز برای هر مسیر شغلی وجود دارد که اهمیتشان اگر از دانش و تخصص بیشتر نباشد، کمتر نیست. در ادامه می‌خواهیم مهارت‌های مختلفی که یادگیریشان در کنار تحصیلات دانشگاهی اهمیت زیادی دارد را معرفی کرده و تأثیری که بر مسیر شغلی افراد می‌گذارند را بررسی نماییم.
در کنار تحصیلات دانشگاهی، یادگیری چه مهارت‌هایی برای موفقیت در مسیر شغلی لازم است؟
در کنار دانش و تخصص مختص هر رشته‌ی دانشگاهی و هر شغل، مهارت‌های سخت و نرم متنوعی وجود دارند که بر ارتقای تخصصی و شخصیتی افراد تأثیر فراوان می‌گذارند. منظور از مهارت‌های سخت، مهارت‌های تخصصی مختص یک رشته‌ی دانشگاهی و یا یک شغل است. خوشبختانه امروزه در بسیاری از دانشگاه‌های کشورمان توجه قابل قبولی به مهارت‌های سخت هر رشته می‌شود و امکانات لازم برای یادگیری این مهارت‌ها در دانشگاه‌ها فراهم شده است. به عنوان مثال دانستن نرم‌افزارهای تخصصی مربوط به هر رشته جزو مهارت‌های سخت آن رشته محسوب می‌شود. مثلاً دانشجویان رشته‌ی مهندسی مکانیک که به حوزه‌ی طراحی علاقمند هستند و می‌خواهند در این حوزه مشغول به کار گردند، باید کار با نرم‌افزار تخصصی سالیدورکس را فرا گیرند و البته عموم دانشجویان علاقمند نیز این نرم‌افزار را طی انجام پروژه‌های کلاسی و به کمک کلاس‌های آموزشی حضوری و یا آنلاین مختلفی که در داخل یا خارج محیط دانشگاهشان برگزار می‌گردد، یاد می‌گیرند. یادگیری مهارت‌های سخت مستلزم آموزش، تمرین و تکرار است. برای آشنایی با مهارت‌های سخت مورد نیاز در شغل مورد علاقه‌ی خود کافی است نگاهی به آگهی‌های استخدام آن شغل نگاه کنید؛ چرا که مهارت‌های سخت لازم برای هر شغل معمولاً در آگهی‌های استخدامی آن شغل ذکر می‌گردند.
نوع دیگری از مهارت‌هایی که حتماً باید به آن‌ها توجه داشته باشید، مهارت‌های نرم هستند. مهارت‌های نرم با عناوین مهارت‌های درون فردی و یا مهارت‌های انسانی نیز شناخته می‌شوند. این مهارت‌ها فردی هستند و مختص شغل یا تخصص خاصی نیستند. البته مشخص است که برخی مهارت‌های نرم برای برخی شغل‌ها اهمیت خیلی بیشتری نسبت به برخی شغل‌های دیگر دارند. بعضی از مهارت‌های نرم عبارت‌‌اند از:
- روحیه‌ی همکاری و کار تیمی
- خلاقیت و آزمایشگری
- تمرکز و دقت
- اشتیاق، انگیزه و پشتکار
- نتیجه‌گرایی
- حل تعارض
- مهارت رهبری
- هوش‌های هیجانی
- اعتماد به نفس
- همدلی و اخلاق کاری
- تطبیق‌پذیری
- عیب‌یابی سازنده
- توجه به جزئیات
- صبر و ثبات
- داشتن ذهنیت رشد
- برقراری ارتباط
- مدیریت زمان
- مدیریت بحران
- مدیریت ریسک
- تصمیم‌گیری
- توانایی گوش دادن فعال
- تفکر انتقادی
- فن بیان
- توانایی حل مسئله
همان طور که می‌بینید، مهارت‌های نرم به طور کلی در زندگی روزمره‌ی افراد و نه فقط در حوزه‌ی کاری، مهم هستند. یادگیری این مهارت‌ها تنها با تمرین و تکرار میسر نیست و به همین دلیل عموم مردم یادگیری مهارت‌های نرم را دشوارتر از مهارت‌های سخت می‌دانند. آن چه که در خصوص مهارت‌های نرم باید بدانید، آن است که امروزه موفقیت در مسیر شغلی بدون این مهارت‌ها عملاً غیر ممکن است. این در حالی است که عموم این مهارت‌ها در آگهی‌های استخدامی شغل‌های مختلف، عنوان نمی‌شوند. در ضمن، بر خلاف مهارت‌های سخت که با گذراندن کلاس و دریافت مدرک قابل اثبات هستند، عموم مهارت‌های نرم در عمل و به کمک تجربه به دست می‌آیند و تا در محیط کاری نشان داده نشوند، قابل اثبات نیستند. به عنوان مثال یک کارفرما می‌تواند از دانش تخصصی و مهارت سخت یک فرد جویای شغل با نگاه کردن به رزومه‌ی آن فرد آگاه گردد. اما تا زمانی که فرد به جلسه‌ی مصاحبه‌ی کاری نیاید و بعضاً حتی تا زمانی که فرد مدتی برای کارفرما کار نکند، کارفرما به شناخت کاملی از مهارت‌های نرم فرد همچون هوش هیجانی و مدیریت زمان و بحران او نخواهد رسید؛ این در حالی است که اتفاقاً مهارت‌های نرم بر عملکرد شغلی افراد تأثیر زیادی می‌گذارند و بسیار هم مهم است. امروزه بسیاری از شرکت‌ها سعی می‌کنند که قبل از استخدام از متقاضیان خود تست‌های مختلفی از حمله تست هوش، تست خلاقیت، تست‌های هوش هیجانی مختلف و … بگیرند تا بتوانند میزان این مهارت‌ها را در افراد بسنجند.
همان طور که گفتیم یادگیری مهارت‌های نرم به سادگی مهارت‌های سخت نیست. برای تقویت مهارت‌های نرم خود می‌توانید از روش‌های همچون تکرار، تشخیص مهارت در دیگران و تقلید آن، تعیین هدف مشخص و گام‌برداری در راستای آن هدف، استفاده از منابع آموزشی موجود (کتاب، دوره‌های آموزشی، پادکست و …) و … استفاده نمایید و فراموش نکنید که تمرین و تجربه‌های مثبت و منفی برای یادگیری مهارت‌های نرم لازم است.
یادگیری مهارت‌های مختلف در کنار تحصیلات دانشگاهی چه تأثیری بر مسیر شغلی می‌گذارد؟
تصور کنید برای کار در یک شرکت استخدام شده‌اید و یک پروژه به شما و چند همکار محول شده است. شما باید بتوانید با همکاران خود رابطه‌ی خوبی برقرار کرده و به کمک آن‌ها پروژه را به صورت گروهی جلو ببرید و انجام دهید. اگر شما مهارت‌های تخصصی و سخت لازم برای انجام پروژه را نداشته باشید، نمی‌توانید از پس انجام کارهایی که به شما محول می‌شود، بربیایید. اگر شما مهارت‌های نرم لازم برای انجام این پروژه که در ساده‌ترین حالت ممکن شامل مهارت کار تیمی و هوش هیجانی می‌شود را نداشته باشید، نمی‌توانید ارتباط خوبی با اعضای تیم برقرار کنید. این امر ممکن است باعث به وجود آمدن مشکلات مختلفی شده و روند پیشرفت پروژه را بسیار کند کند؛ یا ممکن است با وجود آن که به خوبی از پس انجام کاری که به شما محول شده است، برآمده باشید اما نتوانید نتایج کار خود را به درستی گزارش کرده یا نشان دهید و در نتیجه همکاران و کارفرمایان شما به توانمندی‌های شما به طور کامل پی نمی‌برند. این مثال کلی نشان می‌دهد که برخورداری از مهارت‌های سخت و نرم در کنار هم چه تأثیر زیادی بر موفقیت شغلی شما خواهد گذاشت.
مهارت‌های نرم باعث می‌شود که بتوانید در محیط کاری بهترین خود باشید و محیط کاری خود را تبدیل به محیطی سرزنده برای خود کنید. این مهارت‌ها همچنین میزان رضایت شما از شغلتان را افزایش می‌دهند و البته میزان رضایت کارفرمایان از شما را نیز افزایش می‌دهند. در ضمن، کسانی که مهارت‌های نرم را به خوبی فرا گرفته‌اند و می‌توانند این مهارت‌ها را از خود نشان دهند، از همان روز مصاحبه متمایز خواهند بود. امروزه کارفرمایان نیز با علم بر آن که مهارت‌های نرم به اندازه‌ی مهارت‌های سخت و در بعضی مشاغل حتی بیشتر، مهم هستند، توجه ویژه‌ای به مهارت‌های نرم افراد در روز مصاحبه می‌کنند. در برخی موارد نیز کارفرمایان ارجحیت بیشتری برای مهارت‌های نرم قائل می‌شوند؛ چرا که مهارت‌های سخت را می‌توان در مدت زمان کم به افراد آموزش داد اما آموزش مهارت‌های نرم به این سادگی‌ها نیست. جالب است بدانید که طبق آمارهای موجود، ۹۰ درصد افرادی که در یک سال و نیم ابتدایی خود در یک شغل شکست می‌خورند، به دلیل ضعف در مهارت‌های نرم خود شکست می‌خورند و تنها ۱۰ درصد این شکست‌ها ریشه در ضعف در مهارت‌های سخت دارند.
از آن جا که بازار کار روز به روز رقابتی‌تر می‌شود، بسیار مهم است که بتوانید خود را از سایر متقاضیان کاری که به آن علاقمند هستید، متمایز سازید و اگر بتوانید مهارت‌های نرم خود را نیز در کنار مهارت‌های سخت خود، تقویت نمایید، می‌توانید به راحتی این تمایز را ایجاد کنید. در واقع برخورداری از مهارت‌های نرم و سخت در کنار دانش و تخصص لازم برای هر شغل باعث می‌شود که فرصت‌های شغلی بیشتر و بهتری داشته باشید، سریع‌تر و ساده‌تر استخدام شوید، عملکرد بهتری در کار خود داشته باشید و در نهایت، به موفقیت بیشتری در مسیر شغلی خود برسید. پس پیشنهاد می‌کنیم که در دوران دانشگاه و مدرسه علاوه بر یادگیری مهارت‌های سخت به مهارت‌های نرم نیز توجه کنید.